Çocukları Tanıma Ve Değerlendirme Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Erken çocukluk eğitim programlarının değerlendirilmesi neden önem taşımaktadır? 

Değerlendirme, eğitim programının verimliliğinin sağlanması ve devam ettirilmesi açısından gereklidir. Değerlendirme sayesinde programın güçlü ve zayıf yönleri belirlenebilir. 

Okul öncesi eğitim programında çocuğun değerlendirilmesi boyutu nasıl gerçekleştirilir? 

Çocuğu değerlendirme süreci çocuğa ait bilgilerin çok çeşitli araçlar vasıtasıyla sistematik olarak toplanması, kayıt altına alınması ve bu veri tabanıyla çocuk hakkında yorum yapabilir hâle gelinmesi demektir. 

Okul öncesi eğitim programının değerlendirilmesi nasıl gerçekleştirilir? 

Programın değerlendirilebilmesi için öğretmenlerin, hazırladıkları ve uyguladıkları planları tüm boyutları ile ele almaları gereklidir. Öğretmenlerin planlanan ve uygulanan eğitim süreçleri arasındaki tutarlılığı, ortaya çıkan yeni gereksinimlerin neler olduğunu belirlemeleri ve günlük eğitim akışında yer alan günü değerlendirme zamanına kaydetmeleri beklenmektedir. Eğitim sürecinin günlük değerlendirmeleri aylık planların değerlendirme bölümlerine yazılacak bilgilere ışık tutar. Bir eğitim dönemi boyunca yapılan aylık değerlendirmeler sonucunda da bir yılın genel değerlendirilmesine ulaşılır

Okul öncesi eğitim programında öğretmen kendini nasıl değerlendirmektedir?

Öğretmenin sınıf içi başarısı hakkında farkındalık yaratmak ve gerekli önlemleri almak konusunda kullanılan yöntemlerden biri de öğretmenin kendini değerlendirmesidir.  Öğretmenlerin kendi kendilerini değerlendirebilmeleri için, programa ve çocuklara ilişkin değerlendirmelerden elde edilen verileri dikkatle analiz etmeleri, kendi ilgi, yetenek ve yönelişlerini belirlemeleri ve kişilik özelliklerini gözden geçirmeleri gereklidir. 

Öğretmenin kendini değerlendirmesi iki yönlü olabilmektedir. Birincisi, programın
uygulama sürecinde kendi performansını değerlendirme; ikinci ise, mesleki açıdan kendi
bilgisini ve gelişmesini değerlendirmedir. Öğretmen kendini değerlendirirken çok yönlü olarak düşünebilmelidir.

Program değerlendirme ile ilgili model ve yaklaşımlar hangileridir? 

Program değerlendirme ile ilgili çeşitli model ve yaklaşımlar geliştirilmiştir. Genel olarak,
altı tür program değerlendirme yaklaşımından söz edilmektedir:

• Öğretim programının tasarımını değerlendirme: Programın, program geliştirme esasına uygunluğunun değerlendirilmesidir.
• Ortamı değerlendirme: Öğrenme-öğretme ortamının değişkenlerinin incelenmesidir.
• Başarıyı değerlendirme: Çocuğun elde ettiği başarıya bakılarak yapılan değerlendirmedir.
• Kazanımı değerlendirme: Programın başındaki düzey ile program sonucunda gelinen düzey arasındaki farka bakılarak yapılan değerlendirmedir.
• Öğrenmeyi değerlendirme: Kazanıma bakmanın yanında elde edilen öğrenmenin niteliğinin, bazı olumsuz öğrenmelerin nedenlerinin araştırıldığı bir değerlendirmedir.
• Ürünü değerlendirme: Ürün olarak davranışın yanı sıra bu ürünü etkileyen diğer
etmenleri de (öğretmenler, yöneticiler, araç-gereç vb.) değerlendirmeyi esas alan
değerlendirmedir.

Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli'ne göre değerlendirme hangi amaçla gerçekleştirilir? 

