İstihdam ve İşsizlik Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

İş gücü piyasasının dinamik üyeleri nelerdir?

İş gücü piyasaları kendi işleyişine bırakılamayacak kadar önemli piyasalardır. Ülkelerin aktif nüfuslarının önemli bir kısmı, “çalışan” veya “iş arayan” sıfatıyla piyasanın dinamik üyeleridir.

Türkiye’de planlama ilk kez hangi yıllarda, hangi özelliklerle gerçekleşmiştir?

Türkiye’de planlama aslında ilk olarak 1934 ve 1936 yıllarında Sovyet uzmanlar grubuna hazırlattırılan sanayi planlarının uygulanması ile başlatılmış olsa da ilk uygulamalar sektörel özellik taşımaktaydı. Ülkemizde ekonominin genelinin planlanmasına ise 1963 yılında başlanılmıştır.

İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında öne çıkan özellikler nelerdir?

1968-1972 yılları arasındaki İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında (İBYKP) istihdam konusu genel kalkınmanın dışında bağımsız bir amaç olarak ele alınmamış, hedeflenen kalkınma hızına bağlı olarak istihdamın en üst düzeye çıkacağı, böylelikle işsizliğin azalacağı belirtilmiştir.

Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında hangi konular vurgulanmaktadır?

Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında  (1973-1977) özellikle işsizlikle mücadelede sermaye yoğun teknolojilere yönelmenin gerekli olduğu vurgulanmaktadır.

1963-1980 yılları arasında hedeflenen kalkınma planlarında işsizlik sorununa ilişkin beklenti nasıldı?

1963-1980 yılları arasında hedeflenen kalkınma hızlarına ulaşılması durumunda işsizlik sorununun büyük ölçüde çözüleceği kabul edilmiştir.

Planlı kalkınma dönemlerinde işsizlik ve istihdam konuları nasıl ele alınmıştır?

Planlı kalkınma döneminde işsizlik ve istihdam beş yıllık kalkınma planlarının öncelikli ilgi alanlarından biri olarak ele alınmıştır. Ancak 1963 yılında başlayan bu dönemde tutarlı, bütüncül ve rasyonel bir istihdam stratejisi geliştirilememiştir. Sorun genelde ekonomik büyüme ve kentleşme sürecinin bir uzantısı olarak görülmüş, istihdamın yapısal sorunları göz ardı edilmiştir.

Genç işsizliği konusu hangi kalkınma planından itibaren ele alınmıştır?

Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planından (1985-1989) itibaren genç işsizliği konusuna dikkat çekilmeye başlanmıştır.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) hangi kalkınma planı döneminde kurulmuştur?

İş ve İşçi Bulma Kurumu, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde dönüştürülerek Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) olmuştur.

Hangi kalkınma planı döneminde ilk defa bir ulusal istihdam stratejisinden söz edilmiştir?

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) ilk defa bir ulusal istihdam stratejisinden söz edilmesi yönüyle diğer planlardan farklıdır.

59. Hükümet Programının işsizlikle mücadeledeki temel politikaları nelerdir?

59. Hükümetin programında işsizlikle mücadele öncelikli bir hedef olarak tanımlanmaktadır. Ancak programda işsizlikle mücadelede dolaylı uygulamalar üzerinde durulmaktadır. Program işsizlikle mücadelede iki temel politika üzerinde durmaktadır. İlk olarak istikrarlı bir büyüme kapasitesinin yakalanması ve büyüme ile istihdam kapasitesinin güçlendirilmesi ve işsizliğin azaltılması amaçlanmaktadır. Programda işsizlikle ilgili tedbirlerin ikinci boyutu olan iş gücü piyasasını düzenlemeye ve etkinleştirmeye dönük politikalara da yer verilmektedir. Bu amaç programda mesleki dağılım, istihdam statüsü ve işçi ve işveren kuruluşlarının rol ve fonksiyonlarının etkinliğini artırıcı uygulamalara yer verileceği bildirilmektedir.

İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planının öne çıkan tespitleri nelerdir?

İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planınında, Türkiye’de ciddi anlamda bir mesleksizlik sorunu olduğu, eğitim sistemi ile iş gücü piyasası arasında uyumsuzluk olduğu, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitimin nicel ve nitel olarak yeterli olmadığı genel kabul gören tespitler öne çıkmaktadır.

Hayat Boyu Öğrenme Stratejisinin iş gücü piyasası bakımından önemli olan öncelikleri nelerdir?

Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi 16 öncelik gözetilerek şekillendirilmiştir. Bunlardan iş gücü piyasası bakımından önemli olan bazıları şunlardır:
•  Eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranlarının arttırılması
• Eğitim kurumlarının fiziki altyapısı ile eğitici personel sayısının ve niteliğinin ihtiyaçlara uygun hale getirilmesi
•  Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının etkin hale getirilmesi
•  Öğretim programlarının değişen ihtiyaçlar doğrultusunda sürekli güncellenmesi
•  İş gücünün niteliğinin uluslararası rekabet edebilir seviyeye ulaştırılması

Ulusal istihdam stratejisi hangi hedefleri gerçekleştirmek üzere tasarlanmıştır?

Ulusal istihdam stratejisi dört temel hedefi gerçekleştirecek şekilde tasarlanmıştır. Bu hedefler:
• İşsizlik oranının 2023 yılı itibariyle % 5 düzeyine indirilmesi
• İstihdam oranının 2023 yılı itibariyle %50 düzeyine yükseltilmesi
• Tarım dışı istihdamın büyüme esnekliğinin 2010-2023 döneminde 10 puan artışla 0,52’den 0,62’ye yükseltilmesi
• Tarım dışı sektörde 2009 yılı sonunda % 30 olan kayıt dışı istihdam oranının 2023 yılında % 15’e indirilmesidir.

Kadınlar ve gençler için sağlanan teşvikler nelerdir?

Türkiye’de işgücü piyasasında kadınların işsizlik oranlarının yüksekliği ve iş gücüne katılma oranlarının düşüklüğü onları dezavantajlı grupların başına yerleştirmektedir. Teşvik kapsamında yer alan kadın ve genç erkekler için işveren sigorta priminin 5 yıl boyunca ilk yıl 100’ü, ikinci yıl 80’i, üçüncü yıl 60’ı, dördüncü yıl 40’ı, beşinci yıl 20’sinin karşılanması sağlanmıştır.

2008 yılı itibarı ile özürlü istihdamına yönelik oluşturulan teşvikler nelerdir?

Türkiye’de 2008 sonrasında özürlülerin istihdamını teşvik etmek için de yasal düzenleme yapılmıştır. Bu amaçla 26.05.2008 tarihli 5763 sayılı Kanun uygulamaya girmiştir, 01.07.2008 tarihinden itibaren sürekli olarak uygulanan bu teşvikle kota kapsamında çalıştırılan özürlülerin sigorta primine ait işveren hissesinin tamamı, kota kapsamı dışında çalıştırılan özürlülerin ise sigorta primine ait işveren hissesinin yarısının Hazine tarafından karşılanması sağlanmıştır.

Türkiye’deki pasif politikaları nelerdir?

Türkiye’de izlenen pasif politikaları üç başlık altında özetlemek mümkündür. Bunlar: İşsizlik Sigortası, Kısa Çalışma Ödemeleri ve Ücret Garanti Fonu Ödemeleridir.

İşsizlikle mücadelede en etkin yöntem hangi programlardır?

İşsizlikle mücadelede en etkin yöntem aktif iş gücü programlarıdır. Çünkü bu programları işsizliğin nedenlerini ortadan kaldırmaya yönelik tasarlanan uygulamalardır. Türkiye aktif istihdam programlarının uygulanması açısından gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça geç kalmış bir ülkedir.

