Sosyal Güvenlik Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sosyal güvenlik, nedir?

Sosyal güvenlik, insanların karşılaşması mutlak ya da muhtemel birtakım tehlikelerin sonuçlarına karşı tedbir almayı konu alır. Alınan tedbir risklerin ortaya çıkaracağı; gelir azalması ya da gider artışı veya gelir kesilmesine karşı gelir güvenliğinin sağlanmasıdır.

Sosyal güvenlik sistemi hangi amaçla kurulmuştur?

Alınan tedbir risklerin ortaya çıkaracağı; gelir azalması ya da gider artışı veya gelir kesilmesine karşı gelir güvenliğinin sağlanmasıdır. Bu suretle insanlar muhtaçlık riskine karşı korkudan kurtulmuş olurlar. Sosyal güvenlik sistemi bu gelir güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuş bir sistemdir.

Hangi riskler sosyal güvenlik bakımından risk sayılacaktır?

Çok doğrudan bir tarifini yapmak gerekirse sosyal güvenliğin konusu olan riskler; sosyal bir varlık olan insanın toplum içinde yaşamaktan ve yaratılışından kaynaklanan tehlikelerdir.

Bir tehlikenin sosyal güvenliğin konusu olabilmesi için hangi nitelikler taşıması gerekir?

Tehlikelerin hedefi insan olmalıdır.  Tehlikelerle karşılaşıldığında ekonomik bakımdan gelir azalması, gider artışı, gelir kesilmesi gibi anlamlı bir ya da birçok sonuç (zarar) ortaya çıkmalıdır.  Tehlikeler mutlak ve/veya muhtemel nitelikte olmalıdır. Tehlikenin ortaya çıkma zamanı belirsiz olmalıdır.

Kişinin mal varlığına yönelik tehlikeler dar ve teknik anlamda neden sosyal güvenliğin konusu arasında sayılamaz?

Çünkü tehlikenin doğrudan hedefi insan değil ise bu tehlike sosyal güvenliğin konusu olan tehlike olarak nitelendirilemez.

Dar anlamda kişiye yönelik tehlike olan ve kişinin çalışma gücünde azalma yahut çalışma gücünü yok eden tehlikeler nelerdir? 

Hastalık, yaşlılık, sakatlık çalışma gücünde azalma yahut da kişiyi çalışamaz
hâle getiren tehlikelerdir.

Çağdaş anlamda sosyal güvenlik ne demektir? 

Çağdaş anlamda sosyal güvenlik bir gelir garantisi sistemidir. Tehlikenin önlenmesini değil tehlikenin sonuçlarına karşı tedbir alınmasını öngörür.

 Bir hastalık neden çok tipik bir sosyal güvenlik tehlikesidir?

 Kişide gelir azalması, gider artışı ya da gelir kesilmesi gibi bir ekonomik sonuç doğurduğu için çok tipik bir sosyal güvenlik tehlikesidir.

Sosyal güvenliğin konusu olan mutlak nitelikli tehlikeler nelerdir? 

 Sosyal güvenliğin konusu olan mutlak tehlikeler her kişinin  mutlaka karşı karşıya gelebileceği tehlikelerdir. Mesela ölüm bu şekilde bir tehlikedir. İnsan ölümlü bir varlıktır. Her insan doğar, yaşar ve ölür. Dolayısı ile ölüm kişiler için mutlak bir tehlikedir. Ancak, ne zaman olacağı kişiden kişiye farklıdır ve önceden bilinemez.

Sosyal güvenliğin konusu olan muhtemel tehlikeler nelerdir?

Hastalık, sakatlık, yaşlılık tehlikeleri muhtemel tehlikelerdir.

Sosyal güvenliğin konusu olan tehlike kavramının tanımı nedir? 

Sosyal güvenliğin konusu olan tehlike kavramı; gerçekleşmesi muhtemel ve/veya mutlak olan ancak ne zaman gerçekleşeceği belirli olmayan; gerçekleştiğinde kişide gelir kesilmesi, gelir azalması ya da gider artışı veya bunların bir ya da birkaçına yol açan ekonomik sonuçları olan tehlikeleri ifade eder.