Modelin merkezinde eğitim hedefleri vardır. Bu yaklaşıma göre değerlendirme süreci, eğitim hedeflerinin uygulanan program ve öğretim yoluyla tam olarak ne düzeyde kazandırıldığını belirlemeye yönelik bir süreçtir. Değerlendirme sonucunda eğitim programının etkili olup olmadığını ve hangi yönlerden geliştirilmesi gerektiğini görmek mümkün olabilmektedir.

Uygunluk-Olasılık Modeli'nde değerlendirmede dikkate alınması gereken ögeler hangileridir? 

Robert Stake tarafından geliştirilen bu modele göre değerlendirme; girdiler (genel amaçlar, materyaller, öğrenci yetenekleri), işlemler (öğretmen ve öğrenci arasındaki sınıf etkileşimleri) ve çıktıları (formal öğrenme, tutumlar ve değerler) dikkate almalıdır. Bu üç ögenin her biri programın amaçlarını, istenen ve istenmeyen etkilerin gözlemlenmesini ve değerleri göz önünde bulundurmalıdır.

CIPP (Çevre-Girdi-Süreç-Ürün) Modeli'nde değerlendirme sürecinde hangi boyutların değerlendirilmesi öngörülmektedir? 

Daniel Stufflebeam tarafından geliştirilmiş CIPP Modeli'nde amaç program hakkında karar vermeye yardımcı bilgiler sağlamaktır. Modelin çevre, girdi, süreç ve ürün olmak üzere dört aşaması vardır. Değerlendirme sürecinde bu dört boyutun değerlendirilmesi öngörülür. Stufflebeam’e göre, bağlamın değerlendirilmesi aşamasında bir eğitim ortamındaki problemler, ihtiyaçlar ve fırsatları belirlemeye yardımcı olan deneysel veriler değerlendirilir. Girdinin değerlendirilmesi ise programın hedeflerinin elde edilmesi için kaynakların nasıl kullanılabileceğine ilişkin veri sağlar. Sürecin değerlendirilmesinde amaç öğretim sürecinde planlanan ve uygulanan etkinlikler arasındaki uygunluğu belirlemektir. Ürün değerlendirmede ise gerçek ürünle beklenen ürün karşılaştırması yapılır. 

Logic Modeli'nin aşamaları hangileridir? 

Model sorun, amaç, altta yatan mantık ve varsayımlar, kaynaklar (girdiler), etkinlikler, ürünler ve çıktılar olmak üzere yedi aşamadan oluşur. Sorun aşamasında çözülmesi gereken sorun veya mevcut durum ifade edilir. Amaç aşamasında programla yaratılması gereken değişim ifade edilir. Ardından altta yatan mantık, beklenen değişikliğin nasıl yaratılabileceği konusunda kanıta dayalı bilgiler ortaya konur. Kaynaklar aşamasında eldeki mevcut kaynaklar, gereksinim duyulan ancak elde bulunmayan kaynaklar ve bunların ne amaçla kullanılacağı/kullanıldığı tanımlanır. Etkinlikler aşamasında programı uygulamak için yapılması gereken faaliyetler, ürünler aşamasında bu etkinliklerin ölçülebilir, somut ve doğrudan ürün ya da sonuçları ve son olarak da çıktılar aşamasında programın etkisi ortaya konur. 

Değerlendirme sürecinin temel hedefi nedir? 

Değerlendirmenin hedefi çocukların neleri bilmediğini değil, neleri bildiğini anlamaktır. Bu bir anlamda, çocuğun güçlü yanlarının ortaya çıkarılması demektir. Çocukların bildiklerinden hareket ederek, yeni öğrenme alanlarına dikkatlerinin çekilmesi gerekir. Çocukların ne bildikleri kadar neleri merak ettikleri de dikkate alınmalıdır. Çünkü merak, öğrenmeyi güdüler. Çocuğu tanıma ve değerlendirme sürecinde, çocuğun yaptıkları kadar yapamadıkları da dikkatle izlenmeli, gereken eğitsel destek sağlanmalıdır. Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarının, çocukların yapamadıkları üzerinde yoğunlaşmaktan kaçınılmalıdır.

