Çocuk Gelişimi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Cinsel gelişim nedir?

Cinsel gelişim; bireyin cinsel olarak olgunlaşması, kendi cinsel kimliğini benimseyerek buna uygun davranması ve hissetmesi, cinsel dürtülerini denetim altına alabilmesi veya uygun yollarla doyurabilmesi ve beraberinde cinsellikle ilgili karşılaştığı sorunları çözebilecek bilgi ve becerilere sahip olması anlamına gelir.

Cinsiyet nasıl tanımlanır ?

Biyolojik özellikler açısından cinsiyet erkek veya kadın olma özelliği olarak açıklanabilir. Bir diğer anlatımla doğuştan gelen ve üreme sırasında bireyleri erkek veya kadın olarak ayırt eden özelliktir.

Cinsiyet rolü nedir?

Toplumun kadına veya erkeğe uygun görerek tanımladığı davranış biçimlerini ifade eder. Bireyin biyolojik olarak kadın veya erkek grubuna dâhil olmasından ziyade, cinsiyetine ait rolleri benimsemesi önemlidir. Kendi cinsiyet rolüne uygun bir kimliğe sahip olması, bireyin toplumla uyumlu olması açısından önem taşır.

Cinsel kimlik nasıl tanımlanır?

Kişinin biyolojik cinsiyetinden bağımsız bir şekilde, kendisini kadın veya erkek olarak algılaması veya hissetmesi anlamına gelir. Genellikle kişinin cinsel kimliği, biyolojik cinsiyet özellikleri ile uyumludur. Bir diğer anlatımla, kişi biyolojik olarak kadınsa kendini kadın olarak, erkekse kendini erkek olarak algılaması beklenir. Bu durumun aksine, bazı durumlarda bireyin biyolojik olarak kadın veya erkek olması durumu ile cinsel kimlik algısı arasında farklılıklar söz konusudur.

Cinsel gelişimi etkileyen etmenler kaça ayrılır?

Cinsel gelişimi etkileyen etmenler biyolojik ve kültürel-sosyal etmenler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. 

Cinsel gelişimi etkileyen biyolojik etmenler nelerdir?

Döllenme anında organizmanın cinsiyeti kesin olarak belirlenir. Embriyonun gelişmesi sırasında iç salgı bezlerinin ve hormonların etkisiyle beşinci-altıncı haftadan sonra dişi/ erkek olarak organizmanın niteliği şekillenir. Bireylerin gelişiminde “androjen” hormonu erkeksi ve “östrojen” hormonu kadınsı özelliklerin daha fazla olmasını sağlar. İster erkek olsun, ister kadın; her bireyde androjen ve östrojen hormonları değişik oranlarda bulunur. Dolayısıyla, her insan farklı derecelerde olmak üzere hem erkek hem kadın cinsellik özelliklerine sahiptir.

Psikanalitik Kurama göre cinsel gelişim kaç dönemde ele alınır?

Psikanalitik kuramda, çocuğun psikolojik ve cinsel gelişim süreci oral, anal, fallik, gizil ve genital olmak üzere beş farklı dönemde ele alınır.

Cinsel gelişimde anal dönem özellikleri nelerdir?

Birinci yılın sonundan-üçüncü yılın başına veya ortalarına kadar uzanan anal dönemde çocuk, dışkının tutulması veya boşaltılması işlevleriüzerinde denetim kurmayı öğrenir. Bu dönemde yer alan tuvalet eğitimi sırasında, çocuk bir tarafta bağımlılık duygularını, diğer tarafta ayrılma, bireyselleşme ve bağımsızlaşma isteklerini içeren duyguları yaşar. Bu kapsamda dışkıyı tutma ve anneye sunma şeklinde duyulan cinsel hoşlanma “anal erotizm” olarak adlandırılır. Bir başka ifadeyle, anal dönemde çocuk dışkılama işlemine özel bir ilgi göstermeye, bundan haz duymaya başlar. Başlangıçta anal erotizm, dışkının boşaltılmasından duyulan hoşlanma ile yaşanmakta iken, sonraları dışkının içerde tutulmasının bağırsak çeperi üzerindeki basıncıyla yaşanmaktadır.

