Çoklu Engellilerin Bakım ve Rehabilitasyonu Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kişisel bakım becerileri kavramı hangi becerileri kapsamaktadır?

Kişisel bakım becerileri;
• Yemek yeme becerileri,
• Tuvalet becerileri,
• Giyinme ve kişisel temizlik becerileri ve
• Eşyaların temizliği/bakımı olarak sınıflandırılmaktadır.

Çoklu engeli olan bireyler için kişisel bakım beceri öğretim programı geliştirme ve uygulama aşamasında hangi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır?

• Ekip üyeleri ile işbirliği içinde olmak
• Bireyin içinde bulunduğu kültüre, yaş ve gelişim düzeyine uygun, aynı zamanda sosyal olarak
  geçerli öğretim süreçlerine yer vermek
• Akranları sürece dâhil etmek
• Uyarlamalara yer vermek
• Etkili bir değerlendirme sürecine yer vermek ve değerlendirme sonuçlarını kullanmak
• Öğretim için uygun ortamları ve süreleri belirlemek
• Etkili bir öğretim yöntemi seçmek

Çoklu engelli bireyler için yapılan ekip toplantılarında özel eğitim öğretmenlerinin görevleri nelerdir?

Özel eğitim öğretmenlerinin ekip içerisinde; (a) ekip toplantılarının yeri ve zamanını planlama, (b)
toplantıda alınan kararları kaydetme ve (c) ekibin öğretimsel önerileri doğrultusunda uygulamalar yapma gibi görevleri bulunmaktadır.

Çoklu engellilere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, öğretmenler dışında bireye hizmet sunan diğer alan uzmanları kimler olabilir?

Çoklu engellilere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, bireye hizmet sunan diğer alan uzmanlarının
da önemli rolleri bulunmaktadır. Bu uzmanlar; fizyoterapistler, dil ve konuşma terapistleri, iş ve meslek terapistleri, okul hemşireleri olarak sıralanabilir.

Çoklu engeli olan bireylerin eğitiminde akranları sürece dahil etmenin tipik gelişim gösteren akranlar için ne gibi faydaları bulunmaktadır?

Tipik gelişim gösteren akranlar, çoklu engelli arkadaşlarının öğretim süreçlerine dâhil olarak, onların özellikleri ve gereksinimlerini daha iyi anlayacaklardır.

Çoklu engelli bireylere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde yer verilebilecek bir uyarlama örneği veriniz.

Uyarlanmış açma/kapama düğmeleri veya otomatik çalışan cihazlar (örneğin düğmesine basılarak çalışan saç kurutma makineleri, harekete duyarlı olarak çalışmaya başlayan şarjlı diş fırçaları)

Kişisel bakım becerileri hangi yöntemlerle değerlendirilir?

Kişisel bakım becerilerinin değerlendirilmesi genellikle aile üyeleriyle gerçekleştirilen görüşmeler, kontrol listeleri, çevresel değerlendirme süreçleri ve doğrudan gözlem şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Beceri analizi nedir?

Beceri analizleri, bir becerinin başlamasından bitişine kadar küçük basamaklar hâlinde ayrıntılı olarak nasıl gerçekleştirileceğinin belirlendiği analiz türüdür.

Beceri analizleri ne şekillerde yapılabilir?

Beceri analizleri farklı şekillerde oluşturulabilir. Bunlar; (a) beceri basamaklarını bizzat gerçekleştirmek, (b) beceriyi sergileyen birisini gözlemlemek ve (c) becerinin nasıl gerçekleştirildiğini düşünerek beceri basamaklarını yazmak olarak sıralanmaktadır.

Kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, yalıtılmış öğretimi tercih etmede dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

• Öğretilecek kişisel bakım becerisi, toplumsal ortamda yapılabilecek bir beceriyse (örneğin el yıkama, ayakkabı giyme vb.); yalıtılmamış öğretim uygun olabilir.
• Öğretilecek kişisel bakım becerisinin sergilenmesi, mahremiyet gerektiriyorsa (örneğin tuvalet becerisi, ped değiştirme, yüzmeden sonra günlük kıyafetleri giyme vb.) yalıtılmış öğretim kullanılmalıdır.

