Bakıma Gereksinimi Olan Engelli Bireyler 2 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gelişim ve büyüme nedir?

Gelişim, günlük dilde genellikle büyüme anlamında kullanılmaktadır. Çocukların gelişiminden bahsedilirken boyunun artması, kilosunun fazlalaşması gelişimsel iyilik olarak düşünülmektedir. Oysaki fiziksel gelişim dendiğinde büyümeye paralel gelişimin de gözlenmesi gerekir. Büyüme, bütün
organların boyutlarının artmasıdır. Yapısal büyümeye bağlı olarak oluşturulan beklenti, işlevsel
performansın da iyileşmesidir. Ancak bazen büyümeye paralel gelişme oluşmaz. Bu durum büyümenin gelişmeden farklı bir şey olduğu anlamına gelmektedir. Bu bağlamda gelişim, biyolojik işlevlerin
değişimi ve olgunlaşması olarak tanımlanmaktadır. Çocukların en önemli özelliği anne karnından ergenlik dönemine kadar sürekli büyüme ve gelişme göstermeleridir. Büyüme ve gelişmenin paralelliği
normallik olarak değerlendirilirken, büyümenin yanı sıra gelişmenin olmaması yetersizlik olarak tanımlanmaktadır.

Gelişim alanları nelerdir?

Gelişim alanları;

• Fiziksel Gelişim (Bedensel, Motor, Biyolojik)
• Psiko-Sosyal Gelişim
• Bilişsel Gelişim (Zihinsel)

Fiziksel gelişimi etkileyen doğum öncesi etmenler nelerdir?

Fiziksel gelişimi etkileyen doğum öncesi etmenler;

• Annenin yaşı
• Annenin beslenmesi
• Annenin kullandığı ilaçlar
• Annenin sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanması
• Annenin hamilelik sırasında geçirdiği hastalık
• Rh faktörü
• Çevre kirliliği ve kimyasal maddeler
• Çoklu gebelik Gebelik toksemisi
• Kromozomal ve genetik etmenler
• Kalıtım
• Irk

Fiziksel gelişimi etkileyen doğum sonrası etmenler nelerdir?

Fiziksel gelişimi etkileyen doğum sonrası etmenler;

• Cinsiyet
• İç salgı bezleri
• Beslenme
• Hastalıklar
• Sosyo-ekonomik etmenler
• İklim ve mevsimler
• Psikolojik etmenler
• Yorgunluk

Erickson'a göre insan yaşamındaki psiko-sosyal gelişim evreleri nelerdir? 

• Güven/güvensizlik (0-1 yaş)
• Bağımsızlık/Utanç ve şüphecilik (1-2 yaş)
• Girişkenlik/Suçluluk duyma (2-6 yaş)
• Başarı/Aşağılık duygusu (6-12 yaş)
• Kimlik kazanma/Rol karmaşası (12-20 yaş)
• Dostluk kazanma/Yalnız kalma (20-26 yaş)
• Üretkenlik/Duraklama (26-65 yaş)
• Benlik bütünlüğü/Umutsuzluk (65 yaş üzeri)

Ericson’un tanımladığı sekiz dönemde bireylerin psiko-sosyal gelişimini etkileyen bazı etmenler
bulunmaktadır. Bu etmenler nelerdir?

• Kalıtsal özellikler
• Anne-baba ilişkisi
• Okul kalitesi
• Arkadaş ilişkileri
• Aile içindeki pozisyon

Piaget'in bilişsel gelişimle ilgili tanımladığı temel kavramlar nelerdir?

• Biliş
• Zeka
• Şema
• Özümleme
• Uyumsama
• Uyum 
• Örgütleme

Çocuğun çevreyi tanıması, öğrenmesi, uyum sağlaması için bilişsel gelişime etki eden bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler nelerdir?

• Olgunlaşma
• Yaşantı
• Kültürel aktarım
• Dengeleme

Nörogelişimsel bozukluk nedir?

Nörogelişimsel bozukluk, beyin veya merkezi sinir sisteminin zarar görmesiyle ya da gelişimindeki bozukluk nedeniyle çevreye uyum sağlamada yetersizlik olarak tanımlanabilir. İnsan beyni ardışık düzenleme, sosyal düşünme, çevresel düzenleme, motor sistem, dikkat kontrolü, dil, hafıza ve yüksek
düşünme biçimindeki eylemlerini nörogelişimsel sistemlerin sağlıklı işlemesi sonucu oluşmaktadır.
Nörogelişimsel bozuklukların bu sıralanan sistemlerin bir veya birden fazlasından etkilenme durumu olduğu söylenebilir. Büyümekte olan çocuğun duygu durumunu, öğrenme yeteneğini ve zekâsını etkileyen bir durumdur.

Nörogelişimsel bozukluklar nelerdir?

• Down Sendromu
• Otizm Spektrum Bozukluğu
• Epilepsi
• Frajil-X
• Rett Sendromu
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

Nörogelişimsel bozukluk nedenleri nelerdir?

