Uluslararası Sosyal Politika Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Günümüzde küresel düzeyde etkili iki sivil aktör grubunun, uluslararası çalışma normları ve sosyal politika açısından giderek daha fazla önem kazandığı görülmektedir. Bu gruplar nelerdir?

Küresel düzeyde etkili iki sivil aktör grubunun, uluslararası çalışma normları ve sosyal politika açısından giderek daha fazla önem kazandığı görülmektedir. Bunlardan; • Birincisi küresel çaptaki faaliyetleri ile çalışma normlarını ve sosyal politikaları etkileme gücüne sahip olan çok uluslu şirketlerdir. • İkincisi ise küresel sendikalar ve bazı küresel sivil toplum örgütleridir.

Çok uluslu şirketlerin tanımına ilişkin tek bir yaklaşımın olduğundan söz edilememektedir. Bu yaklaşımlar nelerdir?

En az iki ülkede aktif varlıkları kontrol eden şirketleri çok uluslu şirket olarak tanımlayanlar olduğu gibi çok ulusluluk için ikiden de fazla ülkede faaliyet göstermek gerektiğini ileri sürenler de vardır. Bu konuda ilk çalışmaları yapanlardan biri olan Vernon (1971), anavatanları dışında en az altı ülkede, üretici nitelikteki bağlı firmalarda yönetimi denetleyen büyük firmaların çok uluslu sayılabileceğini öne sürmektedir.

Oligopolistik piyasa nedir?

Oligopolistik piyasa, az sayıda büyük firmanın göreli olarak büyük bir paya sahip olduğu piyasalardır.

Değer zinciri nedir?

Değer zinciri, Tüketiciye satılan bir ürün veya hizmetin üretimiyle ilişkili aşamalar serisidir; her aşamada ürün veya hizmete bir değer eklenir.

Gerçek çok uluslular, aslında günümüzde küresel şirket diye tanımlanan ve üretim zincirini küresel coğrafyaya taşımış olan şirketlerdir. Küresel şirketlerin özellikleri nelerdir?

Küresel şirketler, dünyayı tek bir varlık olarak kabul ederler. Perspektifleri ulusal sınırları aşmıştır. Ticari kararlarını alırlarken ana ülkelerindeki koşulları ve ana ülkede ürettikleri mal ya da hizmet grubunu değil, şirketin tüm dünyadaki faaliyetlerini ve tüm dünyadaki koşulları göz önüne alırlar. Tüm dünya onların pazarlarıdır. İçin de bulunulan koşullar elverdiği ölçüde, ulusal siyasi sınırları hesaba katmadan, finansman, üretim ve satış faaliyetlerini örgütlerler. Ulusal siyasi sınırları aşar ve bu sınırların aşılması için gereken ekonomik ve siyasal ortamı hazırlarlar. Küresel şirketler, değer zincirinin farklı ülkelerdeki aşamalarını koordine ve kontrol eder ve doğal kaynaklar, sermaye ve emeğin dağılımındaki coğrafi farklılıklardan yararlanırlar. Faaliyetlerini küresel çapta kaydırmakta belirli bir esnekliğe sahiptirler.

UNCTAD’ın ulus ötesilik indeksi nasıl açıklanabilir?

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), şirketlerin ulus ötesi niteliğini ölçmek için ulus ötesilik indeksi kavramını geliştirmiştir. UNCTAD’ın ulus ötesilik indeksi, dış satışların toplam satışlara, dış aktiflerin toplam aktiflere ve dış istihdamın toplam istihdama oranının ortalaması olarak hesaplanmaktadır.

Çok uluslu şirketlerin belirli ulusal çıkarlara bağlılık anlamında bir vatanları olmadığı söylenebilir. Ancak bu durum, çok uluslu şirketlerin hangi kavramını ortadan kaldırmaz?

Çok uluslu şirketlerin belirli ulusal çıkarlara bağlılık anlamında bir vatanları olmadığı söylenebilir. Ancak bu durum, çok uluslu şirketlerin bir ana ülke kimlikleri olduğu gerçeğini ortadan kaldırmamaktadır.

