Halk Hikayeleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Halk hikâyeleriyle ilgili yöntemleri hangi dört başlık altında incelemek mümkündür?

• Tarihi - Coğrafi Fin Yöntemi
• Yapısalcı Halk Bilimi Yöntemleri
• İdeolojik Halk Bilimi Kuramı
• Bağlam Merkezli Halk Bilimi Kuramları

Varyant nedir?

Halk anlatmalarında bir metnin farklı anlatmalarına verilen ad; eş metin.

Tam adı Motif-Index of Folk Literature olan altı ciltlik klasik eserin yazarı kimdir?

Tam adı Motif-Index of Folk Literature olan altı ciltlik klasik eser, yazarı Stith Thompson tarafından 1932-36 yılları arasında yayımlamıştır. Eser, halk edebiyatı türlerinde geçen motiflerin uluslararası örneklerden yararlanılarak yapılmış bir sınıflamasıdır.

Epizot neye verilen addır? 

Anlatım türleri içinde yer alan destan, hikâye, masal gibi türlerde bir metnin
birbirinden ayrılan, ancak asıl konuya bağlı parçalarına verilen ad. Söz konusu parçalar birbirini tamamlamak suretiyle asıl metni oluşturur.

Halk hikâyelerini epizotlarına göre incelerken, hikâyenin hangi ana motifleri ele alınır?

• Kahramanın Ailesi
• Kahramanın Doğumu
• Kahramanlara Ad Verilmesi
• Kahramanın Eğitimi
• Kahramanların Âşık Olmaları
• Kahramanın Sevgiliyle Karşılaşması
• Kahramanın Gurbete Çıkması
• Sevgilinin Bir Başka Kahramanla Evlendirilmek İstenmesi
• Kahramanın Memleketine Dönüşü
• Sonuç

Rus masal araştırıcısı Propp'a (1895-1970) göre masalların değişen değerleri hangileridir?

Rus masal araştırıcısı Propp (1895-1970) masalların değişen değerlerinin kişi adları ve kişilerin nitelikleri olduğunu söylemektedir. 

İlhan Başgöz'e (1998: 85-91) göre bir âşık hikâyesi hangi ana bölümlerden ve aksiyonlardan oluşur? 

1. Bölüm: Ailenin parçalanması (Aksiyonlar: Kriz ve Değişim [yetişkin âşık-sanatçıya dönüşme])
2. Bölüm: Yeni bir aile kurmak için mücadele (Aksiyonlar: Arama, Engeller, Çözülüş.)
3. Bölüm: Yeni ailenin kurulması (Aksiyon: Birleşme.)

“Akrabalığın Temel Yapıları” adlı araştırmasında “ensest ilişki” üzerinde duran sosyal antropolok ve halk bilimci kimdir?

Fransız sosyal antropolog ve halk bilimci C. Levi-Strauss (1908-1996), “Akrabalığın Temel Yapıları” adlı araştırmasında “ensest ilişki” üzerinde durur.

Seyfi Karabaş’ın, Dede Korkut hikâyelerinde renklerin kullanımıyla ilgili üçlü kalıbı ne şekildedir?

-Düz renkler: Bir insanın düşünceleri ve duyguları nedeniyle ama ya da ideal   olarak benimsediği şeyleri dile getirir.

-Karışık renkler: İnsanın doğal ve toplumsal çevresiyle etkileşime girmesi 
 yüzünden oluşan idealde eksikliği, törpülenmiş öğeleri, kusurları, yıpranmayı
 ifade eder.

- Renksiz: bir şeyin sınaması sırasında renk kullanılmaz.

Greimas’ın Göstergebilim Yöntemi kim tarafından “Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmaya uygulanmıştır.

Greimas’ın Göstergebilim Yöntemi Filiz Kırbaşoğlu tarafından “Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmasına uygulanmıştır.

İlk halkbilim çalışmaları hangi ülkelerde yapılmıştır?

İlk halkbilim çalışmalarının Finlandiya ve İrlanda'da yapılmıştır. 

Hikâyelerde kullanılan "sapma" nedir?

Sapmaya  ara söz de denir. Anlatının ana yapısına ait olmayan dış yapısal özelliktir.

Anlatıcı hangi amaçla "sapma" yapar?

Ana konudan sapan anlatıcı, açıklama yapma ve öğretme, kendi görüş, yorum ve eleştirilerini dile getirme ve kişisel serzeniş ve itiraflarda bulunmak amacıyla sapma yapar.

On beşinci yüzyılın sonundan itibaren Anadolu sahasında hikâye anlatıcısı kıssahan yerini neye bırakmıştır?

Bugünkü bilgilerimize göre on beşinci yüzyılın sonundan itibaren Anadolu sahasında hikâye anlatıcısı kıssahan yerini meddaha bırakmıştır.

Padişah ve sarayda çalışanların hizmetlerinde olan kıssahanlar, meddahlar, kuklabazlar, karagözcüler eğlendirmenin yanında aynı zamanda nasıl bir görev de üstlenmişlerdir?

Padişah ve sarayda çalışanların hizmetlerinde olan kıssahanlar, meddahlar, kuklabazlar, karagözcüler eğlendirmenin yanında aynı zamanda bir psikolog görevini de üstlenmişlerdir.

Halk hikâyelerinin ilk örnekleri kaçıncı yüzyılın sonlarında görülmeye başlanmıştır?

Halk hikâyelerinin ilk örnekleri XVI. yüzyılın sonlarında görülmeye başlanmıştır.

Günümüz âşık edebiyatı araştırıcılarına göre, bir âşıkta bulunması gereken özellikler nelerdir?

Günümüz âşık edebiyatı araştırıcılarının tespitleri arasında, bir âşıkta bulunması gereken özellikler arasında, doğaçlama yapabilme, atışma yapabilme, muamma çözebilmenin yanına bir de halk hikâyesi anlatma şartı getirilmiştir.

Halk hikâyeleri hangi iki kanaldan bize kadar ulaşmıştır?

Halk hikâyeleri iki kanaldan bize kadar ulaşmıştır: 1. Yazılı Kaynaklar, 1. Sözlü Kaynaklar. 

Yazılı Kaynaklar arasında yer alan Yazma Metinlerin isimleri nelerdir?

Yazma Metinler: Arzu ile Kamber, Asuman ile Zeycan, Âşık Garip, Derdiyok
ile Zülfüsiyah, Hurşit ile Mahımihri, Kerem ile Aslı, Şah İsmail, Tahir ile Zühre.

Sözlü kaynakların tespiti için derleme yapmak amacıyla ilk kez ne zaman harekete geçilmiştir?

Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür.” özdeyişinden hareketle ilk derleme gezilerine Cumhuriyet’in ilk yıllarında çıkılır. Yaklaşık yüz yılık bir zaman dilimi içerisinde başta âşıklarımız olmak üzere pek çok kaynak şahıstan halk hikâyesi metni derlenmiştir.