aofsoru.com

XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Xıv. Yüzyıl Batı Türk Edebiyatı-Iı: Anadolu Sahası Şair Ve Yazarları

1. Soru

Anadolu sahası Türk edebiyatının bu konuda bilinen ilk mesnevisi olan Yûsuf u Zelîhâ, kimin eseridir?

Cevap

Yûsuf u Zelîhâ, Şeyyad Hamza'nın eseridir.


2. Soru

79 beyit olan ve Sultan Mahmûd ile yoksul bir derviş arasında geçen konuşmanın  anlatıldığı Şeyyad Hamza'nın mesnevisinin adı nedir?

Cevap

Dâstân-ı Sultân Mahmûd: Şeyyâd Hamza’nın küçük bir mesnevisidir. Fâilâtün fâilâtün fâilün vezninde yazılan ve 79 beyit olan eserde, Sultan Mahmûd ile yoksul bir derviş arasında geçen konuşma anlatılır.


3. Soru

Şeyyad Hamza'nın mesnevileri nelerdir?

Cevap

Şeyyad Hamza'nın mesnevileri; Yûsuf u Zelîhâ, Dâstân-ı Sultân Mahmûd, Ahvâl-i Kıyâmet, Mi‘râc-nâme, Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhisselâm'dır. 


4. Soru

Devrinin şairlerine göre daha açık ve konuşma diline yakın bir Türkçe ile yazan, Varka vü Gülşâh’ta, yabancı kelime ve tamlamaların az kullanıldığı ve Türkçenin önde olduğu görülen, kullandığı yabancı kelimeleri ise, halkın bildiği ve benimsediği sözcüklerden seçen ve eserlerinde sürükleyici, çekici bir dil kullanan, atasözlerine, deyimlere ve cinaslara yer vererek Türkçeye hâkim olduğunu gösteren şair kimdir?

Cevap

Yûsuf-ı Meddâh, eserlerini devrinin şairlerine göre daha açık ve konuşma diline yakın bir Türkçe ile yazmıştır. Varka vü Gülşâh’ta, yabancı kelime ve tamlamaların az kullanıldığı ve Türkçenin önde olduğu görülür. Şairin kullandığı yabancı kelimeler ise, halkın bildiği ve benimsediği sözcüklerdir. Eserlerinde sürükleyici ve çekici bir dil kullanan şair, atasözlerine, deyimlere ve cinaslara yer vererek Türkçeye hâkim olduğunu gösterir. 


5. Soru

Varka vü Gülşâh, kimin eseridir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

Yusuf- Meddah'ın eseri olan Varka vü Gülşâh, 1742 beyitten meydana gelen telif bir eserdir. Fâilâtün fâilâtün fâilün vezninde yazılan ve altı meclisten meydana gelen eserde, konu başlıkları Farsçadır, ancak meclisler belirtilirken “el-Meclisü’l-ûlâ” ve “elMeclisü’s-sâdis” şeklinde Arapça yazılmıştır. Varka vü Gülşâh’ta, Peygamber devrinde Mekke civarında yaşayan Zahir İbni Hay Beni Şeybe adlı bir kavmin reislerinden Hilâl’in kızı Gülşâh ile Hümâm’ın oğlu Varka arasında yaşanan aşk anlatılmıştır. 


6. Soru

Yûsuf-ı Meddâh’ın mesnevileri nelerdir?

Cevap

Varka ve Gülşâh, Destân-ı İblîs, Hikâyet-i Kız ve Cühûd, Kadı ve Uğru Destânı'dır. 


7. Soru

Menâkıbü’l-kudsiyye, kimin eseridir?

Cevap

Menâkıbü’l-kudsiyye, Elvân Çelebi'nin dir.


8. Soru

Hoca Mes’ûd (Mes’ûd bin Ahmed)'in eserleri nelerdir?

Cevap

Süheyl ü Nevbahâr (Kenzü’l-bedâyi‘), Ferheng-nâme-i Sa‘dî'dir


9. Soru

Tek eseri, Nizâmî’nin aynı adlı eserinden tercüme edip Işk-nâme adını verdiği Hüsrev ü Şîrîn mesnevisi olan şair kimdir?

Cevap

Fahrî’nin tek eseri, Nizâmî’nin aynı adlı eserinden tercüme edip Işk-nâme adını da verdiği Hüsrev ü Şîrîn mesnevisidir


10. Soru

"XIV. yüzyılda yaşamış ve tesiri daha sonraki yüzyıllarda devam etmiş edebiyatımızın önde gelen bir şairidir.

İran şiirinin edebî sanatlarını ve mazmunlarını Anadolu’da yeni kurulan Türk şiirinde kullanmasıyla, klasik edebiyatımızda, Nesîmî ve Ahmedî ile birlikte divan şiirinin temelini atan şairlerin başında gelir. Ahmed-i Yesevî ile Yûnus’tan sonra gelen şairler arasında Nesîmî ve Ahmedî’nin yanında divanı bulunan beşinci bir şair olduğunu belirtmek gerekir"

Yukarıda anlatılan şairimiz kimdir?

