Çatışma ve Stres Yönetimi 2 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çağımızın hastalığı şeklinde tanımlanan kavram nedir?

Kimilerince pek de doğru olmayan bir tanımlamayla ‘çağımızın hastalığı’ şeklinde anlamlar atfedilmeye çalışılan stres, birçok bilimsel disiplinin ilgi odağı olan bir kavramdır. İsminden, sağlık bilimlerinden mühendislik bilimlerine, oradan sosyal bilimlere kadar geniş bir yelpazede söz ettirir.

İnsan üzerinde olumsuz etkilere neden olabilen stresörlere örnek veriniz.

Sadece kişisel yaşantılar değil, sosyal, ekonomik, politik olaylar da insan hayatında büyük değişiklikler yaratabilen stres etkenleri olarak bilinirler. Örneğin; afetler, ekonomik krizler, savaşlar, kitleleri etkileyen ve büyük kayıplara yol açan ve böylece insan üzerinde olumsuz etkilere neden olabilen stresörlerdendir.

Stresi kısaca tanımlayınız.

Stres, bir stresöre karşı bedensel ve ruhsal anlamda verilen tepkilere denir ve bu tepki, organizmanın bedensel ve/veya ruhsal anlamda tehdit altında olduğunu gösterir. Tehdit karşısında organizma ‘savaşma’ veya ‘kaçma’ tepkisi gösterecektir. Organizma hem savaşmak hem de kaçmak için stresör karşısında gösterdiği tepkilerden kaynaklı değişiklikleri kullanacaktır. Yani bir stresör karşısında stres tepkisinin ortaya çıkması, uyum gösterebilmenin bir parçasıdır. Stres, insanda bedensel ve ruhsal anlamda sağlıksız durumlara da yol açabilir.

Stresörler insanda ne gibi durumlara neden olabilirler?

Stresörler, stres tepkisi aracılığı ile insanda bir yandan sorunun çözümü açısından motivasyon sağlarken diğer yandan ruhsal bozukluklar, kalp hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları gibi bedensel hastalıklara zemin hazırlamak gibi birçok sağlıksız duruma neden olabilirler.

Stresi tanımlamada ki en önemli güçlük ve sağladığı avantaj nedir?

Tanımının yapılması açısından stres kavramı önemli güçlükler barındırmaktadır. Bu güçlüklerin en önemlilerinden bir tanesi, stres kavramının içinde hem özneyi hem de yüklemi barındırmasıdır. Yani bu kavramla hem olayın kendisi (özne olarak) hem de olayın sonuçlarına atıfta bulunulmaktadır. Ancak bu durumun sağladığı bir avantaj da vardır. Bu kavramın yardımıyla yaşam deneyimlerinin birçok yönü ile ilgili yorumda bulunma ve sentez yapma olanağı sağlanmış olur. Stresli yaşam olayı, stres yaratıcı faktörler, zorlanmaya neden olan durumlar gibi farklı adlarla anılan birçok durum özellikle fizyolojik anlamda organizmada (burada organizma kavramından özellikle insan kastedilmektedir) benzer yanıtlara neden olmaktadır.

Stres kavramının tarihsel tanımı nedir?

Stres kavramı, son yıllarda popülarite kazanmış olmasına rağmen yeni bir kavram değildir. İnsanoğlu var olduğundan bu yana, hatta belki de evrimsel bakış açısıyla insanoğlunun varlığından önce diğer organizmalar için, deneyimlenen bir olgudur. Çünkü stres ve strese verilen yanıt bu bölümün ilerleyen kısımlarında değinileceği gibi insan türünün hayatta kalma ve neslini devam ettirme gayretinin bir parçasıdır. Aynı olgu yani hayatta kalma ve neslini devam ettirme insan dışındaki diğer canlı organizmalar için de geçerlidir. Evrimsel ve tarihsel süreç içerisinde stres etmenleri değişse de organizmanın stres etmenine verdiği temel yanıt pek değişikliğe uğramamıştır. Stresin insan yaşamının bu kadar vazgeçilmez bir parçası olması, stresin insanın değişen koşullara uyum sağlamasının önemli bir parçası olmasından kaynaklanmaktadır.

