XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Anadolu sahası Türk edebiyatının bu konuda bilinen ilk mesnevisi olan Yûsuf u Zelîhâ, kimin eseridir?

Yûsuf u Zelîhâ, Şeyyad Hamza'nın eseridir.

79 beyit olan ve Sultan Mahmûd ile yoksul bir derviş arasında geçen konuşmanın  anlatıldığı Şeyyad Hamza'nın mesnevisinin adı nedir?

Dâstân-ı Sultân Mahmûd: Şeyyâd Hamza’nın küçük bir mesnevisidir. Fâilâtün fâilâtün fâilün vezninde yazılan ve 79 beyit olan eserde, Sultan Mahmûd ile yoksul bir derviş arasında geçen konuşma anlatılır.

Şeyyad Hamza'nın mesnevileri nelerdir?

Şeyyad Hamza'nın mesnevileri; Yûsuf u Zelîhâ, Dâstân-ı Sultân Mahmûd, Ahvâl-i Kıyâmet, Mi‘râc-nâme, Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhisselâm'dır. 

Devrinin şairlerine göre daha açık ve konuşma diline yakın bir Türkçe ile yazan, Varka vü Gülşâh’ta, yabancı kelime ve tamlamaların az kullanıldığı ve Türkçenin önde olduğu görülen, kullandığı yabancı kelimeleri ise, halkın bildiği ve benimsediği sözcüklerden seçen ve eserlerinde sürükleyici, çekici bir dil kullanan, atasözlerine, deyimlere ve cinaslara yer vererek Türkçeye hâkim olduğunu gösteren şair kimdir?

Yûsuf-ı Meddâh, eserlerini devrinin şairlerine göre daha açık ve konuşma diline yakın bir Türkçe ile yazmıştır. Varka vü Gülşâh’ta, yabancı kelime ve tamlamaların az kullanıldığı ve Türkçenin önde olduğu görülür. Şairin kullandığı yabancı kelimeler ise, halkın bildiği ve benimsediği sözcüklerdir. Eserlerinde sürükleyici ve çekici bir dil kullanan şair, atasözlerine, deyimlere ve cinaslara yer vererek Türkçeye hâkim olduğunu gösterir. 

Varka vü Gülşâh, kimin eseridir ve özellikleri nelerdir?

Yusuf- Meddah'ın eseri olan Varka vü Gülşâh, 1742 beyitten meydana gelen telif bir eserdir. Fâilâtün fâilâtün fâilün vezninde yazılan ve altı meclisten meydana gelen eserde, konu başlıkları Farsçadır, ancak meclisler belirtilirken “el-Meclisü’l-ûlâ” ve “elMeclisü’s-sâdis” şeklinde Arapça yazılmıştır. Varka vü Gülşâh’ta, Peygamber devrinde Mekke civarında yaşayan Zahir İbni Hay Beni Şeybe adlı bir kavmin reislerinden Hilâl’in kızı Gülşâh ile Hümâm’ın oğlu Varka arasında yaşanan aşk anlatılmıştır. 

Yûsuf-ı Meddâh’ın mesnevileri nelerdir?

Varka ve Gülşâh, Destân-ı İblîs, Hikâyet-i Kız ve Cühûd, Kadı ve Uğru Destânı'dır. 

Menâkıbü’l-kudsiyye, kimin eseridir?

Menâkıbü’l-kudsiyye, Elvân Çelebi'nin dir.

Hoca Mes’ûd (Mes’ûd bin Ahmed)'in eserleri nelerdir?

Süheyl ü Nevbahâr (Kenzü’l-bedâyi‘), Ferheng-nâme-i Sa‘dî'dir

Tek eseri, Nizâmî’nin aynı adlı eserinden tercüme edip Işk-nâme adını verdiği Hüsrev ü Şîrîn mesnevisi olan şair kimdir?

Fahrî’nin tek eseri, Nizâmî’nin aynı adlı eserinden tercüme edip Işk-nâme adını da verdiği Hüsrev ü Şîrîn mesnevisidir

"XIV. yüzyılda yaşamış ve tesiri daha sonraki yüzyıllarda devam etmiş edebiyatımızın önde gelen bir şairidir.

İran şiirinin edebî sanatlarını ve mazmunlarını Anadolu’da yeni kurulan Türk şiirinde kullanmasıyla, klasik edebiyatımızda, Nesîmî ve Ahmedî ile birlikte divan şiirinin temelini atan şairlerin başında gelir. Ahmed-i Yesevî ile Yûnus’tan sonra gelen şairler arasında Nesîmî ve Ahmedî’nin yanında divanı bulunan beşinci bir şair olduğunu belirtmek gerekir"

Yukarıda anlatılan şairimiz kimdir?

Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Hoca Dehhânî, XIV. yüzyılda yaşamıştır.

Şeyhoğlu Mustafâ’nın manzum ve mensur eserleri nelerdir?

Şeyhoğlu Mustafâ’nın biri manzum üçü mensur olmak üzere dört eseri vardır. Bunlardan Hurşîd-nâme manzum, Marzubân-nâme ve Kâbus-nâme tercümeleri ile Kenzü’l-küberâ ve Mehekkü’l-‘ulemâ adlı eserleri mensurdur.

Şeyhoğlu, Süleyman Şah adına yazmaya başladığı bu mesneviyi, Süleyman Şah’ın ölümü üzerine 1387 yılında tamamlayarak Yıldırım Bâyezîd’e sunmuştur. Şair, eserine önce Şebistân-ı Uşşâk adını koymuş, daha sonra bunun kabul görmemesi üzerine adını değiştirmiştir.. 7903 beyti bulan eser, mefâîlün mefâîlün feûlün vezniyle yazılmıştır. Bu eserin adı nedir?

Şeyhoğlu, eserine önce Şebistân-ı Uşşâk adını koymuş, daha sonra bunun kabul görmemesi üzerine Hurşîd-nâme adını vermiştir. 7903 beyti bulan eser, mefâîlün mefâîlün feûlün vezniyle yazılmıştır. Mesnevîde, Siyavuş’un kızı Hurşîd ile Ferahşâd arasında geçen aşk hikâyesi anlatılmıştır.

Kutadgu Bilig’den sonra Türk kültür tarihi içinde ikinci, Batı Türkçesinde ise ilk yazılan siyaset kitabı olan, devlet ve toplum idaresi yönünden, bilhassa kuruluş devri için büyük önem taşıyan eserin adı ve yazarı kimdir? 

Kenzü’l-küberâ ve Mehekkül-‘ulemâ: Şeyhoğlu Mustafâ’nın, ömrünün sonuna yaklaştığı bir dönemde, tecrübelerinden hareketle yazdığı siyaset ahlakı ile ilgili mensur bir eseridir.

Ahmedi'nin eserleri nelerdir?

Divan, İskender-nâme, Tervîhü’l-ervâh, Cemşîd ü Hurşîd, Bedâyi’u’s-sihr fî-Sanâyi’i’ş-şi’r, Mirkâtü’l-edeb'dir

Sîretü’n-nebi kimin eseridir ve önemini nereden almaktadır?

Erzurumlu Mustafa Darîr'in bu eseri, Türkçede yazılmış ilk siyer kitabı olması bakımından önemlidir

Erzurumlu Mustafa Darîr’in  Eserleri nelerdir?

Kıssa-i Yûsuf, Sîretü’n-nebî, Fütûhu’ş-şâm, Yüz Hadîs Tercümesi'dir. 

Şeyhoğlu Mustafâ'nın didaktik hayvan hikayelerinden oluşan eserinin adı nedir?

Şeyhoğlu Mustafâ'nın  Marzubân-nâme'si, Kelîle ve Dimne gibi didaktik hayvan hikâyelerinden oluşmaktadır. 

Hamzavî’nin dinî-destani mahiyetteki mensur eseri nedir?

Hamzavî’nin (Ahmedî’nin kardeşi) Hz. Peygamber’in amcası Hz. Hamza’nın kahramanlıklarını anlattığı Hamza-nâme de, bu yüzyılda yazılan dinî-destani mahiyette mensur eserlerdendir.

Şeyhoğlu’nun Germiyan Beyi Süleyman Şah’ın isteği üzerine Farsçadan tercüme ettiği ahlaki bir nasîhat-nâme olan eserinin adı nedir?

Şeyhoğlu’nun Germiyan Beyi Süleyman Şah’ın isteği üzerine Farsçadan tercüme ettiği eser, ahlaki bir nasîhat-nâme olan Kâbus-nâme’dir

Anadolu’da yazıldığı bilinen en eski tercüme Türkçe tıp kitabı nedir?

İbni Baytar’ın Kitâbü’l-câmi‘i fi’lEdviyeti’l-müfrede adlı eseri, bilinmeyen bir yazar tarafından Aydınoğlu Umur Bey (1340-1348) adına Müfredât-ı İbni Baytar Tercümesi adıyla tercüme edilmiştir. Bu tercüme, Anadolu’da yazıldığı bilinen en eski Türkçe tıp kitabıdır