2005 yılında, BM İnsan Hakları Komisyonu, tarafından kabul edilen karar tasarısına göre özel temsilcinin görevleri nelerdir?

Ulus ötesi şirketlerin sosyal sorumluluğu konusunun dünya gündeminde yeniden canlanması üzerine, 2005 yılında, BM İnsan Hakları Komisyonu, Genel Sekreterden ulus ötesi şirketler ve insan hakları konusunda bir özel temsilci tayin edilmesini talep eden bir karar tasarısı kabul etmiştir. Özel temsilcinin görevleri; • Ulus ötesi şirketlerin ve diğer işletmelerin insan hakları açısından sorumluluklarına ilişkin standartların tespiti, • Devletlerin ulus ötesi şirketlerin faaliyetlerini insan hakları açısından düzenlemekteki rollerinin belirlenmesi, • Suça karışma, ve etki alanı gibi kavramların ulus ötesi şirketler açısından araştırılması, • Ulus ötesi şirketlerin insan haklarına etkilerinin saptanmasına ilişkin yöntemlerin ve malzemelerin geliştirilmesi, • Devletlerin ve ulus ötesi şirketlerin bu konulara ilişkin en iyi uygulamalarının derlenmesi olarak tanımlanmıştır.

1960’lı ve 1970’li yıllar, genel olarak çok uluslulara ilişkin güçlü uluslararası önlemlerin alınması gerektiğinin savunulduğu yıllar olmuşturlar. Bu durum nasıl açıklanabilir?

1960’lı ve 1970’li yıllar, Şili’de demokratik bir biçimde seçilmiş olan Allende yönetiminin darbe ile devrilmesinde, ABD kökenli bir ulus ötesi şirket olan ITT’nin oynadığı rol ve bazı şirketlerin ırkçı güney Afrika rejimleri ile işbirliği yapması, ulus ötesi şirketlere karşı tepkileri yoğunlaştırmıştır (Pursey, 1998). Bu kapsamda, Birleşmiş Milletler bünyesinde az gelişmiş ülkelerin oluşturduğu 77’ler grubunun da desteklediği çok uluslulara ilişkin bir düzenleme yapılması girişimi başlatılmıştır. 1973 yılında BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi atadığı bir Saygın Kişiler Grubuna çok uluslu şirketlerin faaliyetleri ve kalkınma sürecindeki rolleri konusunda bir Rapor hazırlama görevi vermiştir. Hazırlanan Raporda, çok uluslu şirketlerin yatırımlarının, yatırımların yapıldığı ülkelerin kalkınma amaçları ve ulusal çıkarlarıyla çelişebileceği belirtilmiş, çok uluslu şirketlerin anavatanı olan ülkelerin hükümetleri ile yatırımların yöneldiği ülke hükümetlerinin işbirliği yaparak çok uluslu şirketlerin faaliyetlerini düzenlemesi gerektiği savunulmuştur. Rapor, ulusal piyasalara olduğu gibi uluslararası piyasalara da devletlerin müdahale edebileceği ve çok ulusluların faaliyetlerinin ulusal ve küresel düzenlemelerle denetlenebileceği inancının ifadesi olmuştur (Linden, 2000). Grubun önerileri doğrultusunda, çok uluslu şirketlere ilişkin sürekli bir hükümetler arası forum niteliğini taşıyan BM Ulus Ötesi Şirketler Komisyonu kurulmuştur. Grubun önerileri, ayrıca, BM Ulus Ötesi Şirketler Merkezinin kurulmasına yol açmış ve Merkez 1974 yılında BM’in New York’taki merkezinde faaliyetlerine başlamıştır.

BM Ulus Ötesi Şirketler Merkezinin amacı nedir?

Merkezin amacı, ulus ötesi şirketlerin niteliğini, özellikle gelişmekte olan ülkeler üzerindeki ekonomik, yasal, politik ve sosyal etkilerini araştırmak, gelişmekte olan ülkelerin ulus ötesi şirketlerle olan ilişkilerinde müzakere kapasitelerini artırmak ve ulus ötesi şirketlerin, ulusal kalkınma amaçlarına ve dünya ekonomisine katkılarını artıracak etkin uluslararası düzenlemeler yapmak olarak belirlenmiştir.

