Sendikacılık Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Taban örgütlenme modelleri nelerdir?

Sendikal kademelenmenin en alt düzeyindeki taban örgütlenme modelleri; meslek sendikaları, işkolu (sanayi) sendikaları, genel sendikalar ve işyeri (işletme) sendikalarıdır. Taban örgütlenme modelleri arasında yer alan bu sendikalar, üst ve uluslararası örgütlenme modellerinin de temelini oluşturmaktadır.

Sendikal örgütlenme modelleri nelerdir?

Sendikal kademelenmenin en alt düzeyini taban örgütlenme modelleri oluşturmaktadır. Taban örgütlenme modelleri arasında meslek sendikaları, işkolu (sanayi) sendikaları, genel sendikalar ve işyeri (işletme) sendikaları yer almaktadır. Sendika birlikleri, federasyonlar ve konfederasyonlar ise üst örgütlenme modellerini oluşturmaktadır. En üst kademedeki uluslararası örgütlenme modelleri ise, uluslararası sendikal örgütlerin faaliyet ve örgütlenme alanlarına göre; dünya çapında ve bölgesel düzeyde faaliyet gösteren uluslararası örgütler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Meslek sendikası nedir?

İşkolu ve işyeri ayrımı yapmaksızın aynı meslekte çalışan veya aynı zanaate sahip işçileri bir araya getiren taban sendikal örgütlenme modelidir.

İşkolu (sanayi) sendikası nedir?

Aynı işkolundaki tüm işçileri, meslek ve vasıf farkına bakmaksızın örgütleyen taban sendikal örgütleme modelidir.

Genel sendika nedir?

Meslek ve işkolu ayrımı yapmadan tüm işçileri örgütleyen taban sendikal örgütlenme modelidir.

Birleşik-küme sendika nedir?

Farklı işkollarında veya farklı mesleklerde örgütlü olan sendikaların birleşmesiyle oluşan ve yapıları itibarıyla genel sendikalara benzeyen taban örgütlenme modelidir.

İşyeri (işletme) sendikası nedir?

Aynı işyerinde veya işletmede çalışan işçileri, meslek ayrımı gözetmeksizin, örgütleyen taban sendikal örgütlenme modelidir.

Sendika birliği nedir?

Belirli bir bölgede bulunan farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle oluşan yerel, yatay örgüttür.

Federasyon nedir?

Bir bölge veya ülke çapında aynı işkolundaki sendikaların bir araya gelmesiyle meydana gelen üst sendikal örgüttür.

Konfederasyon nedir?

Ulusal düzeyde farklı işkollarında faaliyet gösteren sendikaların bir araya gelmesiyle oluşan merkezi üst sendikal örgütlenme modelidir. Konfederasyon türü örgütlenme, üst örgütlenmenin doğası gereği merkezileşme eğilimli bir örgütlenme modelidir.

Uluslararası sendikal örgütlenme modelleri nelerdir?

İşçileri uluslararası platformda temsil etmek işçiler arasında uluslararası düzeyde dayanışma ve işbirliğini sağlamak amacıyla, uluslararası sendikal örgütler faaliyet göstermektedir. Uluslararası sendikal örgütler faaliyet alanlarına göre, dünya çapında ve bölgesel düzeyde faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Uluslararası Sendika Konfederasyonu (ITUC) nedir?

ITUC, dünya çapında faaliyet gösteren ve ulusal sendika merkezlerini kapsayan en güçlü uluslararası sendikal örgüttür.

ITUC’a Türkiye’den TÜRK-İŞ, DİSK, HAK-İŞ ve KESK üyedir.

Küresel çerçeve anlaşma nedir?

Global sendika federasyonları ile çok uluslu şirketler arasında imzalanan ve taraf şirketin temel uluslararası çalışma normlarına uygun hareket etmesini sağlayan uluslararası bir anlaşmadır.

Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler hangileridir?

Günümüzde Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler Uluslararası Sendika Konfederasyonu ve Dünya Sendikalar Konfederasyonu’dur. Tüm dünya çapında olmayıp belirli bölgeler düzeyinde faaliyet gösteren uluslararası örgütlerin başlıcaları ise Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC), Afrika Sendikalar Birliği Örgütü (OATUU), Karayip İşçi Kongresi (CCL) ve Arap Sendikalar Konfederasyonu (ICATU)’dur.

Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütlerin nasıl bir yapısı vardır?

Dünya çapında faaliyet gösteren ve ulusal üst sendikal örgütleri üye olarak kabul eden uluslararası sendikal örgütler Uluslararası Sendika Konfederasyonu ve Dünya Sendikalar Federasyonu’dur.

Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütlerin bir bölümü ise işkolu düzeyinde kurulan sendikaları bünyesine almaktadır. İşkolu sendikalarını kapsayan uluslararası sendikal örgütler, Global Sendika Federasyonları (GUF) ve Sendika Enternasyonelleri (TUI)’dir. Bu örgütlerin amacı, aynı işkolunda faaliyet gösteren sendikaların ortak çıkarlarını, özellikle ekonomik çıkarlarını dünya çapında koruyup geliştirmektir.

Ulusal üst sendikal örgütleri kapsayan ve dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütlerle, işkolu sendikalarını kapsayan ve dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler arasında çeşitli ilişkiler mevcuttur. Global Sendika Federasyonları ile Uluslararası Sendika Konfederasyonu arasında organik olmayan yakın bir ilişki varken; Sendika Enternasyonelleri ile Dünya Sendikalar Federasyonu arasında doğrudan ve organik bir ilişki bulunmaktadır.

Uluslararası Sendika Konfederasyonu (ITUC) ne zaman kurulmuştur?

Uluslararası Sendika Konfederasyonu (ITUC), 2006 yılında Uluslararası Hür İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ICFTU) ile Dünya İş Konfederasyonu’nun (WCL) birleşmesi ile kurulmuştur.

Uluslararası Sendika Konfederasyonu (ITUC)'un faaliyetleri nelerdir?

ITUC’un temsil ve örgütlenme olmak üzere iki temel faaliyeti bulunmaktadır. ITUC, uluslararası platformda çeşitli kampanyalar düzenleyerek, raporlar yayımlayarak veya basın açıklamalarında bulunarak işçilerin sesini duyurmaya çalışmaktadır. Bunun yanı sıra sendikaların güçsüz olduğu özellikle gelişmekte olan ülkelerde sendika yetkililerini eğiterek örgütlenme seviyesini arttırmaya çalışmaktadır.

Uluslararası Sendika Konfederasyonu (ITUC)'un temel organları hangileridir?

ITUC’un temel organları en az dört yılda bir toplanan Genel Kongre ile Genel Konsey’dir. Genel Kongre’de ITUC’un temel politikaları belirlenmektedir. 78 üyeden oluşan Genel Konsey ise yılda en az bir kez toplanmaktadır. Genel Konsey’de kadınlar için 6 sandalye, gençler içinse 2 sandalye ayrılmaktadır. Genel Konsey, ITUC’un faaliyetlerini yönetmekte ve Kongre’nin aldığı karar ve tavsiyeleri uygulamaya koymaktadır. Kongre tarafından seçilen genel sekreter ise ITUC’un sözcülüğü yapmakta ve ITUC’un günlük faaliyetlerinden sorumlu olan Genel Sekreterliği yönetmektedir.

Uluslararası Sendika Enternasyonelleri (TUI) nedir?

İşkolu düzeyinde kurulu sendikaları dünya çapında örgütleyen Uluslararası Sendika Enternasyonelleri (TUI), WFTU’ya bağımlı örgütler olarak faaliyet göstermektedir. TUI’ler özerk karar verme yetkisine sahip değildir; kendi tüzüklerinin bulunmasına rağmen TUI’lerin politika ve faaliyetleri WFTU tarafından belirlenmektedir. Günümüzde WFTU’ya bağlı kamu, inşaat, gıda, tekstil, bankacılık ve sigortacılık, turizm ve otelcilik, eğitim, enerji, maden, petro-kimya, metal sektörlerinde faaliyet gösteren 10 tane TUI bulunmaktadır. 1989 yılından itibaren WFTU’da olduğu gibi, TUI’ler de üyelerinin çoğunu kaybetmiştir ve etkinliklerinde bir azalma meydana gelmiştir.

Bölgesel düzeyde faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler hangileridir?

Bölgesel düzeyde faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütler, belirli bir bölgedeki sendikaların ortak çıkarlarını temsil etmek veya özel sorunlarına bir bölgedeki uluslararası bir organın dikkatini çekmek, bir ideolojiyi yaymak gibi amaçlarla oluşturulmaktadır. Bu örgütler, bir bölgenin tümünü veya bir bölümünü kapsamaktadır. Ulusal üst sendikal örgütleri kapsayan bölgesel sendikal örgütler arasında Afrika Sendikalar Birliği Örgütü, Arap Sendikalar Konfederasyonu, Asya Sendikalar Birliği, Güney Pasifik ve Okyanus Sendikaları Konseyi, Karayip İşçi Kongresi, Kuzey Ülkeleri Sendikalar Konseyi ve Avrupa Sendikalar Konfederasyonu sayılabilir. Ancak bu bölümde ülkemizdeki işçi sendikaları konfederasyonlarının da üye oldukları Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC) ayrıntılı olarak incelenecektir.