Engelli Mevzuatı ve Meslek Etiği Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hukuk kuralları neyi amaçlar?

Hukuk kuralları kişilerin hak ve menfaatlerini korumayı, toplumda adaletin sağlanmasını amaçlar. Hukuk kuralları herkesin haklarını korur. Diğer insanların haklarının çiğnenmemesi için kişilerin uymak zorunda oldukları emirleri düzenler. Hukuk kuralları herkesin menfaatini gözetmeye çalışır.

Ülkemizde “Engelliler Hakkında Kanun” kim tarafından ve ne amacıyla oluşturulmuştur?

Anayasa’mızda yer alan hak ve özgürlüklerden engelli bireylerin de yararlanmasını sağlayabilmek amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından “Engelliler Hakkında Kanun” çıkarılmıştır.

Toplumsal düzen kuralları nelerdir?

Toplumsal düzen kuralları din, ahlak, görgü (nezaket), örf-âdet ve hukuk kurallarının tümüdür.

Din kurallarının en önemli özelliği nedir?

Toplumsal düzen kuralları arasında geçmiş yıllarda en güçlü olanı şüphesiz din kurallarıydı. Din kurallarının en önemli özelliği, evreni ve insanı yarattığına inanılan üstün ilahi bir gücün emirleri olmasıdır.

Örf ve adet kuralları nedir?

Örf ve âdet (gelenek) kuralları bir diğer toplumsal düzen kuralı olup belli bir toplumsal çevrede uyulması beklenen davranışlardır. Örf ve âdet kurallarının yaptırımı diğer toplumsal düzen kurallarına göre daha çeşitli ve sert olabilir. Bunlara uyulmaması hâlinde ayıplama, dışlama, kınama, zaman zaman da
şiddete başvurma gibi yaptırımlar söz konusu olabilir. Örf ve âdetler uzun zamandır doğruluğuna inanılan ve herkesten uyması beklenen kurallardır.

Hukuki yaptırım ne demektir?

Devletin hukuk kurallarına uymaya zorlayıcı gücü ve uygulamalarının tümüne “hukuki yaptırım” (müeyyide) denilmektedir.

Hukuk düzeni ne gibi konuları düzenlemektedir?

Hukuk düzeni birbirinden oldukça farklı alanları ve konuları düzenlemektedir. Örneğin; evlenme, alım satım, miras, vergi, suç gibi farklı meseleleri düzenleyen farklı hukuk alanları vardır. Bunların her biri hukukun farklı bir konusunu oluşturur.
Bu nedenle hukuk kurallarının yaptırımı denince sadece bir tek yaptırım türü söz konusu olmaz. Hukuk kurallarının (normlarının) yaptırımı da hukuk kurallarının konusuna göre değişir. Ceza hukukunda ceza ve güvenlik tedbirleri; özel hukukta tazminat, cebri icra (zorla yaptırma), geçersizlik; anayasa ve idare hukukunda iptal şeklinde farklı yaptırım türleri ortaya çıkabilir. Örneğin, Borçlar Hukuku ve Borçlar Kanunu; borç, alacak, sözleşme, tazminat konularını düzenler buna aykırılık olduğunda da zorla yaptırma (cebri icra), faiz ya da tazminat gibi yaptırımlar söz konusu olur. Bu konu “Hukuk Kurallarının Unsurları” başlığında daha ayrıntılı ele alınacaktır.

Engelli mevzuatından ne anlaşılmaktadır?

Engelli Mevzuatı denildiğinde engelli bireylerin haklarını, engelli bireylere yönelik bakım ve eğitim merkezlerinin uyması gereken kuralları düzenleyen yazılı hukuk kurallarının tümü anlaşılır. Bu Mevzuat’ın başında gelenler Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi, Anayasa’mızın ilgili maddeleri. Engelliler Hakkında Kanun, bu Kanun’a dayanarak çıkarılan yönetmelik ve genelgelerdir.

Hukuk kurallarını diğer toplumsal davranış kurallarından ayıran temel nokta nedir?

Hukuk kurallarını diğer toplumsal davranış kurallarından ayıran temel nokta hukukun emrediciliğinin ve yaptırım gücünün devlete dayanmasıdır.

Hukuk kuralının emri ne demektir?

Hukuk kuralının kişilere getirdiği yükümlülük, uyulması beklenen davranışlar hukuk kuralının emri anlamına gelmektedir

Hukuk kurallarının konusu nedir?

Hukuk kuralının düzenlediği insan davranışları ve olaylar, hukuk kuralının konusunu oluşturur. Bir diğer ifadeyle, hukuk kurallarının konusu, söz konusu kuralın neyi düzenlediğidir. Hukuk kurallarının konusu esasen insan davranışları ve insanların irade açıklamalarıdır. Aile hayatı, ticaret, seyahat, kiralama, iş ilişkileri, banka kredisi kullanmak, dernek kurmak, sendika üyeliği, seçimlerde aday olup oy kullanmak gibi çok farklı insan davranışları ve bunlara yönelik irade açıklamaları hukukun konusunu oluşturur.

