Ortopedik Rehabilitasyon Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kamu ve özel sektöre ait hastaneler, rehabilitasyon hastaneleri veya merkezleri, bakım evleri ve engelli bakım ve rehabilitasyon merkezleri gibi kurumlarda çalışma olanaklarına kim sahiptir?

Bakım personeli

Vücudun çeşitli bölümlerini etkileyen (omurga, omuz, kalça, dirsek, diz, el-ayak) yaygın kas-iskelet sorunları (kırık, çıkık, burkulma, kas ve tendon sorunları, bağ yaralanmaları, kıkırdak hasarları, kapsül zedelenmeleri, sinir ve damar yaralanmaları) akut ve kronik dönemde neyin temel elemanlarını etkiler?

Kas-iskelet sisteminin temel elemanlarını etkiler.

Kas-iskelet yaralanmaları sonrası vücutta meydana gelen doku hasarları yaralanmanın şiddeti ve etkilenen bölgeyle ilişkili olarak hasara karşı bazı belirtiler verir. Yaralanma sonrası kas-iskelet yapıları ortaya çıkan yeni durumlara ilişkin neler düzeyinde çeşitli reaksiyonlar yansıtır?

organ, doku, hücre ve dolaşım düzeyinde çeşitli reaksiyonlar yansıtır.

İnflamasyona yol açan bazı durumlar; kırık, çıkık, burkulma gibi ortopedik sorunlara yol açan travmalar, yabancı cisim batmaları, bakterial hastalıklar, enfeksiyonlar, yanıklar, bağışıklık sistemi hastalıkları, inflamatuar hastalıklar (örneğin romatoid artrit) vb.dir. İnflamasyon beş temel belirti verir. Bunlar; dört temel belirti kızarıklık, şişlik, ağrı, ısı artışıdır. Beşinci temel belirti ne kaybıdır?

işlev (fonksiyon) kaybıdır.

Yaralanma sonrası hemen başlayan inflamatuar reaksiyonlar iyileşme sürecini başlatırken iyileşmenin ilk evresini oluşturmaktadır. İnflamatuar dönemden sonra iyileşme sürecinin ikinci aşaması tamir fazı ve üçüncü aşamada da yeniden şekillenme fazı gerçekleşerek ne sağlanır?

doku onarımı ve dokunun eski haline dönüşü sağlanır.

İnflamatuar faz; doku yaralanmasından hemen sonra hücrelerden serotonin maddesinin serbest bırakılmasıyla damarlarda daralmayı ve birkaç dakika için kan ve vücut sıvılarının o bölgeye akışını sınırlandırarak mikro dolaşımı etkiler. Yaralanan bölgenin çevresinde pıhtılaşmaya yardımcı olan maddeler küçük damarları tıkayıcı rol oynayarak yaralanan bölgeye ne yönelimini engeller?

daha fazla kan ve vücut sıvı yönelimini engeller.

Tamir fazı; kollajen adlı dokunun oluşturulması ve organize edilmesi süreci olarak kısaca özetlenebilir. İyileşmenin bu döneminde kollajen dokusu yaralanma sonrası yaklaşık 5. günde oluşmaya başlar. İnflamatuar fazdaki makrofajlar yaralanmanın olduğu bölgeye fibroblastları yönlendirerek hücre bölünmesini ve ne dokusunun oluşmasını sağlar?

Kollajen dokusunun oluşmasını sağlar.

Yeniden şekillenme fazı; bu aşama yaralanmadan yaklaşık 2 hafta sonra başlar, bir yıl veya daha fazla sürebilir. Yeni kollajen ve konnektif doku yaralanmanın olduğu bölgeye aşamalı olarak daha fazla ve yeniden uyum sağlar. Bu bölgede yeni oluşan doku uzun süre hareketsiz kalırsa yeni kollajen lifler organize olmadan nasıl bir biçimde yaralı bölgeye yerleşim gösterir?

düzensiz bir biçimde yaralı bölgeye yerleşim gösterir.

Konnektif doku; hücreler tarafından üretilen ve hücre dışı ağ (ekstraselüler matriks) olarak adlandırılan yapılar ve hücrelerden oluşmaktadır. Hangi ağlar konnektif dokunun hücresel olmayan içeriği olarak tanımlanır?