Günlük dilde stres hangi anlamlarda kullanılmaktadır?

1. Strese neden olan etmenlerin tanımlandığı durumlar, 2. Kişinin stres etmeni karşısında nasıl hissettiğini, nasıl bir tepki verdiğini belirttiği durumlar, 3. Kişinin hem stres etmenini tanımladığı hem de strese verdiği yanıtı tanımladığı durumlar, 4. Diğer durumlar.

Strese yanıt ne demektir?

Stres karşılaşılan yeni bir duruma karşı insanın ruhsal ve/veya bedensel kapasitesinin ulaştığı sınırların zorlanmasıdır. Bu zorlanmaya karşı organizma bir tepki geliştirir ki; buna strese yanıt denir. Uygun olmayan bir şekilde stres kavramını karşılamak üzere günlük dilde kullanılan ‘endişe’ veya ‘sıkıntı’ gibi kavramlar ise stres etmenlerine uygun yanıt verilememesi durumunda ya da yeterli yanıt verilememesi durumunda (bu etmenle başedilemediği durumlarda) organizmanın ortaya koyduğu ruhsal tepkilerdir.

Stres ile ilgili tanımların ortak özellikleri nelerdir?.

1. Stres, kişi ve dış çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur. 2. Streste, bir tehlike/tehdit söz konusudur. Bu tehlikenin önemi kişinin değerlendirmesine bağlıdır. 3. Stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler. 4. Stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Yani stres nedeniyle meydana gelen fizyolojik değişiklikler kişinin kendi iradesiyle başlatılıp yine kendi iradesiyle durdurulamaz.

Stresör nedir?

Organizmada stres yanıtının oluşmasına neden olan etmenler stresörler olarak adlandırılırlar. Stres etmeni ya da stresör, uyum yapma çabası gerektiren, yaşamda değişikliğe yol açan durum ya da olaylar’ şeklinde tanımlanabilir. Daha kısa tanımıyla stres etmeni, stres yapıcı olay, stres yanıtına neden olan olay şeklinde tanımlanabilir.

Stresörler kaç sınıfa ayrılır bunlar nelerdir?

Stresörler 3 sınıfa ayrılır bunlar; 1. Fiziksel stresörler. 2. Sosyal stresörler. 3. Psikolojik stresörler

Sosyal stresörler nelerdir?

Sosyal stresörler: Kişi ile çevre/toplum arasındaki etkileşimde ortaya çıkan stresörlerdir. 1. Ekonomik çalkantılar. 2. Politik çatışmalar. 3. Aile içi çatışmalar.

Psikolojik stresörler nelerdir?

Psikolojik stresörler: Psikolojik stresörler ruhsal örselenmelere neden olan etmenlerdir. 1. Yakın kaybı. 2. Boşanma. 3. İşten çıkarılma. 4. Eşle çatışma yaşama. 5. Gidişatı iyi olmayan bir hastalığa sahip olduğunu öğrenme.

Günümüzde stres nasıl sınıflandırılmaktadır?

1. Anlık stres 2. Akut (ani, kısa bir zaman dilimi içinde gerşekleşen) kontrol edilebilen stres 3. Akut kontrol edilemeyen stres 4. Kronik (süreğen, zaman içerisinde gelişen) kontrol edilemeyen stres.

Stresörlere yanıt konusundaki değişiklikleri maddeler halinde sıralayınız.

1. Her stresör etmen genel adaptasyon yanıtına neden olur. 2. Her stresör etmenin genel adaptasyon yanıtı dışında organizmada kendine özgü tepkilere neden olur. 3. Her stresör etmen genel adaptasyon sendromu yanıtına neden olmakla birlikte, aynı stresör her kişide benzer tepkiler oluşturmaz. 4. Her stresör etmen aynı kişide farklı zamanlarda farklı tepkilere neden olabilir.

Organizmanın strese verdiği yanıtın farklılaşmasında rol oynayan faktörler hangileridir?

