İş Hayatında Standartlar Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türkiye muhasebe ve denetim standartları kurumu'nun amacı nedir? 

Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK) 9 Şubat 1994 tarihinde kurulmuştur. TMUDESK’in amacı, Türkiye’de faaliyette bulunan işletmelerin finansal tabloların düzenlenmesini esas almak, muhasebe ilkelerinde tekdüzeni gerçekleştirmek ve finansal tabloların bağımsız denetiminde esas alacakları denetim standartlarını saptamak olarak belirlenmiştir.

Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Ulusal Muhasebe Standartları'nın saptanmasında benimsedikleri ilkeler nelerdir? 

Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Ulusal Muhasebe Standartları’nın saptanmasında aşağıdaki ilkeleri benimsemiştir:
• Saptanan muhasebe standartları uluslararası muhasebe standartları ile uyumlu olmalıdır.
• Türk ekonomisi ve işletmelerinin yapısı ve gereksinimleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu'nun muhasebe standartlarının saptama ile ilgili amaçları nelerdir? 

Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu'nun muhasebe standartlarının saptama ile ilgili amaçları şu şekilde ifade
edilebilir:
• Finansal tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına temel alınacak muhasebe standartları geliştirmek ve yayınlamak. Bu standartların ülke genelinde kabulünü ve uygulamasını sağlamak.
• Türkiye Muhasebe Standartlarının, Uluslararası Muhasebe Standartları ile uyumlu olmasını sağlamak,
• Türk ekonomisinin yapısı ile gereksinimlerinin göz önünde bulundurulması,
• Finansal tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına ilişkin mevzuat ile muhasebe standartları ve yöntemlerinin uyumlaştırılmasına ilişkin çalışmalar yapmak,
• Ülke muhasebe uygulamalarında genel kabul görmüş muhasebe kavram ve terimlerinden, muhasebe standartlarının geliştirilmesinde yararlanmak.

Muhasebe nedir? 

Muhasebe, bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini,
örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bir bilgi sistemidir.

Muhasebe bilgi sisteminde uyulması gereken kriterler nelerdir? 

Muhasebe bilgi sisteminin bilgi üretim sürecinde veri toplama işleminden bilginin üretilmesi hatta kullanılması aşamasına kadar uyulması gereken pek çok kriter ve ölçüler bulunmaktadır. Bu kriter ve ölçüler aşağıda sayılmıştır:
• Temel kavramlar,
• Genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri,
• Ulusal ve uluslararası muhasebe standartları,
• Mevzuat ve
• Ticaret hayatının gelenekleri ve prensipleri.

Muhasebe standartları nasıl oluşturulur? 

Muhasebe standartlarının oluşturulması konusunda ileri sürülen görüşler aşağıda kısaca ele alınmıştır. Muhasebe Standartlarının Yasama Yoluyla Belirlenmesi: Muhasebe standartlarının kanunlar, yönetmelikler ve benzeri yöntemlerle devlet tarafından belirlenmesi durumudur. Muhasebe standartlarının bu şekilde belirlenmesi durumunda, muhasebe düzenlemelerinin başka olgulara uyumu konusunda herhangi bir yaptırım sorunu yaşanmamaktadır. Bu yolla yapılacak muhasebe düzenlemelerinin; ilgili çıkar gruplarının baskılarına karşı daha güçlü olması beklenmektedir. Bu usule yapılan eleştiriler ise düzenlemelerin siyasi partilerin politik etkilerinin muhasebeye yansıdığı yolundaki eleştirilerdir.

Muhasebe Standartlarının Özel Sektör Düzenleyici Kuruluşlarınca Belirlenmesi: Muhasebe standartlarının özel sektör düzenleyici kuruluşları tarafından belirlenmesi durumunda, standartların yasama yoluyla belirlenmesi durumunda karşılaşılan sorunların önüne geçileceği, muhasebe ilgi gruplarının standart oluşum sürecine daha etkin katılacağı ileri sürülmektedir. Bu yöntemde karşılaşılabilecek önemli sorunlar olarak da özel sektör düzenleyici kuruluşlarda yaptırım gücü noksanlığı ve uzun “uzlaşma” süreci sayılabilir. Kamu Adına Muhasebe Standartları Düzenleme Yetkisinin Özerk Bir Kuruma Devredilmesi: Muhasebe standartları belirleme yetkisinin hükümet desteği bulunan bir kuruluşa devredilmesi yöntemidir. Bu yöntemin avantajı, yargı ile her zaman pekiştirilebilecek olan yaptırım gücünün bulunmasıdır. ABD’deki yöntem budur ve Kongre muhasebe yükümlülüklerini belirleme yetkisini Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (Securities Exchange Commission – SEC) devretmiştir. Ayrıca bir diğer avantajı da bu şekilde yapılandırılacak olan kuruluşlar muhasebe düzenlemelerini yasama organlarından daha hızlı ve etkin olarak gerçekleştirebileceklerdir. Bu yönteme getirilen eleştiri; yapı itibariyle özel sektör düzenleyici kuruluşları yöntemine kıyasla daha güçlü bir otoriteye sahip olması nedeniyle yapılacak düzenlemelerde keyfi davranılması ihtimalini arttırmakta ve bu kuruluşların politik baskılara ve bağımsızlıklarını sınırlandıran üst kuruluşların baskılarına açık olmaları ve bu baskılardan kolayca etkilenebilmeleridir.