Hücre dışı ağlar

Kemik doku, yapısında % 35 oranında organik ağ ve yaklaşık % 65 mineral barındırır. Kemiklerin en önemli organik yapısı tip I kollajen olup bu kemik ağırlığının neredeyse % 90’ı civarındadır. Kalan % 10 civarında olan ağırlık ise nasıl yapılardır?

Kollajen olmayan yapılardır.

Kemikler makro düzeyde incelendiğinde gözenekli (süngerimsi) ve gözeneksiz olarak yerleşim gösterdiği görülmektedir. Kemiklerin gözenekli bölümleri “trabeküler kemik” olarak adlandırılırken, gözeneksiz bölümler ne olarak isimlendirilmektedir?

kortikal kemik olarak isimlendirilmektedir.

Kemiklerin aralıklı yüke maruz kalması “osteoblastik aktiviteyi” tetiklerken, aralıklı yüke maruz kalmaması hangi aktiviteyi tetikleyerek kemik kitlesinde azalmaya yol açar?

osteoklastik aktiviteyi tetikleyerek kemik kitlesinde azalmaya yol açar.

Osteoporoz ilerleyen yaş, menopoz ve kalsiyum emilim sorunları nedeniyle sıkça görülmektedir. En yaygın olarak osteoporoz sonucu omur kemiğinde (vertebra) ne kırıkları gelişmektedir?

çökme kırıkları gelişmektedir.

Kırık sonrası ortaya çıkan ilk tepki inflamatuar reaksiyonlar olup 24-48 saat içerisinde görülür. Bu aşamada granüler doku, kan pıhtılaşması, fibroblast ve osteoblastik aktivitede artış gerçekleşir. Kemiğin onarım fazı kemik skarı veya kallus oluşumu ile genellikle kırık sonrası hangi zaman zarfında başlar?

ilk iki hafta içerisinde başlar.

Synovial eklemler oynar eklemler olarak adlandırılmakta kalça eklemi ve diz eklemi de synovial eklemler arasında yer almaktadır. Synovial eklemler içerisinde fibroelastik kıkırdak barındırır. Bu fibroelastik kıkırdağın büyük bir bölümünü su oluşturur. Menisküs de bir kıkırdak olmakla birlikte yapısının büyük bir bölümünü ne oluşturur?

su değil kollajen doku oluşturur.

Kas ve tendon dokuyu içeren yaralanma “strain” olarak tanımlanmaktadır. Bağ dokusunu içeren yaralanma ise ne olarak tanımlanmaktadır?

sprain olarak tanımlanmaktadır.

Kas yaralanmaları doğrudan travma, darbe ve çarpma sonucu ortaya çıkabilir. Bu kas hasarlarına ne yaralanması adı verilir?

direkt kas yaralanması adı verilir.

Kasların iyileşme süreci kemik, tendon, bağ ve kıkırdak dokudan oldukça farklılık göstermektedir. Bunun da sebebi kasların zengin dolaşım ağına sahip olması ve dolayısıyla kanlanması yani beslenmesinin iyi olmasıdır. Bu da iyileşme sürecinde inflamatuar tepkilerin ve sonrasında tamir sürecinin ortaya çıkmasını hızlandırarak yeniden şekillenme ve kas liflerinin neye kavuşmasını kolaylaştırmaktadır?

eski doku özelliklerine kavuşmasını kolaylaştırmaktadır.

Çevresel sinirler kaslara giderek merkezi sinir sistemine ait bilgileri kaslara aktaran yapılardır. Kasın beş temel özelliğinden birisi de kasılabilmedir. Bu özelliğini açığa çıkarabilmesi için uyarılabilme özelliğine sahip olması gerekir. Kasın uyarılabilmesi de kasa gelen çevresel sinir sistemi olan hangi sinirlerle gerçekleşir?

spinal sinirlerle gerçekleşir.

Damarlarda hasarların yumuşak dokularda olduğu gibi benzer yanıtları vardır. Bu aşamalar; koagülasyon, inflamasyon, fibroplazi, yeniden şekillenme ve olgunlaşmadır. Damar hasarlarında, ilgili tabakada neyin çoğalması sonucu damar duvar kalınlaşarak kan akışı azalır?

düz kas hücrelerinin çoğalması sonucu