1. İçsel faktörler. 2. Dışsal faktörler. 3. Psişik faktörler.

Genel adaptasyon kuramı ne şekilde eleştirilmektedir?

Kuramın aldığı en önemli eleştiri psikolojik faktörlere yeterince yer vermemiş olması şeklindeki eleştiridir. Ayrıca daha sonra yapılan bazı çalışmalarda her stres etmenine aynı fizyolojik yanıtın verilmediği, bazı stres etmenlerine verilen yanıtta farklı fizyolojik mekanizmaların rol oynadığına dair çeşitli kanıtlara rastlanmıştır. Genel adaptasyon kuramı stresle baş etmede hangi yöntemlerin kullanılması gerektiği veya kullanılabilecek yöntemlerin etkili olup olmadığına açıklama getirmediğinden eleştirilmektedir.

Genel adaptasyon sendromu kaç döneme ayrılır?

1. Alarm evresi, 2. Direnç evresi, 3. Tükenme evresi.

Direnç evresinin nasıl sonuçlanacağı hangi etmenlere bağlıdır?

1. Stres etmeninin gücü. 2. Organizmanın uyum yapabilme yeteneği ve kapasitesi. 3. Organizmanın baş edebilmek için kullandığı bedensel ve ruhsal enerjinin düzeyi.

Stres kavramının insan türü için önemi nedir?

Stres kavramının insan türü için önemi, stresin neden olduğu sonuçlar kadar stresin işlevsel değerinin de bulunmasından kaynaklanmaktadır. İnsan organizması bir sistemdir ve bu sistem sürekli denge halinde olma çabası içerisindedir. Organizma bir sistemler bütünüdür ve çevresel sistemler ile ilişki halindedir. Çevresel sistemlerde oluşan veya organizmanın barındırdığı sistemlerdeki meydana gelen ve organizmanın denge halini bozan durumlar organizmayı denge haline dönme çabasına sokar, değişmeye ve gelişmeye zorlar. Organizmanın dengesini bozan durumların olmaması ki bu olası değildir, organizmanın değişme ve gelişme çabası içine girmemesi demektir.

İnsan organizması için hangi dengelerden bahsedilir?

1. Biyolojik denge. 2. Psikolojik denge. 3. Sosyal denge.

İnsan organizmasının dengesinin bozulması ne demektir, sonuçları ne olur?

Sistemlere giren vitamin, su, protein gibi maddelerin ve çıkan atıkların fazlalığı veya yetersizliği, sistemlerin işlevlerini yerine getirmek için ihtiyaç duyduğu bilgilerin azlığı, aşırılığı veya birbirleri ile uyuşmazlığı, organizmaya dengenin bozulduğuna dair işaret verir. Böylece organizma içsel ve dışsal dengesinin korunmasına yönelik uyum sağlamak üzere harekete geçer. Eğer organizma dengenin bozulmasına dair işaretleri alamazsa ve uyum sağlamak üzere strese vermesi gereken yanıtı gösteremezse zarar görür hatta yaşamda kalamaz.

Organizmanın olumlu duyguları hissetmemesi ile olumsuz duyguları hissetmemesi ne gibi durumlara yol açar?

Olumlu duyguları hissedememek organizmanın olumlu duygulardan mahrum kalmasına neden olabilir. Ancak bu durum organizmanın yaşamının son bulmasına neden olabilecek sonuçlar doğurmaktan uzaktır. Olumsuz duyguları hissetmemek organizmanın kısa vadede sadece olumlu duygular hissetmesini sağlarken orta ve uzun vadede yaşamla bağdaşmayan sorunlara yol açabilmektedir.

Stresin tanımı nedir?

Stres, bir stresöre karşı bedensel ve ruhsal anlamda verilen tepkilere denir ve bu tepki, organizmanın bedensel ve/veya ruhsal anlamda tehdit altında olduğunu gösterir. Tehdit karşısında organizma ‘savaşma’ veya ‘kaçma’ tepkisi gösterecektir.

Stres kavramını canlı bir organizma için ilk kim kullanmıştır?