İŞKUR tarafından yürütülen Mesleki Eğitim Kurslarının genel özellikleri ve başvuru kriterleri nelerdir?

İŞKUR ihtiyaç duyulan alanlarda süresi azami 6 ay olan beceri kazandırma kurslarını başarı ile yürütmektedir. Kurslar günlük 5-6 saat olmak üzere haftada en fazla 40 saat olarak düzenlenmekte, katılımcılara İŞKUR tarafından günlük 15 TL cep harçlığı verilmekte, bunun yanı sıra katılımcıların genel sağlık sigortaları ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortaları da yapılmaktadır. Kurslara katılabilmek için İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmak, 16 yaşından gün almış olmak ve aynı meslekte daha önce hiç, farklı meslekte ise son 24 ay içinde kurslara katılmamış olmak şartları aranmaktadır.

Girişimcilik eğitim programlarının özellikleri nelerdir?

İŞKUR’un KOSGEB ile müşterek olarak düzenlediği bu programlarda kendi işini kurmak isteyenlere 72 saatlik bir modül ile temel girişimcilik bilgilerinin yanı sıra iş planının nasıl hazırlanacağına ilişkin bilgiler aktarılmaktadır. Programdan başarı ile mezun olanlar iş planlarını KOSGEB’e sunmaktadır. KOSGEB kabul ettiği iş planları için 27 bin TL karşılıksız hibe, iş planının özelliğine göre 70 bin TL'ye kadar da düşük faizli uzun vadeli kredi desteği vermektedir.

Türkiye’de uygulanan istihdam politikalarının genel bir değerlendirmesi yapıldığında öne çıkan ilk tespit nedir?

Türkiye’de uygulanan istihdam politikalarının genel bir değerlendirmesini yapılırken ulaşılacak ilk tespit 2000’li yılların başlarına kadar hükümetlerin işsizlik sorununun çözümünü temelde ekonomik büyümeye bağlamış olmalarıdır. Kalkınma planlarında çoğu kere iş gücü piyasasına yönelik özel enstrümanların kullanılması öngörülmemiş, ekonomik büyümeye bağlı olarak işsizliğin kendiliğinden azalacağı düşünülmüştür.

Tarihsel süreçte işsizliğin önemli bir sorun olarak varlığını sürdürmesi hangi sebeplerle açıklanabilir?

Tarihsel süreçte işsizliğin önemli bir sorun olarak varlığını sürdürmesi iki sebeple açıklanabilir.
Bunlardan birincisi ekonominin istikrarlı bir büyüme trendini yakalayamamasıdır. Türkiye ekonomisinde 2000’li yıllara kadar ekonominin üst üste yüksek oranda büyüdüğü dönemler yok denecek kadar azdır. İkincisi, özellikle 2000’li yıllarda gözlenen “istihdam yaratmayan büyüme” (jobless growth) olgusu ile ilgilidir. Türkiye ekonomisinde iş gücü maliyetlerinin yüksekliği, ülkeye sıcak para girişine dayalı ekonomik büyüme, iş gücü piyasasının katılıkları gibi sebepler GSYİH’nın büyüdüğü dönemlerde dahi istihdamın büyümeyle paralel bir artış gösterememesine sebep olmuştur.

2000’li yılların ortalarından itibaren iş gücü piyasasına yönelik bakış açısı nasıl bir değişim göstermiştir?

2000’li yılların ortalarından itibaren iş gücü piyasasına yönelik bakış açısının değişmekte olduğu gözlenmiştir. Piyasayı düzenleyen önemli bir kuruluş olan İŞKUR’un yeniden yapılanması, işsizlik sigortasının oluşturulması bu dönemin önemli uygulamaları olmuştur. Bununla birlikte işsizlikle mücadelede etkinliğin arttığı dönemi 2008 yılından itibaren başlatmak yanlış sayılmamalıdır. Bu yıldan itibaren iş gücü piyasasına yönelik çok sayıda tedbirin uygulandığı gözlenmiştir.