Coğrafi Bilgi Sistemlerine Giriş Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yeryüzünün bir parçasının ya da tamamının gökyüzünden kuşbakışı görünümü- nün matematik yöntemlerle küçülterek ve üzerine özel işaretler koyarak iki bo- yutlu bir düzlem üzerine çizilmiş haline harita denir.

Harita üzerinde bulunan iki nokta arasındaki uzunluğun gerçek dünyada bu iki nokta arasındaki uzunluğa oranına ölçek denilmektedir.

Haritası çizilen alanın kaç defa küçültüldüğünü gösteren ölçek faktörü denir. 

Haritalarda sembollerin ve açıklamalarının bulunduğu kısma harita anahtarı (lejant) denilmektedir. 

Haritarlarda kuzey yönünü gösteren, haritaların sağ üst köşesinde yer alan elemena ne ad verilir?

Haritarlarda kuzey yönünü gösteren, haritaların sağ üst köşesinde yer alan elemena kuzey oku denir.

Birleşerek tam bir bütün oluşturan haritaların her birine pafta denilmektedir.

Yer çekimi doğrultusuna her yerde dik olan yüzeyler eş potansiyel yüzeyler olarak adlandırılırlar. 

Her yerde yerçekimi doğrultusuna dik bir yüzey şekli olarak verilen modele dünyanın geoid modeli denilmektedir.

Bir elipsin küçük ekseni etrafında döndürülmesi ile elde edilen, Dünya'nın şeklini en iyi temsil eden modele elipsoid model denilmektedir. 

Her iki ekseni de eşit olan elipsid yüzey ile ilişkili olan dünya modeline küremsi (spheroid modeli) denilmektedir.

Üzerinde hesaplamaların yapılabilmesi için matematiksel olarak tanımlı yüzey olarak kabul edilen ve referans elipsoidinin konumunu belirleyen parametre bilgilerine geodezik datum denilmektedir. 

Orijin noktası (başlangıç noktası) yerin merkezi olan, şekil ve boyut olarak geoidi en iyi tanımlayan ellipsoid datumlarına küresel datumlar denilmektedir.

Düzenli olarak kodlanmış bilgi yollayan bir uydu ağıdır ve uydularla arasındaki mesafeyi ölçerek Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın kesin yeri tespit etmeyi sağlayan sistemlere  GPS (Global Positioning System; Küresel Konumlama Sistemi) denilmektedir. 

Ülkemizde 2001 yılına kadar Harita Genel Komutanlığı tarafından üretilen askeri ve sivil amaçlı 1/25000, 1/50000 ve 1/100000 ölçekli topografik haritalar ED 50 koordinat sistemine (datum) göre üretilmiştir

ABD savunma bakanlığı tarafından, GPS ölçümlerinde kullanılmak üzere geliştirilen yer merkezli ve dünya çapında kullanılabilen koordinat sistemine (datum) WGS84 sistemi denilmektedir. 

Verilerin üretildiği kaynak datumdan başka bir datuma dönüştürülmesi işlemine datum dönüşümleri denilmektedir.

Farklı datum eksenlerinin dönüklükleri ve ölçek değişimi dikkate alınmadığı, sadece koordinat sistemlerinin başlangıç noktaları arasındaki kayıklık (öteleme) değerine göre dönüşüm yapılan yönteme üç parametreli dönüşüm yöntemi denilmektedir.

Helmert veya Bursa-Wolf dönüşümü olarak bilinen matematiksel olarak kolaylıkla modellenebilen dönüşüm yöntemine yedi parametreli dönüşüm yöntemi adı verilmektedir.

Benzerlik dönüşümleri dönüşüm işleminden sonra şekillerin geometrik olarak şekillerini korudukları dönüşüm işlemlerine iki boyutlu benzerlik dönüşümü denilmektedir. 

Affin dönüşümünde altı tane dönüşüm parametresi kullanımaktadır?