Cinsel gelişim fallik dönem özellikleri nelerdir?

Fallik dönemde çocuk cinsel organının değişik bir haz taşıdığını anlamaya başlar ve bu yüzden cinsel organ çocuk için en önemli cinsel bölge haline gelir. Bu dönemde kendi cinsel organıyla ilgilenir ve bunun etkisiyle başkalarının cinsel organlarını merak eder. Üçüncü yaşın sonlarından-beşinci yaşın sonlarına kadar olan evreyi kapsayan fallik dönemde, erotik ilgi ve dürtüler cinsel organlara ve işlevlere odaklanmaktadır.

Cinsel gelişim gizil dönem özellikleri nelerdir?

Beş-altı yaşından on iki yaşına kadar süren gizil (latent) dönemde; cinsel gelişim açısından farklı yeni durumlar görülmez, ancak eski durumlar daha çok belirsizleşerek varlıklarını sürdürür. Dolayısıyla, cinsel dürtüler durgunluk kazanır, daha önceki yıllarda ruhsal ve cinsel alanda yaşanan çatışmalar yatışır ve çocuk cinsiyetle ilgili konularla ilgi- lenmekten ziyade kendisini oyuna verir. Bu dönemde cinsel ve saldırgan kökenli enerjiler merak giderme, araştırma yapma, öğrenme ve insanlarla iyi ilişkiler kurma gibi amaçlar için kullanılır. Bu nedenle, çocuğun hayatında akraba, arkadaş ve öğretmen, anne-baba kadar önem kazanır. Ergenliğe doğru cinsel konulara olan ilgisi de gizliden gizliye baş gösterir ve merak ettiklerini anne-babaya sormak yerine, okuyarak veya arkadaşlarla tartışarak öğrenmeye çalışır. Bu nedenle, bu dönem çocuğun kendini, kendi cinsinden ve karşı cinsten bireyleri tanımaya devam ettiği, sosyal ve cinsel rollerini pekiştirdiği bir dönem olarak değerlendirilir. Dönemin başarılı bir şekilde atlatılamaması durumunda, çocuğun enerjisini öğrenmeye ve yeni becerilere yöneltemeyeceği savunulmaktadır.

 Cinsel gelişimde genital dönem özellikleri nelerdir?

Freud, genital dönemde cinsel konulara yeniden ilgi duyulmaya başlandığını savunur. On iki yaşından-on sekiz yaşına kadar olan süreyi kapsayan genital dönemde, karşı cinse olan ilgi artmış ve aynı cinsiyetteki ebeveynin gerçekçi bir şekilde model alınması başla- mıştır. Bu dönemde erkeklerin büyük bir kısmında mastürbasyon görülür ve mastürbas- yon oranı kızlarda erkeklere oranla daha azdır. Ergenlik döneminde ve sonrasında, cinsel enerji cinsel organlarda toplanır. Bu dönemi sağlıklı geçiren ergenlerin cinsel ve kişisel olgunluk kazanmış, sevgiye dayalı ilişkiler kurabilen, yaratıcı ve üretken olan bireyler ola- rak yetişkinliğe geçiş yapabileceği savunulur.

Edimsel koşullanma kuramına göre cinsel gelişim özellikleri nelerdir?

Skinner tarafından geliştirilen edimsel koşullanma kuramına göre, çocuğun davranışlarının pekiştirilmesi davranışın tekrarlanma olasılığını ve davranışın sıklığını artırır. Bir diğer anlatımla, çocukta kendiliğinden ortaya çıkan davranışlara karşı ödül ve pekiştireç gibi uyarıcıların verilmesi tepkinin sürekliliğini sağlar. Edimsel koşullanma kuramına göre, çocuk erkek veya kadın grubunun davranış örüntüsünü gözler, algılar ve taklit eder. Taklit edilen davranışın aile üyeleri tarafından onaylanması-ödüllendirilmesi motive edici olmakta ve motive edilmenin devam etmesiyle birlikte, kadın veya erkek cinsiyet rolünün benimsenmesi sağlanmaktadır. Kendi cinsiyet rolüne uygun davranmayan çocuğun davranışları ise ayıplanmakta, cezalandırılmakta ve böylece davranışın zamanla yok olması sağlanmaktadır. Bu durumlara paralel bir şekilde, çocuğun kendi cinsiyetine uygun dav- ranışları fark etmesi ve geliştirmeye çalışması söz konusudur.