• Genetik
• Bulaşıcı hastalıklar
• Beslenme
• Stres
• Zehirli maddeler
• Erken doğum
• Bağışıklık

Nörogelişimsel bozukluğa yol açan bulaşıcı hastalıklar nelerdir?

• Sitomegalovirüs
• Toksoplazma Enfeksiyonu
• Neonatal enfeksiyonu
• Genital herpes enfeksiyonu
• Frengi

Nörogelişimsel bozukluklar incelendiğinde her birinin farklı özellikler göstermekle birlikte bazı ortak özelliklerinin de olduğu görülmektedir. Nörogelişimsel bozukluğu olan bireylerin ortak özellikleri nelerdir?

• Motor gelişim problemleri
• Duyusal bütünleme sıkıntıları
• Dil ve konuşma yetersizliği
• Öğrenme güçlüğü
• Bazı becerilerde zayıflık
• Davranış sorunları

Ender görülen nörogelişimsel sendromlar nelerdir?

• Rett Sendromu
• Prader Willi Sendromu
• Frajil X Sendromu
• Williams Sendromu
• Klinefelter Sendromu
• Ohtahara Sendromu
• Cri-du-Chat Sendromu
• Turner Sendromu

Çocuklarda gelişim değerlendirilirken birçok tarama testi kullanılmaktadır. Bu testlerde öncelikli olarak dört alanda değerlendirme yapmak gerekmektedir. Bu alanlar nelerdir?

• Kişisel ve sosyal davranış alanı
• Dil alan
• Adaptif alan
• Motor alan

Williams Sendromu nedir?

Williams Sendromu 7. kromozomda silinme meydana gelmesi durumunda ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Nadir görülen nörogelişimsel bozukluklardan birisi olan William Sendromu’nun görülme sıklığı 7500’de 1’dir. Hafif ve orta zihinsel yetersizlik, öğrenme güçlüğü, “elf gibi” yüz şekli, büyüme bozuklukları, kalp ve böbrek sorunları, el-göz koordinasyonunda zayıflık, hiperaktivite ve inatçılık, diş bozuklukları Williams Sendromlu bireylerin genel özelliklerindendir. Williams Sendromlu bireylerin dil özelliklerine bakıldığında diğer gelişim alanlarına göre dil gelişiminin daha az etkilendiği görülmektedir. Bunların yanı sıra oldukça akıcı bir ifade edici dil becerileri kullanıyor olmaları onların arkadaş canlısı ve sosyal olmalarını sağlamaktadır. Williams Sendromlu bireyler sese karşı aşırı hassas olabilirken müziğe
de yatkınlık gösterdikleri bilinmektedir.

Turner Sendromu nedir?

Turner Sendromu ilk olarak 1938 yılında tanımlanmıştır. Turner Sendromu X kromozomunun yokluğu ya da X kromozomundaki yapısal bozukluklardan kaynaklanmaktadır. Bu sendrom yalnızca kızlarda görülmektedir. Turner Sendromunun görülme sıklığı 2.500’de 1’dir. Turner Sendromlu çocukların tanılanmasında en önemli etken boy kısalığı ve büyümede duraksamadır. Ergenlik dönemini geçirmezler ve yetişkinlik döneminde büyüme hormonundaki bozukluktan dolayı hamile kalamadıkları bilinmektedir. Bu sendroma sahip çocuklarda genellikle boyunlarında kıvrımlar, eller ve ayaklarda şişme, böbrek problemleri, kilo problemleri, öğrenme güçlüğü ve zihinsel yetersizlik görülmektedir.

Nörogelişimsel bozukluklarda görülen problemler nelerdir?

• Sosyal gelişimde gecikme
• İletişim bozukluğu
• Motor problemler
• Seslere karşı hassasiyet
• Uyku bozukluğu
• Anormal yeme alışkanlıkları
• Tekrarlayıcı davranışlar

Çocuğun çevreyi tanıması, öğrenmesi, uyum sağlaması için bilişsel gelişime etki eden bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörlerden kültürel aktarım nedir?

Kültürel aktarım: Çocuklar kendi deneme-yanılma girişimlerine dayalı olarak öğrenebildikleri gibi bazı bilgileri de başkalarının deneyimlerine dayalı oluşan Şemaların aktarımı sayesinde öğrenebilirler. Bu nedenle kültür aktarımı, bireye yaşantı zenginliği sağlayarak bilişsel gelişimin artmasını sağlamaktadır

Çocuğun çevreyi tanıması, öğrenmesi, uyum sağlaması için bilişsel gelişime etki eden bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörlerden dengeleme nedir?

Dengeleme: Bireyin özümleme ve düzenleme yoluyla çevresine uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşma sürecidir. Çevrede olan olayları gözleyerek çıkarsama yapmak/ dengelemek bireyin bilişsel gelişimini sağlamaktadır.