İletişim ve Alternatif İletişim Sistemleri Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gelişim kavramını tanımlayınız

Gelişim, bireylerin büyümesi ve olgunlaşması sonucunda sürekli olarak değişmesi ve istenilen görevleri yerine getirebilecek olgunluğa erişmesi süreci olarak tanımlanmaktadır (Ceylan, 2009)

İletişim kavramının sözlük anlamı nedir?

İletişim; sözlük anlamına göre ‘duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komünikasyon’ olarak tanımlanmaktadır (www.tdk. gov.tr)

İletişimin amacı nedir?

İletişimin amacı, uygun araç kullanarak ve bu aracın aktarabileceği bir yoldan yararlanarak, hedefteki bireyde kendi tasarladığı düşünceyi oluşturma çabasıdır (Konrot; 2011).

Dil'in temel anlamını açıklayınız

En temel anlamda dil, iletişimi gerçekleştirmek için işaretler sistemi aracılığıyla dünya hakkındaki düşünceleri temsil etmek amacıyla kullanılan bir şifre/kod bilgisidir (Bloom ve Lahey, 1978). Bir başka tanımda ise dil isteğe bağlı sembollerin ve bu sembollerin kurallı kombinasyonlarının kullanımı ile kavramların açıklanmasını sağlayan ortak bir sosyal kod ya da uluslararası bir sistemdir (Owens ve Robert; 2005).

Alıcı dil nedir?

Alıcı dil, sözel uyaranların duyu-sinir ağı ve işitsel-algısal süreçler aracılığı ile alınması ve anlaşılması ile ilgili bileşenidir (İşeri Karacan, 2000). Diğer bir deyişle alıcı dil, bireyin sesleri algılama, soyut ve somut sözcükleri anlama, cümlelerin dilbilgisi yapısını anlama, kendisine söylenenleri yapma ve eleştirel biçimde dinleme, yargılama yeteneklerini içermektedir. Alıcı dil kısaca dilin ortaya koyduğu kodun anlaşılması ve yorumlanabilmesi olarak tanımlanabilir (Yılmaz, 2011).

İfade edici dil nedir?

Gerekli mekanizmaların kullanılarak zihinsel kavramın ses ya da işaret simgesi
aracılığıyla ifadesidir.

Konuşma nedir?

Zihinsel bir olgu olan dilin sese dönüştürüldüğü bir davranıştır.

Anlambilgisi nedir?

Anlambilgisi, bir dildeki sözcük dağarcığını, sözcüklerin anlamını, bu sözcükler arasındaki ilişkileri içermektedir (Yılmaz, 2011). Bir dilin içeriği; nesneler, olaylar ve bu nesnelerle ile olaylar arasındaki ilişkileri simgeleyen sözcükler ve cümlelerin anlamından oluşmaktadır (Topbaş, 2011c)

Ses bilgisi nedir?

Ses bilgisi, bir dildeki sesleri, bu seslerin özelliklerini, dizilişlerini ve bu seslerin kullanım kurallarını içeren dil bileşenidir (Yılmaz, 2011). Sesbilgisi, bir dildeki sesleri ve bu seslerin dağılım sınırlılıklarını, bu seslerin hangi anlamı taşıdıklarını, nasıl bir düzende bulunduklarını incelemektedir (Topbaş, 2011c).

Biçimbilgisi nedir?

Biçimbilgisi, dilin kendi başına en küçük anlam taşıyan yapıları olan morfemlerin (biçimbirimlerin) bir anlam oluşturmak üzere nasıl şekillendiğine dair kuralları içermektedir. Sözcüklerin türetilişleri, ekler alarak çeşitli anlam yüklenmeleri
ile ilişkili özellikleri biçimbilgisi bileşenini ifade etmektedir (Yılmaz, 2011).

Sözdizimi nedir?

Sözdizimi, bir dildeki cümle yapısına dair kuralları içermektedir (Yılmaz, 2011). Sözdizimi, sözcük sırası, sözcüklerin cümle içinde örgütlenmeleri, sözcükler arası bağlantılar, cümle türleri, sözcük gruplarının ya da öbeklerinin cümle türlerine göre sıralanmaları gibi kuralları içermektedir. Sözdizimi, bir dilde hangi sözcük sıralamalarının kabul edilebilir ya da edilemez oluklarını, dilbilgisi açısından doğru ya da yanlış olduklarını belirlemektedir (Topbaş, 2011c).

Kullanımbilgisi nedir?

Kullanımbilgisi bileşeni, dilin işlevsel yönünü, sosyal bağlamda iletişim amaçlı kullanımını ifade eder.