Ulus Ötesi Şirketler Üzerine Birleşmiş Milletler Davranış Kodu Taslağında hangi hükümler yer almıştır?

Ulus Ötesi Şirketler Üzerine Birleşmiş Milletler Davranış Kodu Taslağı hazırlanmıştır. Taslakta; • Ulus ötesi şirketlerin, ulusal bağımsızlığa, ulusal yasalara ve uygulamalara, ekonomik kalkınma amaçlarına, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı göstereceği, • Güney Afrika’daki ırkçı rejimlerle işbirliği yapmayacağı, • Ülkelerin iç işlerine karışmayacağı, • Yolsuzluk yapmayacağı, • Transfer fiyatları ile ve diğer yollarla vergi kaçırmayacağı, • Gelişmekte olan ülkelerin teknolojik kapasitelerini geliştireceği, • Çevre standartlarına uyacağı gibi, esas olarak ulus ötesi şirketlerin faaliyette bulundukları ülkelere karşı sorumluluklarını düzenlemeye yönelik hükümler yer almıştır.

BM’in çok uluslulara ilişkin bir davranış kodu benimsemesi girişimleri başarılı olmamıştır. Merkezin faaliyetleri ne zaman son bulmuş ve hangi kuruma devredilmiştir?

BM’in çok uluslulara ilişkin bir davranış kodu benimsemesi girişimleri başarılı olmamıştır. Merkezin faaliyetleri 1993 yılında son bulmuş ve Çok Uluslulara ilişkin Program Cenevre’deki UNCTAD’a devredilmiştir.

2005 yılında görevine başlayan Özel temsilci 2008 yılında bir politika çerçevesini insan Hakları Konseyine sunmuştur. Bu çerçevenin adı nedir ve ilkeleri nelerdir?

2005 yılında görevine başlayan Özel temsilci 2008 yılında Koru, Saygı Göster ve Çözüm Bul başlığını taşıyan bir politika çerçevesini insan Hakları Konseyine sunmuştur. Bu çerçeve, üç temel ilke içermektedir: • Devletlerin, iş çevreleri de dâhil olmak üzere üçüncü tarafların insan hakları ihlalleri karşısında, uygun politikalar, düzenlemeler ve yargı yoluyla koruma görevi; • Şirketlerin insan haklarına saygı görevi ve • Kurbanların etkin yargısal veya yargı dışı etkin çözümlere daha fazla ulaşabilmelerinin sağlanması.

Özel temsilcinin görevi ne zaman son bulmuştur?

Özel temsilcinin görevi 2011 yılında son bulmuştur.

OECD Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesi nedir?

OECD bünyesinde 1976 tarihinde kabul edilen Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu işletmeler Bildirgesi başlıklı belge, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının serbestleştirilmesini hedef alan OECD enstrümanlarından biridir.

OECD Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesi’nde nelerden bahsedilmektedir?

Bildirgede, üye ülkelerin, liberal bir yatırım rejiminin temeli olan ulusal muamele ilkesini benimsedikleri, yani çok uluslu şirketlere, kendi şirketlerine tanıdıkları hakların aynısını tanıyacakları ilan edilmektedir. Bildirge, çok uluslu şirketlere ev sahipliği yapan hükümetlerin, şirketlerden çelişkili taleplerde bulunmayacağını ve şirketlerin yatırımlarını olumsuz etkilemeyeceğini de ifade etmektedir. Bu belgeye ek olarak Çok Uluslu İşletmeler İçin Rehber isimli belge de kabul edilmiştir.

Çok Uluslu İşletmeler İçin Rehber nasıl açıklanabilir?

OECD Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesine ek olarak kabul edilen Çok Uluslu İşletmeler İçin Rehber isimli belgede ise OECD üyesi hükümetlerin, kendi topraklarında faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerden beklentileri yer almaktadır. Bu öneriler; • Genel Politikalar, • Bilgilerin Açıklanması, • Rekabet, • Finansman, • Vergi, • İstihdam ve Endüstri ilişkileri, • Çevrenin Korunması, • Bilim ve Teknoloji başlıkları altında toplanmış olan alanları kapsamaktadır.

