Batı Edebiyatında Akımlar 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Fütürizm nedir?

Fransızca “futur” (gelecek) kelimesinden türetilen “fütürizmin” Türkçe karşılığı “gelecekçilik”tir.

Fütürizmin amacı nedir?

Fütürizmin amacı, dünyadaki dinamikleri-makine, enerji, hız-çeşitli teknikler aracılığıyla sanat eserleriyle buluşturmak ve böylece insanların aktif bir rol ile geleceklerini kurgulamalarını sağlamaktır.

Fütürizm akımın ortaya çıkışının başlıca nedenleri nelerdir?

19. yüzyılın sosyal, siyasal, ekonomik, ahlakî yapısı ve bu yapının insanlar üzerindeki olumsuz etkileri, İtalya’nın Avrupa ülkelerinin gerisinde kalması ve sanat/edebiyat akımlarının etkisi.

Fütürist akımın İtalya’da ortaya çıkmasının sebebi nedir?

İtalya’nın siyasî ve ekonomik durumudur. İtalya, 20. yüzyılda sanayileşme ve teknolojik gelişmelerle güçlenen İngiltere, Fransa ve Almanya gibi ülkelere göre daha yavaş gelişme göstermiştir. Fütüristlerin bu durum için sunduğu çözüm önerisi, sanayi ve teknolojinin imkânları ile yeni bir dünya yaratmaktır. 

Fütürizm hangi sanat akımlarının içinde ortaya çıkmıştır?

 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Fütürizm doğduğunda bir taraftan empresyonist, bir taraftan kübist bir taraftan da dadaist akım devam etmektedir.

Fütürizmin sembolik anlatımdan farkı nedir?

Fütüristlere göre sembolik dil bir yönüyle akıl tutuculuğudur. Sembol doğası itibariyle değişken olmayan, sabit ve tekrarlanan bir unsurdur. Oysaki fütüristler durağanı değil hareketli olanı, tekrar edileni değil çağı yakalayanı tercih ederler.

Bildirge nedir?

Türkçe karşılığı “bildirge” olan “manifesto”nun anlamı, toplumsal bir hareketin siyasal inanç ve amaçlarının açık ifadesidir.

Fütürizm’in ilk bildirgesi nedir ve kim tarafından yazılmıştır?

Fütürizmin ilk bildirgesi Filippo Tommaso Marinetti (1876-1944)’nin 1909 yılında Fransa’da yayımladığı Fütürizm Manifestosu’dur.

“Fütüristlerde Gelenek Karşıtlığı” isimli bildirgenin öne sürdüğü düşünce nedir?

Fransız şair, eleştirmen Apollinaire, bu bildirgede okuru etkilemenin yolunun ses, şekil ve görüntüyü bir arada kullanmak olduğunu vurgulamıştır. Apollinaire’e göre şiir aynı zamanda bir müzik yapıtı olmalıdır. Çünkü şiirde kullanılan her bir harfin bir ses değeri vardır ve şiirin bütününe hâkim olan bu ses okura ulaştırılmalıdır.

Fütürizmin yayılmasında neler etkili olmuştur?

Fütürizmin hızla yayılmasında bildirgeler ve dönemin yayın organları önemli role sahip olmuştur. Alman, İngiliz, Fransız dergiler fütürist akımı yayımladıkları yazılarla desteklemişlerdir. Viyana’da ise çıkan Die Fackel ve Der Brenner, Imago; Floransa’da Lacerba vb. dergilerdir.

Fütürizmin temel ilkeleri nelerdir?

Eskiyi reddetmek, dinamizm, hız ve teknolojiyi yansıtan eser vermek ve modern sanat yaratmaktır.

Fütürist edebiyatının can­landırılması için neler yapılmıştır?

Geçmişte yazılan eserler yok sayılmış, sanatçı özgür bırakılmış, geleneksel yapılar terk edilmiş, çağa uygun yeni temalar işlenmiş ve şiirin klasik yapısı kırılmıştır.

Fütürist sanatçılar şiirde dinamizmi yakalamak için hangi temalara yer vermişlerdir?

Fütürist sanatçılar şiirde dinamizmin hız, makine, enerji, elektrik, liman, gar, fabrika, tünel, şantiye, tersane, tren, uçak, araba, gemi, köprü, demir gibi mekanik çağın simgesi olan konularla sağlanacağına inanarak şiirlerinde bu temalara yer vermişlerdir.