Sosyal güvenliğin konusu olan tehlikeler nasıl sınıflandırılabilir?

• Niteliklerine göre tehlikeler
(i) Fizyolojik tehlikeler,
(ii) Sosyo-ekonomik tehlikeler
• Sonuçlarına göre tehlikeler
(i) Gelir azalmasına yol açan tehlikeler,
(ii) Gelir kesilmesine yol açan tehlikele
(iii) Gider artışına yol açan tehlikeler

Sosyal güvenliğin konusu olan tehlikeler nelerdir?

• Niteliklerine göre tehlikeler
(i) Fizyolojik tehlikeler
(ii) Sosyo-ekonomik tehlikeler
• Sonuçlarına göre tehlikeler
(i) Gelir azalmasına yol açan tehlikeler
(ii) Gelir kesilmesine yol açan tehlikeler
(iii) Gider artışına yol açan tehlikeler

Tabiat olaylarının sosyal güvenlik bakımından bir risk olup olmadığı  neye göre değerlendirilir? 

Tabiat olaylarının sosyal güvenlik bakımından bir risk olup olmadığı tartışılabilir. Yangın, deprem, sel baskını, heyelan gibi olaylar eğer insana yönelik olarak gerçekleşir ise elbette bir sosyal güvenlik riski olarak kabul edilebilir. Tabiat olayları sosyal güvenliğin konusu olan tehlikelerin ortaya çıkmasına yol açan olaylar olarak ortaya da çıkabilirler. Kişilerin
ölümü, yaralanması, sakatlanması gibi. Doğal tehlikeler
olarak adlandırılan tabiat olayları kişilerde özellikle mala yönelik zararları ile de gider artışlarına ya da gelir kesilmesine yol açabilirler.

Bireyler tabiat olaylarına karşı nasıl sosyal bir güvenlik sistemi oluşturmuşlardır?

Kişiler tabiat olaylarına karşı hem sosyal güvenlik sistemi içinde hem de özellikle özel sigorta yolu ile sosyal güvenlik sağlamaya çalışmaktadırlar. 

Fizyolojik tehlikelerin sebebi nedir?

Fizyolojik tehlikeler insan bünyesinden ve canlı bir organizma olarak yaratılmış olmasından kaynaklanan tehlikelerdir. İnsan doğası birtakım tehlikelerin hem nedeni hem de kaynağıdır

Hastalık tehlikesi sosyal güvenlikte neden kısa vadeli riskler olarak sınıflandırılır?

Hastalık riski ile her an karşılaşılması muhtemeldir. Bu riskin yarattığı zararlar geçici olarak kabul edilir. Bu nedenle hastalık tehlikesi sosyal güvenlikte kısa vadeli riskler olarak sınıflandırılan bir risktir. Hastalığın tedavi edilememesi ve zararın sürekli hale gelmesi durumunda onu sakatlık (malullük) riskine dönüştürür.

Fizyolojik tehlikelerden biri olan sakatlık nasıl tanımlanır?

Fizyolojik tehlikelerden bir başkası ise sakatlıktır. Kazalar ya da hastalıklar sebebiyle bireyler sonradan bedenî ve ruhi bakımlardan süreklilik gösteren bazı kayıplara uğrarlar. Kişide ortaya çıkan ve süreklilik arz eden bedenî ve ruhi kayıplar, sakatlık olarak ifade edilir.

Sosyo-ekonomik risklerden biri olan işsizliği tanımlayınız. 

Sosyo-ekonomik risklerin başında işsizlik riski gelir. En yalın anlamı ile işsizlik; çalışma güç, yetenek ve isteği var iken ve cari şartlarda işi kabule hazır iken iş bulamayan kişinin durumunu ifade eden bir kavramdır. İşsizliğin birçok çeşidi vardır. Teknolojik işsizlik, mevsimlik işsizlik vs. gibi.

Tehlikelerle mücadele şekli kaça ayrılır?

Tehlikelerle mücadele çeşitli şekillerde yapılabilmektedir.
Bu mücadele;
i. Amacına göre; tehlikenin kendisine ve sonuçlarına
karşı
ii. Yapılış biçimine göre de; bireysel ve toplu
mücadele
olarak sınıflandırılabilir.