İstihdam ve Endüstri İlişkileri nasıl açıklanabilir?

İstihdam ve Endüstri İlişkileri başlığı altında, şirketlerin, örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı da dahil olmak üzere temel işçi haklarına saygı gösterecekleri, işçi temsilcilerinin haklarını tanıyacakları, çalışanların danışma ve bilgilenme haklarını geliştirecekleri, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerine uyacakları, yerel işgücü kullanacakları ve eğitim verecekleri, özellikle toplu işten çıkarmalarda makul bir süre içinde haber verecekleri ve işten çıkarmaların olumsuzluklarına karşı sosyal önlem alacakları, toplu görüşmeleri ya da örgütlenme girişimlerini etkisiz kılmak amacı ile işletmeleri farklı ülkelere kaydırmayacakları, işçi temsilcileri ile toplu müzakereler yapacakları belirtilmektedir

Ulusal Bağlantı Noktasının yükümlülükleri nelerdir?

Genel olarak ilgili devletteki bir kamu kuruluşu bünyesinde kurulan Ulusal Bağlantı Noktası; • Rehberin uygulanmasını teşvik etmek ve iş çevreleri ve diğer ilgili çevreler nezdinde doğan sorunları tartışmak, • Rehbere ilişkin ulusal uygulamaları izlemek, • Rehberin tanınıp benimsenmesini sağlamak, • Rehbere ilişkin soruları yanıtlamak ve • Her yıl OECD’ye rapor vermekle yükümlüdür.

Türkiye’nin Ulusal Bağlantı Noktası hangi müdürlüktedir?

Türkiye’nin Ulusal Bağlantı Noktası, Hazine Müsteşarlığı Yabancı Yatırımlar Genel Müdürlüğü bünyesindedir.

OECD’nin 2000 yılında Rehberde yaptığı değişiklikler nelerle ilgilidir?

OECD, 2000 yılında Rehberde değişiklik yaparak, UÇÖ’nün Çalışmaya ilişkin Temel ilkeler ve Haklar Bildirgesinde (1998) sıralanan temel işçi haklarını Rehbere dahil etmiştir. Rehber metininde yapılan diğer değişiklikler; • Çok uluslu şirketlerin çevreye ilişkin performanslarının yükseltilmesine, • Genel olarak insan haklarına, • Yolsuzlukla mücadeleye ve tüketici haklarına ilişkindir. Şeffaflığa ilişkin hükümler de geliştirilmiştir. Uygulamaya ilişkin olarak Ulusal Bağlantı Noktalarının rolü ve sorumlulukları daha belirgin hale getirilmiş, yıllık toplantılar ve yıllık raporlar öngörülmüştür. Rehberin, OECD üyesi ülkeler ve rehberi benimseyen Arjantin, Brezilya, Şiili ve Slovakya’da yerleşik ulus ötesi şirketlerin tüm dünyadaki faaliyetlerini kapsayacak şekilde genişletilmesi de benimsenmiştir.

2010 yılında güncelleme çalışmaları başlayan Rehber ne zaman resmen kabul edilmiştir?

2000 yılındaki değişiklikten on yıl sonra, Çok Uluslu Şirketler için OECD Rehberinin güncellenmesi ihtiyacı tekrar gündeme gelmiş ve 2010 yılında geniş bir paydaş yelpazesi ile danışma sürecini de içeren güncelleme çalışmaları başlatılmıştır. Pek çok alanda yenilenme getiren güncellenmiş Rehber 2011 Mayıs ayında resmen kabul edilmiştir. Böylece tüm OECD ülkelerine ilaveten, Arjantin, Brezilya, Mısır, Latviya, Litvanya, Fas, Peru ve Romanya’dan oluşan 42 ülke güncellenmiş rehberi benimsemiş olmaktadır.

Yeniden Güncellenmiş Rehberdeki yenilikler nelerdir?