Fütüristlere göre estetiğin esas belirleyicileri nelerdir? 

Fütüristler göre hız, makine, enerji, hareket eserin estetik değerinin esas belirleyenidir.

Fütürist şiirlerinde hareketli bir yapı yaratmak için hangi ilkeler kullanılmıştır?

Kelimeleri özgürce kullanılması, otomatik yazıdan faydalanılması, kuraldan uzak anlatımın tercih edilmesi ve klasik söz diziminin kırılmasıdır.

Aliterasyon ve asonans kavramlarının anlamları nelerdir?

Aliterasyon, sessiz harflerin tekrar edilmesidir. Asonans ise sesli harflerin tekrar edilmesidir.

Otomatik yazı nedir?

Otomatik yazı, şairin bilinçaltındakileri doğrudan, olduğu gibi kağıda dökmesidir.

Fütüristlere göre sanatçı kimdir?

Fütüristlerin göre sanatçı, “akıl ve geçmiş tutsaklığından kurtulup toplumun çağı yakalamasına önderlik eden kişi”dir.

Fütürizmin edebiyat alanındaki temsilcileri kimlerdir?

Filippo Tommaso Marinetti, Guillaume Apollinaire, Valery Larbaud, Vladimir Vladimirovic Mayakovski, David Davidoviç Burlyuk ve Velimir Vladimiroviç Hlebnikov’dır.

Fütürizmin resim alanındaki temsilcileri kimlerdir?

Giacomo Balla, Gino Severini, Carlo Carra, Umberto Boccioni ve Luigi Russolo’dur.

Letrizm (Harfçilik) nedir? 

Letrizm, Fransızca harf anlamına gelen lettre kelimesinden türetilmiş bir kelimedir. Letrizm, şiiri kelimeyi değil harf­leri esas alarak yazmak isteyen, şiirdeki ses organizasyonunun, anlamın/anlamsızlığın ve tüm bunların birleşimden doğacak şiire ait duygunun harflerle yakalanabileceğini savu­nan bir şiir akımıdır.

Letrizmin ne zaman ve kimin tarafından ortaya çıkmıştır? 

Letrizm II. Dünya Savaşı sonrasında Romen asıllı Isodore Isou tarafından 1946 yılında ortaya çıkmıştır.

Isodore Isou’nun şiire yönelik tepkisi nedir? 

Isou’nun tepkisi var olan her şey­den ziyade var olanın yanlış yorumlanmalardır. Isou’ya göre anlam kelime ile var olmaz. Anlamın belirleyicisi kelimeden önce harftir. Bu yüzden, Roman şairin tepkisi öncelikle kelimelerdir. Şiirde sarsıcı bir yenilik yapmak için öncelikle dilin en küçük biriminden başlamak gerekir. Dil ancak bu şekilde çözümlenebilir ve iyi şiir ancak bu çözümlemelerle yaratılabilir.

Letrist şairlerin amacı nedir?

Letrist şairlerin amacı harf ve ses üzerine kurulu bir dil ile uluslar arası bir şiir yaratmaktır.

Letrist şiirinin ilkeleri nelerdir?

Gelenekte var olan her şeye karşı çıkmak, harf ve sese dayalı bir dille şiir yazmak, harf ve seslerle dilde yeni bir anlam evreni yaratmak, anlamı sesle kurmak ve Dadaizm ve Sürrealizmin etkisidir.

Dilin klasik yapısını kırarak fonetik şiiri yarattığı için ultra letrist olarak nitelendirilen sanatçı kimdir?

François Dufrêne, 1946 yılında letristlere katılan Dufrêne “ses şiiri (so­und poetry)”nin öncüsü olarak bilinir. Dilin klasik yapısını kırarak fonetik şiiri yarattığı için ultra letrist olarak nitelendirilir.

Türk edebiyatında bazı şiirlerinde letrizmin etkileri görülen edebiyatçı kimdir?

Letrizmin Türk edebiyatında temsilcisi yoktur. Ancak II. Yeni şairlerinden İlhan Berk’in bazı şiirlerinde letrizmin etkileri görülür.