Değerlendirmede ölçme araçları hangi temel amaçlarla kullanılır? 

Değerlendirmede ölçme araçları temel olarak iki amaçla kullanılır. Öncelikle, bakım verenlerin ve öğretmenlerin profesyonel gelişimini destekleme amacı taşırlar. Öğretmenlere, idarecilere ve anne babalara, çocuğun gelişimi açısından olumlu sonuçlar doğuracak uygulama ve davranışlar hakkında bilgi verirler. İkinci olarak, ölçüm araçları uygulanan programların kalitesinin geliştirilmesini sağlar. Düzenli ölçümler ve puanlamalar, programların zayıf ve üzerinde durulması gereken boyutlarının tespit edilmesine yardımcı olur. 

Farklı biçimlerine göre gözlem tekniğini açıklayınız.

Gözlemler rastgele ve hedefe yönelik olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Rastgele gözlemler, olayın olduğu anda ortaya çıkar. Bu tip gözlemler, daha önce planlanmamış zamanlarda ve ortamlarda öğretmenin çocuğa odaklanmasıyla ortaya çıkar; yapılan çalışmaların ya da oyunların doğal bir parçası olarak, tarafsız, ön yargısız bir durumda gerçekleşir. Hedefe yönelik yani mekânı, nesnesi, zamanı ve hedefi belirlenmiş gözlemler ise, öğretmenin çocukla ilgili özel olarak bilgi toplama gereksinimini karşılar.

Gözlem yoluyla çocukların hangi performansları ve davranışları hakkında bilgi sahibi olunabilir? 

Çocukların performanslarını ve davranışlarını değerlendirmek için gözlem aracılığıyla şu alanlarda bilgi sahibi olunur: 

• Motivasyon
• İlgi alanları
• Öğrenme stilleri
• Gereksinimleri
• Organizasyon verileri
• Sözel dil gelişimi
• Yazılı dil gelişimi
• Arkadaşlarla iletişim
• Problem çözme teknikleri

Değerlendirmede anekdot tekniği nasıl uygulanır? 

Öğretmenin çocuklarda dikkatini çeken davranışları sürekli olarak ayrıntılı ve objektif şekilde kaydetmesine anekdot denir. Edinilen bilgiler, öğretmen tarafından hazırlanan formlarda belli kurallara göre kaydedilmelidir. Elde edilen bilgiler, diğer ölçme tekniklerinde de kullanılabileceği için toplanan bilgilerin saklanması son derece önemlidir. Her formda tek olay anlatılmalı; anlatılan olay kısa, açık ve anlaşılır şekilde rapor edilmelidir.  

Etkili bir portfolyoda bulunması beklenen bilgi ve dokümanlar hangileridir? 

Etkili bir portfolyoda bulunması beklenen bilgi ve dokümanlar şunlardır: 

• Aileye ait bilgi formları
• Öğretmenin çeşitli durum ve zamanlarda topladığı gözlem bilgileri
• Çocuğa ve aileye ait anekdotlar
• Standart test ve gelişimsel kontrol listelerinin sonuçları
• Öğretmenin çocukla ilgili kısa ve uzun vadeli planları
• Çocuğa ait kişisel bilgiler
• Fotoğraflar
• Video kayıtları
• Çocuğun seçtiği sanat çalışmaları
• Çocuğun sorduğu sorular, bazı sorulara verdiği ilginç cevaplar
• Projeler

Değerlendirmede standart testler hangi amaçlarla kullanılır? 

Başarı testleri ve yetenek testleri gibi farklı amaçlar için geliştirilmiş, çeşitli standart
testler vardır. Standart başarı testleri, çocukların bir okul konusuyla ilgili olarak ne kadar
öğrendiğini ölçmeye yarar. Sonuçlar genellikle “başarılı” ya da “başarısız” şekilden değerlendirilmektedir. Bu testlerden elde edilen sonuçlar, eğitimcilere testin değerlendirildiği
alanla ilgili olarak çocukların düzeylerine uygun programların geliştirilmesine yardımcı
olur. Standart yetenek testleri ise bazı özel beceri ve yeteneklerin anlaşılmasına yardımcı
olur. Bu testler okulda öğretilenleri değil, yetenek ve becerileri ölçer. Standart testlerin
sonuçları, öğretmenlere ve yöneticilere okulun sistemini ve uygulanan programları yeniden gözden geçirme konusunda yardımcı olur. 