Güncellenmiş Rehberdeki yenilikler şunlardır: Çok uluslu şirketler, faaliyetlerinin mevcut ve potansiyel etkilerinin değerlendirilmesini, yönetim süreçlerinin bir parçası yapacaklardır. Bu değerlendirme, şirketlerin yalnızca kendi faaliyetleri için değil, üretim zincirindeki iş yaptıkları tüm firmaların faaliyetleri için de geçerli olacaktır. Çok uluslulardan, taşeronlarının veya sözleşme yaptıkları tedarik firmalarının da faaliyetlerini temel insan hakları ve çalışma hakları açısından değerlendirmeleri ve gereken önlemleri almaları beklenecektir.

UÇÖ Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesi’nin genel ilkeleri nelerdir?

Çok uluslu şirketlere ilişkin bir diğer uluslararası belgede 1977 yılında kabul edilen Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesidir. UÇÖ Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesi’nin genel ilkeleri; istihdam, fırsat eşitliği, istihdam güvencesi, eğitim, çalışma ve yaşam koşulları, işçi sağlığı ve iş güvenliği, endüstri ilişkileri ve anlaşmazlıkların çözümü, toplu sözleşme, danışma ve şikâyetlerin incelenmesidir.

77’ler grubu nedir?

Gelişmiş endüstri ülkelerine karşı 77 üçüncü dünya ülkesinin 1964 yılında oluşturduğu ülkeler grubuna denir. Günümüzde 77’ler grubunun 131 üyesi vardır, ancak tarihsel anlamı nedeniyle 77’ler adını korumaktadır.

UÇÖ Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesi metni kaç yılda ortaya çıkmıştır?

1977 yılında Bildirgenin taslağını hazırlamak üzere küçük bir çalışma grubu kurulmuş ve aynı yıl taslak metin, geniş üçlü toplantıda tartışıldıktan sonra Kasım 1977’de UÇÖ Yönetim Organına sunulmuştur. UÇÖ Yönetim Organının metni onaylaması ile Çok Uluslu işletmeler ve Sosyal Politikaya ilişkin ilkeler Üçlü Bildirgesi beş yıl süren uzun bir müzakere süreci sonunda bir uzlaşma metni olarak ortaya çıkmıştır.

UÇÖ Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesi metninde daha sonra neler talep edilmiştir?

UÇÖ’nün 138 (asgari yaş) ve 182 (çocuk işçiliği) sayılı Sözleşmelerini ve ilgili Tavsiye Kararlarını benimsemeleri istenmiş, yeni bir paragrafla da çok uluslu şirketlerin ve ulusal şirketlerin istihdamda asgari yaş konusundaki standartlara uyarak çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına etkinlik kazandırmaları talep edilmiştir.

1990’lı yıllardan sonra çok uluslu şirketlerin faaliyetlerini düzenleyecek uluslararası sosyal politika arayışlarının yerini ne almıştır?

1990’lı yıllardan sonra çok uluslu şirketlerin faaliyetlerini düzenleyecek uluslararası sosyal politika arayışlarının yerini, şirketlerin gönüllü olarak benimseyecekleri belgeleri temel alan şirket sosyal sorumluluğu yaklaşımı almış, sosyal sorumluluk belgelerine sahip olan şirketlerin sayısı artmıştır.

Paydaş nedir?

Paydaş, şirketin bir bütün olarak işlerini etkileyebilen veya bu işlerden etkilenebilen taraflara denir.

Sosyal sorumluluk nedir?

Sosyal sorumluluk, şirketlerin çalışanlarıyla ilişkileri gibi şirket içi alanları kapsayabileceği kadar, şirketlerin insan haklarına, kalkınmaya, çevreye etkileri gibi şirket dışı alanları da kapsayabilir. Bu anlamda şirketlerin, çalışanlarına, müşterilerine, mal ve hizmet satın aldıkları alt firmalara, yerel halka ve yerel yönetimlere, uluslara ve ulusal hükümetlere, gelecek nesillere ve tüm insanlığa karşı sosyal sorumlulukları olduğu ileri sürülmektedir.

Şirket davranış kodlarını nedir?

UÇÖ şirket davranış kodlarını şirketin belirli bir konuda nasıl davranacağı konusunda taahhütlerini içeren yazılı politika belgesi olarak tanımlamaktadır. Şirket davranış kodları, şirket yönetimi tarafından benimsenen genel bir etik belgeden, sosyal konularda ve çalışma yaşamına ilişkin konularda kurallar içeren, uygulama ve denetleme ilkeleri belirlenmiş daha sistemli belgelere kadar uzanmaktadır.