Yaptırım ne demektir?

Yaptırım (müeyyide) hukuk kuralının üçüncü unsuru olup emre uyulmaması, emrin ihlal edilmesi hâlinde bu kurala aykırı davranan kişiye uygulanacak zorlamayı gösterir. Emre uyulmaması hâlinde uygulanacak yaptırım hukuk kuralında açıkça gösterilir. Hukuk kurallarının yaptırımı, devletin yetkili makamlarınca uygulanır. Yaptırımsız hukuk kuralı olmaz. Aksi hâlde ortada hukuk kuralı olmaz.

Yaptırım çeşitlerinden özel hukuk yaptırımları nelerdir?

Özel hukuk yaptırımları cebri icre, tazminat, yokluk ve butlandır.

Hukuk kurallarının soyutluğu ne anlama gelmekedir?

Hukuk kurallarının soyutluğu, hukuk kurallarının tek bir olayı değil, aynı özelliği gösteren bütün olayları düzenlenmesi demektir.

Hukuk kurallarında süreklilik ne demektir?

Hukuk kurallarında süreklilik, yürürlüğe giren bir hukuk kuralının yürürlükten kaldırılıncaya kadar uygulanmasıdır.

Hukuk kurallarının genel olması ne anlama gelmektedir?

Hukuk kurallarının genel olması, bir hukuk kuralının aynı durumda olan tüm kişilere uygulamasıdır

Hukuk kaynaklarının sınıflandırılmasının amacı nedir?

Hukuk kaynaklarının sınıflandırılmasının amacı, hukuk kaynaklarının gücünü göstermek, hangi hukuk kaynağının daha üstün ve bağlayıcı olduğunu ortaya koymaktır.

Bağlayıcı kaynaklar ne demektir?

Bağlayıcı kaynaklara asıl kaynaklar da denir. Bağlayıcı kaynaklar adından da anlaşıldığı üzere, bir uyuşmazlığın çözümünde uyulması zorunlu olan, mahkemenin uymak zorunda olduğu hukuk kurallarıdır.

Sözleşme ne demektir?

Sözleşme, iki ya da daha fazla kişi arasında yapılan karşılıklı ve birbirine uygun, bağlayıcı irade açıklamalarıdır. Sözleşmeler daha çok özel hukuk alanında söz konudur.

Anayasa ne demektir?

Anayasa devletlerin temel kurucu ve üstün belgeleridir. Anayasalar devletin kuruluşunu, yasama, yürütme ve yargı kuvvetleri arasındaki ilişkileri düzenler.

Kanun ne demektir?

Kanun (yasa) milletin temsilcisi olan meclislerin yaptıkları hukuk kuralıdır. Kanunlar anayasada gösterilen genel esasları, devletin görev ve yetkilerini hayata geçirmeye yönelik ayrıntılı düzenlemeler içerir. Kanunları yapmak, yasama organlarının görevidir.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin işlevi nedir?

2018’deki Cumhurbaşkanlığı seçimi ile yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleriyle (Anayasa m. 104) Cumhurbaşkanina, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilme yetkisi verilmiştir. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez.
Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Kararnameler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.

Haklar ne demektir?

Haklar, kişilerin hukuken korunan menfaatleridir; başka kişilere karşı ileri sürebilecekleri yetkileridir.

Kamu hukukundan kaynaklanan hak türleri nelerdir?

Kamu hukukundan kaynaklanan haklar, bireyin devletten olan beklentilerine göre negatif, pozitif ve aktif statü hakları olmak üzere üç türlüdür.

Hukuk kurallarının uygulanması ile ne ifade edilmektedir?

Hukuk kurallarının uygulanması, hukuk kurallarının geçerli olduğu zaman ve yerin belirlenmesi ve kuralda ne denildiğinin anlaşılmasıyla ilgilidir. Yer yönünden uygulanmada asıl kural, mülkilik (ülkesellik) ilkesidir. Bütün hukuk kuralları, devletin iradesini yansıtır ve ilgili devletin egemenlik alanında (ülkesinde) o devletin hukuk kuralları geçerli olur. Zaman yönünden uygulanmada ise hukuk kurallarının yürürlüğe girdikleri andan itibaren geçerli olurlar.

Hukuk kurallarının yorumlanması ile ne ifade edilmektedir?

Olaya uygulanacak hukuk kuralı var ancak bunun içeriğinde, anlamında bir belirsizlik varsa hukuk kuralının yorumlanmasından bahsedilir. Yorum, hukuk kurallarının gerçek amacının tespit edilmesi, anlamının ortaya konulmasıdır. Bunun için bazı yorum yöntemleri (metotları) bulunmaktadır. Bunların başlıcaları amaçsal (gai) yorum, dil
bilgisel (gramatik) yorum ve tarihsel yorumdur. Amaçsal yorumda kuralın amacı belirlenmeye çalışılır