Millî Eğitim Bakanlığı ilkokul eğitim programları ve okul öncesi eğitim programları arasındaki farkları açıklayınız.

Millî Eğitim Bakanlığı ilkokul eğitim programları incelendiğinde okul öncesi eğitim
programlarından en önemli farklılığın konu tabanlı olmasıdır. Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programlarında kazanım ve göstergeler çocukların gelişim görevlerine hizmet ederken, Millî Eğitim Bakanlığı İlkokul Eğitim Programlarında çocukların gelişim özellikleri temel alınarak belirlenmiş konuları içeren kazanımlar yer alır. Millî Eğitim Bakanlığı İlkokul programlarında bu kazanımlara ulaşmak için farklı yöntem ve tekniklerin kullanıldığı süreç önemlidir. Millî Eğitim Bakanlığı İlkokul programlarında değerlendirmeye bakıldığında çocuk üzerinden değerlendirmenin ön plana çıktığı görünür. 

Montessori Programı'nda değerlendirme nasıl gerçekleştirilmektedir? 

Montessori programında değerlendirme sürecinde çocuk, öğretmen ve ortam ve materyal sunumları önemli yer tutar. Bu boyutlarda değerlendirme yapılır ve değerlendirme
raporu doğrultusunda bir sonraki plan oluşturulur. Bu değerlendirme sürecinde çocukların gelişim özellikleri temel alınır ve bu doğrultuda çocuğun kazanması için amaçlar ve riler uygulamalar yapılır. Montessori programlarında çocuk boyutundaki değerlendirme sürecinde gözlem en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Çocuğun öğrenme sürecini çok yönlü değerlendirilerek gözlem sonuçları raporlaştırılır. Bu programda öğretmen eğitimi çok önemli olması nedeniyle öğretmen açısından değerlendirilme de oldukça önemli yer tutar. Öğretmen boyutunda da sürekli ve nitelikli bir şekilde değerlendirme yapılır. Aile de değerlendirmenin bir parçası olup, aileye değerlendirme sonuçları gönderilir. Montessori eğitim programında hem okul öncesi hem de diğer aşamalarda çocuklar not ve testler ile değerlendirilmez.

Reggio Emilia Programı'nın çocukların değerlendirilmesine yönelik bakış açısını açıklayınız.

Bu özellikler doğrultusunda değerlendirmede özellikle çocuk, çocuğun oluşturduğu
ürünler, öğretmen, eğitim ortamı, programın sunulma süreci ve aile dikkate alınır. Reggio
Emilia programı çocukların gelişim özelliklerine vurgu yapan bir program olması nedeniyle çocuk boyutunda değerlendirmede çocukların gelişim özellikleri göz önünde bulundurulur. Çocuk boyutunda değerlendirme gözlem yöntemi ve portfolyolar ile süreç ve ürün üzerinde durulur. Çocuklar ayrıca okuldaki sosyal etkileşim açısından özellikle değerlendirilir. Bu programda çevrenin önemi üzerinde durulması nedeniyle programın değerlendirme sürecinde çevresel etkenlere vurgu yapılır. Bu programda çocuklar geleneksel testler ve notlarla değerlendirilmezler.

Head Start Programı'nda değerlendirme nasıl gerçekleştirilmektedir? 

Programın değerlendirilmesinde çevresel şartlar göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılır.
Programın değerlendirilmesinde temel olan nokta çocuğun gelişimsel özellikleridir. Programın değerlendirilmesinde çocuk boyutunda değerlendirmede gözlem önemli yer tutar.
Programın çocuğa bütüncül sunulması, eğitim ortamı, öğretmen ve çocuk değerlendirmenin kilit noktalarıdır.