Bir başka tür davranış kodu da, işveren örgütleri, sendikalar veya hükümet örgütleri tarafından veya bu örgütlerin koalisyonları tarafından benimsenen ve şirketlerin abone olduğu kodlardır. Bu tür paydaş kodlar nasıl olur?

Paydaş kodlar arasında tek bir ürüne (örneğin tütün) veya tek bir sanayie (örneğin nükleer enerji) ilişkin olarak yürütülen kampanyalar sonucu ortaya çıkan metinler olduğu gibi, genel sosyal sorumluluk metinleri de mevcuttur. Bu tür kodlarda, kodu düzenleyen örgütün veya örgütler koalisyonunun denetimi daha fazla söz konusu olmaktadır. ABD’deki çevreci örgütlerin, Protestan ve Katolik grupları temsil eden şirket Sorumluluğu için Dinler Arası Merkezin, New York ve Kaliforniya Emeklilik Fonları gibi kurumsal yatırımcıların desteklediği Ceres ilkeleri (1989) bu tür kodlara bir örnektir. Ceres ilkelerini 50 büyük şirket onaylamış ve uymayı taahhüt etmiştir.

ISO nedir?

ISO, uluslararası alanda uygulanan kalite sistem standartlarını geliştiren Uluslararası Standartlar Örgütü’nün kısaltılmışıdır. ISO, 23 Şubat 1947 tarihinde kurulmuş olup, 135 üye ülkeden ISO uluslararası oluşmaktadır.

SA8000 nedir?

ABD kökenli bir hükümet dışı örgüt olan ve şirketlerin sosyal sorumluluğu konularında çalışmalar yürüten Ekonomik Öncelikler Konseyi, bir Akreditasyon Ajansı kurmuş ve bu Ajans ISO standartlarının benimsenmesine benzer bir yöntemle uluslararası insan hakları ve işçi hakları için SA8000 (Sosyal Sorumluluk 8000) adını taşıyan bir sosyal sorumluluk standardı geliştirmiştir.

SA8000 kaç bölümden oluşmaktadır?

SA8000 dört bölümden oluşmaktadır: • Birinci bölümde, standardın amacı şirketlerin sosyal sorumluluğunun ölçütlerini saptamak olarak belirtilmektedir. Şirketler denetleyebildikleri konularda sosyal sorumluluk sahibi olmak ve bu konularda politikalar ve yöntemler geliştirmek ve uygulamakla yükümlü olacaklardır. Standart yer, işkolu ya da şirket büyüklüğü ayrımı yapılmadan tüm şirketlere uygulanacaktır. • Standardın ikinci bölümü, standardın dayanağı olan uluslararası enstrümanları sıralamaktadır. Buna göre şirketler, faaliyet gösterdikleri yerlerin ulusal ya da diğer yasaları yanı sıra bu uluslararası enstrümanların gereklerine de uyacaklardır. Ulusal yasalarla uluslararası enstrümanların kesiştiği konularda hangisi daha sıkı koşullar içeriyorsa o uygulanacaktır. • Standardın üçüncü bölümü tanımlara ayrılmıştır. Bu bölümde şirket, mal veya hizmet sunucuları, taşeron, telafi edici önlem, düzeltici önlem, ilgili taraf, genç işçi, çocuk emeği, zorla çalıştırma, çocuklar için telafi edici destek tanımları verilmiştir. • Dördüncü bölümde, sosyal sorumluluk ölçütleri belirlenmektedir. Şirket, çocuk işçi istihdam etmeyecektir. Bu standarda göre işten çıkartılan çocuk işçilerin çocukluktan çıkıncaya kadar okula devam etmelerini sağlayacak destekleri sunacaktır.

Küresel sendikalar nelerdir?