Kohlberg bilişsel gelişim teorisine göre cinsel gelişim aşamaları nelerdir?

Kohlberg’in bilişsel gelişim teorisine göre, çocuklar üç aşamadan geçerek cinselliği öğrenir. Bunlar; “Temel cinsellik kişiliği”, “Cinsel denge” ve “Cinsel korunum”dur.

 Kohlberg’e göre cinsel gelişim aşamalarının özellikleri nelerdir?

Temel Cinsellik Kişiliği: Çocukların kız veya erkek arasında fiziksel farklılıklar olduğunu kavraması ve bunun sonucunda kendisinin kız veya erkek olduğunu anlamasıdır.

Cinsel Denge: Çocukların cinsiyetlerinin her zaman aynı kalacağını ve kız veya erkek olarak, oldukları cinsiyette büyüyeceklerini anladıkları aşamadır.

Cinsel Korunum: Çocukların saç stilinde, giyim tarzında vb. birtakım yüzeysel değişiklikler yapsalar bile cinsiyetlerinde değişikliğin olmayacağı düşüncesini geliştirdikleri aşamadır. Örneğin, “bir erkek saçını uzatsa da erkek olarak kalır” veya “bir kadın pantolon giyse de kadın olarak kalır” şeklinde düşünce geliştirirler.

Cinsiyet şema kuramına göre cinsel gelişim özellikleri nelerdir?

Cinsiyet şema kuramına göre, cinsel tiplemenin ana belirleyicisi şemadır. Şemalar günlük davranışlarımızı organize etmek için var olmak durumundadır. Cinsel rollere dayanan şemalar, çocukların bilgiyi sınıflamasına ve kız-erkek olarak rollerinin ayırımına ilişkin bilgiyi edinmelerine katkı sağlar. Cinsel kimliğe ait net bir şekillenme ol- madan önce, çocuklar hem kız, hem de erkek tiplerine ait şemalar oluştururlar. Daha son- ra kendi cinsiyetlerine uygun örneklerle karşılaşınca bununla ilgilenir ve çeşitli sorularla bu ilgilerini pekiştirirler. Böylece çocuklar kendi cinsiyetlerine uygun ek şemalar oluştu- rurlar. Bir bakıma bu kuram, cinsiyet tiplemesinin öğrenilen/öğretilen bir şey olduğunu ve bundan dolayı kaçınılamaz-değiştirilemez olduğunu savunur.

Cinsel gelişim dönem özelliklerinden ilk yaşta cinsel gelişim özellikleri nelerdir?

Anne-babaların bebeğin doğumuyla birlikte çocuğuna cinsiyetine uygun olarak hitap ettikleri ve eşyalarını, oyuncaklarını, giysilerini seçtikleri görülür. Bu noktadaki cinsiyet tipli davranışlar, çocuğun cinsellikle ilgili ilk deneyimlerini oluşturur. İlk beş aylık dönemde çocuk kendisini annesi ile birlikte bütün olarak algılar ve bilinçsiz şekilde ilk cinsel tecrübeleri ilk tespitlerin oluşmasını sağlar. Özellikle, annenin memesini emmek bebeğin ilk cinsel içgüdüsüdür. Daha sonra, kaşıkla beslenme aşamasına geçildiğinde ve annenin memesinden beslenme son bulduğunda çocuk için yeni bir dönem başlar. Doğumdan sonraki birinci yılda bebeğin ilk cinsel duyguları, yıkanma ve altının değiştirilmesi sırasında ortaya çıkar. Bebek bezinin genital bölgedeki baskı ve hareketi, bebeğin hoşlandığı ve haz duyduğu bir durumdur. Bebek el ve kol hareketlerini daha iyi kontrol edebilecek kadar büyüyünce kazara cinsel organına dokunabilir ve haz verici bir duyguyu yeniden yaşamak amacıyla tekrar cinsel organına dokunmaya çalışır. Erkek bebekler penislerini çekiştirirler, ancak kız bebekler cinsel organlarının gizli olması nedeniyle dokunmakta güçlük çekerler ve bu yüzden kız bebeklerin cinsel organına dokundukları daha az görülür.