Öğrenmenin dört temel aşaması nelerdir?

Öğrenmenin dört temel aşaması bulunmaktadır. Bunlar; (a) edinim, (b)
akıcılık, (c) kalıcılık ve (d) genelleme olarak sıralanmaktadır.

Tuvalet eğitimi için gerekli ön koşullar nelerdir?

Genel olarak tuvalet eğitimine hazır hâle gelen çocuklar, gün içerisinde bir kez bağırsak boşaltımı, üç-beş defa mesane boşaltımı gerçekleştirmektedir. Tuvalet eğitimine başlayabilmek için, mesane ve bağırsak tepkileri gün içerisinde tahmin edilebilir aralıklarla oluşmalıdır.

Tuvalet becerisinin kazanımı genel olarak hangi sıra ile olmaktadır?

Tuvalet kontrolü üzerine yapılan çalışmalar iki ayrı genellemeyi ortaya çıkarmıştır. Bu genellemeler şunlardır; (a) bireyler genel olarak, bağırsak kontrolünü mesane kontrolünden önce kazanmaktadırlar ve (b) bireyler çoğunlukla gündüz tuvalet kontrolünü gece tuvalet kontrolünden önce kazanmaktadırlar.

Tuvalet beceresini kazanmanın aşamaları nelerdir?

Tuvalet becerisi genellikle üç aşamada kazanılmaktadır. Bu aşamalar; (a) tuvalet sıklığının düzenli hâle gelmesi, (b) tuvalete kendi başına gitmek ve (c) bağımsız olarak tuvalet becerilerini yerine getirmektir.

Çoklu engeli olan bireylerin bağımsız yemek yiyebilmeleri için sahip olmaları gereken önkoşul beceriler nelerdir?

Çoklu engelli bireylerin bağımsız olarak yemek yemeyi öğrenebilmeleri için emme, dudaklarını kapalı tutabilme, yutma, ısırma ve çiğneme becerilerinin yanı sıra boğazına yemek takıldığında öğürme refleksine sahip olmaları gerekmektedir.

Yemek yeme becerisinin ediniminin sağlanmasında öne çıkan yöntemler hangileridir?

Yemek yeme becerisinin ediniminin sağlanmasında öne çıkan yöntemler; (a) şekil verme ve (b) fiziksel ipucu (aşamalı yardım ve bekleme süreli öğretimin içinde kullanılan fiziksel ipuçları) süreçleridir.

Mutfak araç-gereçlerini kullanmanın genel öğretim sıralaması nasıl olmalıdır?

1. Kaşık kullanma,
2. Çatalı batırma,
3. Bıçakla sürme ve
4. Çatal ve bıçakla kesme.

Çoklu engellilere giyinme becerilerinin öğretiminde başlangıçta nasıl giysiler tercih edilmelidir?

Giyinme becerilerinin öğretimine yeni başlandığında, bireyin vücut ölçülerinden daha büyük ve bol giysiler tercih edilmesi önerilmektedir. Bu sayede bireyler, giyinme becerisini daha kolay edinirler.

Çoklu engelli bireylere giyinme ve kişisel temizlik becerilerinin öğretiminde en sık kullanılan öğretim yöntemleri hangileridir?

• Gözleyerek öğrenme ve model olma
• Pasif model olma
• Videoyla kendine model olma
• Eş zamanlı ipucuyla öğretim

Çoklu engelli bireylere giyinme becerilerinin öğretiminde etkili bir yöntem olan gözleyerek öğrenme hangi durumda kullanılmaz?

Çoklu engelli bireyler arasında, engel durumlarından herhangi birisinin görme engeli olmadığı durumlarda sıklıkla kullanılan etkili yöntemlerden
biri gözlem yoluyla öğrenmedir. Bu yönteme “gözleyerek öğrenme” de denilmektedir.