Küresel sendikaların listesi şöyle sıralanabilir: • İnşaat ve Ağaç işçileri Enternasyonali, • Uluslararası Sanat ve Eğlence ittifakı, • Eğitim Enternasyonali, • Kimya, Enerji, Maden ve Genel işçi Sendikaları Uluslararası Federasyonu, • Uluslararası Gazeteciler Federasyonu, • Uluslararası Metal işçileri Federasyonu, • Uluslararası Tekstil, Giyim ve Deri işçileri Federasyonu, • Uluslararası Taşıma işçileri Federasyonu, • Uluslararası Gıda, Tarım, Otel, Restoran, Yiyecek işleri, Tütün ve ilgili işçiler, • Sendikalar Birliği, • Kamu Hizmetleri Enternasyonali, • UNI Küresel Sendika.

Çerçeve anlaşmalarının amacı nedir?

Çerçeve anlaşmalarının amacı yatırımları çekmek amacıyla girişilen uluslararası rekabetin yol açtığı emeğin istismarı ve sömürüsünün en kötü biçimlerini sınırlandırmaktır.

Vernon (1971)'un çok uluslu şirketlerle ilgili görüşü nedir?

Vernon (1971), anavatanları dışında en az altı ülkede, üretici nitelikteki bağlı firmalarda yönetimi denetleyen büyük firmaların çok uluslu sayılabileceğini öne sürmektedir.

Oligopolistik piyasa nedir?

Oligopolistik piyasa: Az sayıda büyük firmanın göreli olarak büyük bir paya sahip
olduğu piyasalar.

Değer zinciri nedir?

Tüketiciye satılan bir ürün veya hizmetin üretimiyle ilişkili aşamalar serisi; her aşamada ürün veya hizmete bir değer eklenir.

UNCTAD’ın ulus ötesilik indeksi nedir?

UNCTAD’ın ulus ötesilik indeksi, dış satışların toplam satışlara, dış aktiflerin toplam aktiflere ve dış istihdamın toplam istihdama oranının ortalaması olarak hesaplanmaktadır.

Çok uluslu şirketler, ana ülke kimliği kapasamında yer alırmı?

Çok uluslu şirketlerin belirli ulusal çıkarlara bağlılık anlamında bir vatanları olmadığı söylenebilir. Ancak bu durum, çok uluslu şirketlerin bir “ana ülke” kimlikleri olduğu gerçeğini ortadan kaldırmamaktadır.

Exxon Mobil Şirketinin faaliyeti nedir?

Exxon Mobil Şirketi, merkezi Irving, Teksas’ta olan Amerikan petrol ve gaz çok uluslu şirketidir. 

Salvador Allende Gossens kimdir?

Salvador Allende Gossens (1908-1973), Şilili sosyalist devlet adamı. 1970 yılında
Şili başkanı seçildi. Göreve başladıktan üç yıl sonra, General Augusto Pinochet’in
başını çektiği bir askeri darbe ile devrildi. Başkanlık Sarayı’na yapılan saldırılar
sırasında askerlere teslim olmayı reddetti ve öldürüldü.

OECD bünyesinde 1976 tarihinde kabul edilen Uluslararası Yatırım ve Çok
Uluslu İşletmeler Bildirgesi (OECD, 2000) başlıklı belgenin kapsamı nedir?

OECD bünyesinde 1976 tarihinde kabul edilen Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesi (OECD, 2000) başlıklı belge, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının serbestleştirilmesini hedef alan OECD enstrümanlarından biridir.

OECD Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesine ek olarak kabul
edilen Çok Uluslu İşletmeler İçin Rehber isimli belge neyi kapsamaktadır?

OECD Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesine ek olarak kabul
edilen Çok Uluslu İşletmeler İçin Rehber isimli belgede OECD üyesi hükümetlerin,
kendi topraklarında faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerden beklentileri yer
almaktadır.

Türkiye’nin Ulusal bağlantı Noktası Ekonomi Bakanlığı hangi genel müdürlüğün bünyesindedir?

Türkiye’nin Ulusal bağlantı Noktası Ekonomi Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı
Sermaye Genel Müdürlüğü Yabancı Yatırımlar Genel Müdürlüğü bünyesindedir.