Ergenlik öncesi dönemde (6-11 yaşta) cinsel gelişim nasıl olmaktadır?

İlk altı yaşta göreceli olarak yoğun bir şekilde var olan cinsel ilgi, ilkokul yılları içerisinde oldukça azalmıştır. Bu yıllar içerisinde çocuk cinsel dürtü ve fantezilerini geride bırakır ve düşüncelerini okuldaki etkinliklere yöneltir. Çocuklarda altı-yedi yaşına kadar cinsel kimlik gelişir ve kökleşir. Bu nedenle, yedi yaşlarına kadar süren ilk çocukluk döneminde kız-erkek çocuklar bir arada oynarken, sekiz yaşından sonra oyun gruplarında bir ayrılma görülür. Artık, kızlar ve erkekler kendi aralarında oynamaya başlar. On-on bir yaşlarına doğru kızlarda erkek gruplarına yönelik bir zıtlaşma ve geçimsizlik görülebilir.

Cinsel eğitim nedir?

Cinsel eğitim; bireyin cinsellikle ilgili konularda bilgilenmesi, cinsel dürtülerini ve güdülerini denetleyebilmesi, başkalarıyla kuracağı cinsel ilişkilerde ve cinsel ilgilerinde gerekli davranışları kazanabilmesi amacıyla verilen eğitimdir. İnsanın üreme sistemi ile ilgili bilgiler edinmesi, cinsel sisteme karşı sağlıklı bir tutum geliştirmesi, cinsel güdüyü denetleyebilmesi ve beğenilir amaçlara yönelmesi, temizlik-korunma becerilerini alışkanlığa dönüştürmesi, karşı cinsle iyi geçinmesi ve onun cinsel gelişimini anlayışla karşılaması yönündeki kazanımların sağlanması cinsel eğitimin amaçları arasındadır.

 Erinlik ve ergenlik dönemlerinde cinsel eğitim nasıl olmalıdır?

Ergenin büyüme, olgunlaşma ve cinsel kimliğini kazanma döneminde karşılaştığı sorunların giderilmesinde cinsel eğitim önemlidir. Bu noktada, cinsel eğitim biyolojik konularda ve cinsel gelişim hakkında ergenlerin bilgilendirilmesine ve kaygılarının azaltılmasına yönelik olmalıdır. Ergenin bilgilendirilmesi, onun sağlıklı bir cinsel kimlik kazanmasına ve evliliğe hazırlanmasına katkı sağlayacak, bunun yanı sıra, ilerideki yaşamında cinsel konularda sorun yaşamasını engellemiş olacaktır. Çocukluğunda anne-babası tarafından bilgilendirilmeyen ergenin, küçükken soruları yanıtlanmadığı veya yanlış yanıtlandığı, ihtiyaçları olduğunda yardım edilmediği için zorda kaldıklarında da anne babalarına başvurmadığı görülür. Erinlik ve ergenlik dönemindeki çocukların temizlik ve korunma konusunda cinsel eğitim almaları, hastalıklardan korunmaları açısından oldukça önemlidir. Çocuklara haftada en az üç kez ve gerekli durumlarda her zaman cinsel organını yıkaması ve iç çamaşırını sık sık değiştirmesi gerektiği açıklanmalıdır. Bu noktada başkasının çamaşırını kullanma, zedelenme, yaralanma gibi nedenlerin üreme sistemlerinin zarar görmesine yol açacağı bildirilmelidir. Erken evliliklerin sonuçları ve istenmeyen gebeliklerin önlenmesi konusunda ergenlerin bilgilendirilmesi ayrıca önemlidir. Cinsel eğitimde aileler dışında sağlık elemanlarına ve öğretmenlere de büyük görevler düşer.

Oral dönem cinsel gelişim özellikleri nelerdir?

Oral dönemde, ilk zevk merkezi ağız bölgesi olduğu için, çocuk ağız çevresinde gerçekleşen emme, çiğneme, ısırma gibi davranışlardan zevk alır.