Söz öncesi dönem nedir?

Bebekliklerin doğumları ile tek sözcükleri kullanmaya başladıkları zaman arasına
verilen addır.

Söz öncesi dönem evreleri nelerdir?

Konuşma öncesi dönem; ağlama, gığıldama, babıldama, ses oyunları, ekolali ve jargon kullanımı olmak üzere altı evreden oluşmaktadır

Ekolali nedir?

Duyulan sesin/sözcüğün/cümlenin hemen ya da gecikmeli olarak tekrar edilmesidir.

Jargon nedir?

Belli bir duruma özel olarak kullanılan söz ya da söz grubudur.

Anlam genişlemesi nedir?

Çocuğun bir sözcüğü birden fazla anlama gelecek şekilde kullanmasına anlam genişlemesi denilmektedir.

Telgraf konuşması nedir?

Çocuğun ek ya da takı kullanmadan konuşmasına ‘telgraf konuşması’ adı verilmektedir

Çocuklar kullandıkları sözcükleri hangi şekillerde basitleştirir?

Çocuklar, kullandıkları sözcüklerin hece yapısında basitleştirmeler yapabilmektedir. Bu basitleştirmeler; yineleme, son ünsüzü düşürme, ünsüz
daraltması ve vurgusuz heceleri düşürme olarak adlandırılmaktadır (Aksu-Koç, 2010; Topbaş, 2011b).

Brown çocukların dil becerilerini kaç evreye ayırmıştır?

Brown (1973) tarafından çocukların dil becerileri izleyen biçimde dört evreye ayırılmaktadır:
• I. Evre: Bu evrede çocuklar tek ve/veya iki eki olmayan sözcük kullanarak konuşurlar. Çocukların yaşı 12-26 ay arasındadır ve OSU 1.00-2.00‘dir.
• II. Evre: Bu evrede çocuklar konuşmalarında ekleri kullanmaya başlarlar. Çocukların yaşı 27-30 ay arasındadır ve OSU 2.00-2.50’dir. Bu evre biçimbirim gelişimi evresidir.
• III. Evre: Bu evrede çocuklar farklı cümle biçimleri kurarak konuşurlar. Çocukların yaşı 31-34 ay arasındadır ve OSU 2.50- 3.00’dir.
• IV. Evre: Bu evrede çocuklar karmaşık cümleleri edinmeye başlarlar. Çocukların yaşları 35-40 ay arasındadır ve OSU 3.00-3.75’dir.
• V. Evre: Bu evrede çocuklar cümleleri birleştirmeye başlarlar. Çocukların yaşı 41-46 ay arasındadır ve OSU 3.75- 4.5’dir

V+ Evre: Bu evrede çocuklar daha karmaşık yapılı cümleler kullanarak konuşurlar. Çocukların yaşı 47 ay ve üstü, OSU ise 4.5 ve üstüdür (Brown 1973’den akt. Kuder, 2013 ve Maviş, 2011b).

Sesbilgisel farkındalığın gelişim evreleri nelerdir?

bu beceriler izleyen sıraya göre kazanılmaktadır (Erdoğan; 2011; Turan ve Gül, 2008):
a. Uyak becerileri (örn: patates ile domates sözcüklerinin uyak olarak birbirine benzediğinin farkında olma),
b. Sözcükleri hecelerine ayırma (örn: kalabalık sözcüğünü ka-la-ba-lık şeklinde heceleyebilme),
c. Aynı sesle başlayan sözcükleri tanıyabilme (örn: bebek-balık ),
d. Aynı sesle biten sözcükleri tanıyabilme (örn: al-el ),
e. Sözcükteki heceleri ve sesleri ayırma (örn: top sözcüğünü t-o-p şeklinde ayırabilme)

f. Sözcükteki heceleri ve sesleri birleştirme (örn: karışık halde verilen lem-ka hecelerini birleştirerek kalem sözcüğünü oluşturabilme)
g. Bir sözcükteki sesleri manipüle edebilme (örn: tabak sözcüğündeki ‘t’ sesi yerine ‘k’ gelirse kabak sözcüğünün oluşturabilme)

Sözcük dağarcığının genişleme türleri nelerdir?

Sözcük dağarcığının genişlemesi yatay anlam genişlemesi ve dikey anlam genişlemesi olmak üzere iki biçimde görülmektedir. Yatay anlam genişlemesi, aşina olduğu sözcük tanımlarına çocuğun kendi basit anlamlarını ilave etmesiyle
oluşur. Dikey anlam genişlemesi ise bir sözcüğün tüm anlamlarının bilinmesini içerir (Topbaş, 2011a; Maviş, 2011b).