OECD, 2000 yılında Rehberde değişiklik yaparak, UÇÖ’nün Çalışmaya İlişkin
Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesinde (1998) hangi konuyu dahil etmiştir*

OECD, 2000 yılında Rehberde değişiklik yaparak, UÇÖ’nün Çalışmaya İlişkin
Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesinde (1998) sıralanan temel işçi haklarını Rehbere dahil etmiştir.

Çok Uluslu Şirketler için OECD Rehberinin güncellenmesi ihtiyacı ne zaman  gündeme gelmiştir?

Çok Uluslu Şirketler için OECD Rehberinin güncellenmesi ihtiyacı tekrar gündeme gelmiş ve
2010 yılında geniş bir paydaş yelpazesi ile danışma sürecini de içeren güncelleme
çalışmaları başlatılmıştır.

OECD Sendika Danışma Komitesinin  (TUAC), çalışma sistemi nasıldır?

OECD Sendika Danışma Komitesi (TUAC), OECD ülkelerindeki sendikaların
oluşturduğu bir uluslararası sendikal örgüttür. OECD bünyesinde danışma
statüsüne sahiptir. TUAC’a OECD üyesi ülkelerdeki 66 milyon işçiyi temsil eden 58
sendikal örgüt üyedir.

Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesinin kapsamı nedir?

Genel ilkeler, istihdam, fırsat eşitliği, istihdam güvencesi, eğitim, çalışma ve yaşam koşulları, işçi sağlığı ve iş güvenliği, endüstri ilişkileri ve anlaşmazlıkların çözümü, toplu sözleşme, danışma, şikayetlerin incelenmesi konularında ayrıntılı hükümler içeren bu Bildirgenin de bağlayıcılığı ve yaptırımı yoktur. Bildirgede, çok uluslu şirketlerin faaliyetleri ile ilgili olarak hükümetlere, işçi ve işveren örgütlerine ve çok uluslu şirketlerin kendilerine rehberlik edecek bazı ilkeler yer almakta ve tarafların bu ilkelere gönüllü olarak uyacakları beklenmektedir.

77’ler grubu nedir?

77’ler grubu: Gelişmiş endüstri ülkelerine karşı 77 üçüncü dünya ülkesinin 1964 yılında oluşturduğu ülkeler grubu. Günümüzde 77’ler grubunun 131 üyesi vardır, ancak tarihsel anlamı nedeniyle 77’ler adını korumaktadır.

Şirketlerin sosyal sorumluluğu ne demektir?

Sosyal sorumluluk, şirketlerin, ticari faaliyetlerine ve paydaşlarla ilişkilerine
gönüllü olarak sosyal ve çevresel kaygıları dâhil etmeleri demektir (

Paydaş ne demektir?

Şirketler için paydaş, şirketin bir bütün olarak işlerini etkileyebilen veya bu işlerden etkilenebilen taraflara denir.

Çok ulusluları sosyal sorumluluk belgeleri benimsemeye iten birinci nedeni Nedir?

Çok ulusluları sosyal sorumluluk belgeleri benimsemeye iten birinci neden,
küreselleşme sürecinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde, çok ulusluların tedarik
zincirlerinde çalışma koşullarının kötüleşmesi, çocuk işçiliğin, düzensiz çalışma
biçimlerinin yaygınlaşması, kısacası ağır sömürü koşullarında çalışmanın
artmasının yarattığı imaj bozulmasıdır.

Şirket Davranış Kodları ne demektir?

UÇÖ şirket davranış kodlarını “şirketin belirli bir konuda nasıl davranacağı
konusunda taahhütlerini içeren yazılı politika belgesi” olarak tanımlamaktadır

Küresel sendikaları sıralayınız?

1. İnşaat ve Ağaç İşçileri Enternasyonali
2. Uluslararası Sanat ve Eğlence İttifakı
3. Eğitim Enternasyonali
4. Küresel Sanayi İşçileri Federasyonu
5. Uluslararası Gazeteciler Federasyonu
6. Uluslararası Taşıma İşçileri Federasyonu
7. Uluslararası Gıda, Tarım, Otel, Restoran, Yiyecek İşleri, Tütün ve İlgili İşçiler
Sendikalar Birliği
8. Kamu Hizmetleri Enternasyonali
9. UNI Küresel Sendika.