Stres kavramını canlı organizma için ilk olarak Canon kullanmıştır. Canon stresin canlı organizmanın içsel dengesinin dışsal güçlerce bozulması sonucunda oluştuğunu belirtmiş, ‘savaş ya da kaç tepkisi’ çerçevesinde değerlendirmiştir.

Strese yanıt ne demektir?

Stres karşılaşılan yeni bir duruma karşı insanın ruhsal ve/veya bedensel kapasitesinin ulaştığı sınırların zorlanmasıdır. Bu zorlanmaya karşı organizma bir tepki geliştirir ki; buna strese yanıt denir. Uygun olmayan bir şekilde stres kavramını karşılamak üzere günlük dilde kullanılan ‘endişe’ veya ‘sıkıntı’ gibi kavramlar ise stres etmenlerine uygun yanıt verilememesi durumunda ya da yeterli yanıt verilememesi durumunda (bu etmenle başedilemediği durumlarda) organizmanın ortaya koyduğu ruhsal tepkilerdir.

Fiziksel stresörler hangileridir?

Travma, şiddetli egzersiz, gürültülü ortam, çevre ısısının yeterinden fazla veya az olması, nemim yeterinden fazla veya az olması, besin yetersizliği.

Sosyal stresörler nedir?

Ekonomik çalkantılar, politik çatışmalar, aile içi çatışmalarıdır.

Psikolojik stresörler hangileridir?

Yakın kaybı, boşanma, işten çıkarılma, eşle çatışma yaşama ve gidişatı iyi olmayan bir hastalığa sahip olduğunu öğrenmedir.

Günümüzde stres nasıl sınıfandırılmıştır?

Anlık stres, akut, akut kontrol edilemeyen stres ve kronik kontrol edilemeyen stres olarak sınıflandırılır.

Strese verilen yanıtta biyolojik açıklama getiren sendrom nedir?

Stres ile ilgili literatürde stres etmenine yanıtla ilişkili olarak daha çok üzerinde durulan genel adaptasyon sendromudur.

Genel adaptasyon sendromu kaç döneme ayrılır?

Bu evreler, alarm evresi, direnç evresi ve tükenme evresi olarak üçe ayrılır.

Adrenalinin genel etkileri nelerdir?

1. Kalp kaslarının kasılma gücü ve hızında artma.
2. Kalp atım sayısında artma.
3. Soluk borusunda genişleme. Solunumun hızının ve derinliğinin artması.
4. Böbreğin boşaltım işlemi hızında azalma.
5. Kortizolde olduğu gibi özellikle karaciğerde depolanmış olarak bulunan şekerin yıkılması.
Yıkılan bu şekerin kana karışarak kan şekerinin yükselmesi.
6. Kortizolde olduğu gibi organizmada depolanmış halde bulunan yağların yıkılımının artması.
7. Organizmanın ısısının artması.
8. Göz bebeklerinin tıpkı karanlık bir odaya girmiş gibi açılması.
9. Zihinsel aktivitenin artması.

İnsan organizmasının dengeleri hangileridir?

Bu dengeler, biyolojik denge, psikolojik denge ve sosyal dengedir.

Organizmanın olumlu duyguları hissetmemesiyle olumsuz duyguları hissetmemesi arasındaki farkler nelerdir?

Olumlu duyguları hissedememek organizmanın olumlu duygulardan mahrum kalmasına neden olabilir. Ancak bu durum organizmanın yaşamının son bulmasına neden olabilecek sonuçlar doğurmaktan uzaktır. Olumsuz duyguları hissetmemek organizmanın kısa vadede sadece olumlu duygular hissetmesini sağlarken orta ve uzun vadede yaşamla bağdaşmayan sorunlara yol açabilmektedir.

Stres karşısında merkezi sinir sisteminde ne gibi değişiklikler olur?