Cevap

Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Hoca Dehhânî, XIV. yüzyılda yaşamıştır.


11. Soru

Şeyhoğlu Mustafâ’nın manzum ve mensur eserleri nelerdir?

Cevap

Şeyhoğlu Mustafâ’nın biri manzum üçü mensur olmak üzere dört eseri vardır. Bunlardan Hurşîd-nâme manzum, Marzubân-nâme ve Kâbus-nâme tercümeleri ile Kenzü’l-küberâ ve Mehekkü’l-‘ulemâ adlı eserleri mensurdur.


12. Soru

Şeyhoğlu, Süleyman Şah adına yazmaya başladığı bu mesneviyi, Süleyman Şah’ın ölümü üzerine 1387 yılında tamamlayarak Yıldırım Bâyezîd’e sunmuştur. Şair, eserine önce Şebistân-ı Uşşâk adını koymuş, daha sonra bunun kabul görmemesi üzerine adını değiştirmiştir.. 7903 beyti bulan eser, mefâîlün mefâîlün feûlün vezniyle yazılmıştır. Bu eserin adı nedir?

Cevap

Şeyhoğlu, eserine önce Şebistân-ı Uşşâk adını koymuş, daha sonra bunun kabul görmemesi üzerine Hurşîd-nâme adını vermiştir. 7903 beyti bulan eser, mefâîlün mefâîlün feûlün vezniyle yazılmıştır. Mesnevîde, Siyavuş’un kızı Hurşîd ile Ferahşâd arasında geçen aşk hikâyesi anlatılmıştır.


13. Soru

Kutadgu Bilig’den sonra Türk kültür tarihi içinde ikinci, Batı Türkçesinde ise ilk yazılan siyaset kitabı olan, devlet ve toplum idaresi yönünden, bilhassa kuruluş devri için büyük önem taşıyan eserin adı ve yazarı kimdir? 

Cevap

Kenzü’l-küberâ ve Mehekkül-‘ulemâ: Şeyhoğlu Mustafâ’nın, ömrünün sonuna yaklaştığı bir dönemde, tecrübelerinden hareketle yazdığı siyaset ahlakı ile ilgili mensur bir eseridir.


14. Soru

Ahmedi'nin eserleri nelerdir?

Cevap

Divan, İskender-nâme, Tervîhü’l-ervâh, Cemşîd ü Hurşîd, Bedâyi’u’s-sihr fî-Sanâyi’i’ş-şi’r, Mirkâtü’l-edeb'dir


15. Soru

Sîretü’n-nebi kimin eseridir ve önemini nereden almaktadır?

Cevap

Erzurumlu Mustafa Darîr'in bu eseri, Türkçede yazılmış ilk siyer kitabı olması bakımından önemlidir


16. Soru

Erzurumlu Mustafa Darîr’in  Eserleri nelerdir?

Cevap

Kıssa-i Yûsuf, Sîretü’n-nebî, Fütûhu’ş-şâm, Yüz Hadîs Tercümesi'dir. 


17. Soru

Şeyhoğlu Mustafâ'nın didaktik hayvan hikayelerinden oluşan eserinin adı nedir?

Cevap

Şeyhoğlu Mustafâ'nın  Marzubân-nâme'si, Kelîle ve Dimne gibi didaktik hayvan hikâyelerinden oluşmaktadır. 


18. Soru

Hamzavî’nin dinî-destani mahiyetteki mensur eseri nedir?

Cevap

Hamzavî’nin (Ahmedî’nin kardeşi) Hz. Peygamber’in amcası Hz. Hamza’nın kahramanlıklarını anlattığı Hamza-nâme de, bu yüzyılda yazılan dinî-destani mahiyette mensur eserlerdendir.


19. Soru

Şeyhoğlu’nun Germiyan Beyi Süleyman Şah’ın isteği üzerine Farsçadan tercüme ettiği ahlaki bir nasîhat-nâme olan eserinin adı nedir?

Cevap

Şeyhoğlu’nun Germiyan Beyi Süleyman Şah’ın isteği üzerine Farsçadan tercüme ettiği eser, ahlaki bir nasîhat-nâme olan Kâbus-nâme’dir


20. Soru

Anadolu’da yazıldığı bilinen en eski tercüme Türkçe tıp kitabı nedir?

Cevap

İbni Baytar’ın Kitâbü’l-câmi‘i fi’lEdviyeti’l-müfrede adlı eseri, bilinmeyen bir yazar tarafından Aydınoğlu Umur Bey (1340-1348) adına Müfredât-ı İbni Baytar Tercümesi adıyla tercüme edilmiştir. Bu tercüme, Anadolu’da yazıldığı bilinen en eski Türkçe tıp kitabıdır


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email