Merkez sinir sisteminin harekete geçmesiyle birlikte böbrek üstü bezlerinden salınan adrenalin ve kortizol nefes alıp vermemizi, kalp hızımızı, kan basıncımızı yükselterek beynimize ve kaslarımıza oksijen bakımından daha zengin kan
gitmesini sağlar ve bu da bizi kaçmaya ya da savaşmaya hazır hale getirir. Tüm bunların yanı sıra;
a. Duyuların hassasiyeti artar
b. Bellek keskinleşir
c. Zihinsel faaliyetler artar
d. Organizma acıya daha dayanıklı hale gelir.

Stresör etmenlere karşı verilen fizyolojik yanıt vücutta neyle başlar?

Organizma ister savaşsın ister kaçsın fizyolojik olarak aynı şeylere ihtiyaç duyar. Stres etmeni ile karşılaşan organizma yukarıda da anlatıldığı gibi hipotalamus
– hipofiz – böbrek üstü sistemini harekete geçirir. Hipotalamus – hipofiz – böbrek üstü sisteminin harekete geçmesi ile böbrek üstü bezlerinden adrenalin ve kortizol denilen hormonlar salgılanır.

Savaş ya da kaç tepkisi nedir?

Savaş ya da kaç tepkisine göre tehdit kaynağı ile karşılaşılan organizma tehdit kaynağı ile savaşacak ya da kaçacaktır. Her iki tepki de bedenin hazırlanmasını gerektirmektedir. İşte bu hazırlığı sağlayan stresör etmenlere karşı verilen fizyolojik yanıttır.

Stres yanıtı açıklayan kuramlar kaça ayrılır?

Bu kuramlar, biyolojik, psikolojik, sosyal kuramlar, sistem yaklaşımları, evrim kuramı, yaşam değişimi kuramı ve çevresel stres kuramıdır.

Kortizol salınmasıyla organizmada ne gibi değişiklikler olur?

1. Özellikle karaciğerde depolanmış olarak bulunan şekerin (glikojen) yıkılması. Yıkılan bu şekerin kana karışarak kan şekerinin yükselmesi.
2. Organizmanın karaciğer dışındaki organ ve dokularda temel yapı taşı olan proteinin yıkımını artması.
3. Organizmada depolanmış halde bulunan yağların yıkılımının artması.
4. Organizmanın savunma sisteminde rol alan hücrelerin ve çeşitli maddelerin işlevlerinin ve miktarlarının azalması.
5. Kan damarlarının duyarlılığını arttırarak kan basıncının artması.6. Sindirim sisteminde salgıların artması ve böylece mide asitliğinin artması.
7. Zihinsel aktivitenin artması

Genel adaptasyonda direnç evresinin nasıl sonuçlanacağı neye bağlıdır?

Stres etmeninin gücüne, organizmanın uyum yapabilme yeteneği ve kapasitesi ve organizmanın başedebilmek için kullandığı bedensel ve ruhsal enerjinin düzeyine bağlıdır.

Genel adaptasyon sendromu kaç temel varsayıma dayanır?

1. Organizmalar içsel dengelerini korumak gibi bir içgüdüye sahiptirler.
2. Stres etmenleri iç dengeyi bozcu etkiye sahiptirler. Organizma ise stres etmenlerine fizyolojik bir tepki verir. Bu tepki içsel dengeyi korumaya yönelik bir savunmadır.
3. Savunmaya yönelik olan fizyolojik tepki aşamalı bir şekilde alarm, direnç ve tükenme evrelerini izler. Bu uyum süreci stres etmeninin gücü, yoğunluğu ve süresine bağlı olduğu gibi aynı zamanda stres etmenine karşı gösterilen direncin başarılı olup olmadığına bağlıdır.
4. Organizmanın stres etmenine verdiği yanıtta kullandığı bedensel ve ruhsal enerji sınırlıdır. Bu enerjinin tükenmesi durumunda ölüme kadar gidebilen sonuçlar doğabilir.

Strese yanıt konusundaki değişiklikler hangi faktörlerle açıklanır?

Bu faktörler organizma ve çevre ile ilgilidir.Bu faktörler içsel, dışsal ve psişik (ruhsal yapı ile ilgili) faktörler olarak bilinirler.