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun (KGK), görevleri nelerdir? 

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun (KGK), görevleri şöyledir; 

• Bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşlarını yetkilendirmek. Bağımsız denetim alanında kamu gözetimi yapmak ve böylece bağımsız denetimde uygulama birliğini, gerekli güveni ve kaliteyi sağlamak.
• Uluslararası Muhasebe Standartlarıyla uyumlu Türkiye Muhasebe Standartları’nı (TMS) oluşturmak ve yayımlamak.
• Uluslararası Denetim Standartları’yla uyumlu Türkiye Denetim Standartları’nı (TDS) oluşturmak ve yayımlamak.

Basel III ile yapılan yeni düzenlemeler nelerdir? 

Basel-III ile yeni düzenlemeler yapılmıştır; 

• Asgari sermayenin kantitatif ve kalitatif yönden arttırılması, asgari sermaye ihtiyacı standardının getirilmesi ve gerektiğinde sıkıntılı dönemlerde karşılık oranının arttırılması,
• Asgari likidite oranlarına ilişkin düzenlemeler yapılması,
• Alım-satım hesaplarıyla ilgili sermaye yeterliliği hesaplamalarında değişiklik yapılması,
• Karşı taraf kredi riskinin hesaplanmasına ilişkin değişiklik yapılması,
• Sınır ötesi bankacılık kurallarının geliştirilmesi,
• Etkin bankacılık denetiminin yeniden gözden geçirilmesi ve standart denetim uygulamalarının geliştirilmesi

Muhasebe bilgi sistemi nedir? 

Bir işletmenin muhasebe sistemi, muhasebe bilgilerinin geliştirilmesi ve bu bilgilerin karar vericilere iletilmesi amaçlarına yönelik olarak, işletme organizasyonu tarafından kullanılan personel, yönerge, araç ve kayıtlardan oluşur. Muhasebe bilgi sistemi, yönetim bilgi sisteminin alt sistemlerinden birini oluşturmakla birlikte, genellikle işletme içi eylemlerle yani işletmede oluşan nakit akışı ile ilgilidir. Muhasebe bilgi sistemi; işletmenin varlıkları üzerinde koruyuculuk işlevini yerine getirmek ve varlıklarda zamanla meydana gelen değişmeleri belirlemek ile işletmenin finansal durumu ve eylemlerinin sonucuyla ilgili taraflara bilgi sağlamak olmak üzere iki temel amacı bulunmaktadır. İşletme eylemlerinin sonucuyla ilgili taraflar; işletmenin yöneticileri, işletme sahipleri ve ortakları, kredi verenler, çalışanlar, kamuoyu ve devlettir. Muhasebe bilgi sisteminin ürettiği bilgiler taraflara “mali tablo” denilen raporlarla sunulur.

Türkiye'de muhasebe standartlarının gelişimi nasıl olmuştur? 

Türkiye’de muhasebe standartlarının gelişimi devlet öncülüğünde gerçekleşmiş, ekonomik ve siyasi olarak ilişkilerimizin yoğun olduğu ülkeler örnek alınarak aktarılan yasalar ile bu ülke uygulamalarının etkileri görülmüştür. Muhasebe uygulamalarında önce Fransız ve Alman mevzuatları etkisinde kalınmıştır. 1950 yılından sonra ABD ile olan ilişkilerin ekonomik ve kültürel alanda gelişmesiyle Amerikan sisteminin etkisine girilmiştir. 1987 yılından sonra Avrupa Birliği ile olan ilişkilerin yoğunlaşmasıyla Avrupa Birliği düzenlemelerinin etkisi görülmüştür. Daha sonra da uluslararası muhasebe standartlarına tam uyum sağlanmıştır. Türkiye’de muhasebe standartları oluşturma çalışmaları Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu ile başlamış, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu bir süre sürdürülmüş ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu ile sürmektedir.

ABD'de muhasebe standartları oluşturulurken izlenen yöntem ve aşamalar nasıldır? 

ABD’de muhasebe standartları oluşturulurken izlenen yöntem ve aşamalar aşağıdaki
gibidir:
• Düzenleme yapılacak konuların FASB gündemine alınması
• Standart oluşturma süreci:
• Ön çalışma grubunun oluşturulması,
• Çalışma grubunun oluşturulması,
• Tartışma metninin hazırlanması,
• Basın toplantısı ile kamuya duyurma,
• Sözlü ve yazılı önerilerin değerlendirilmesi,
• FASB toplantıları,
• Son taslağın hazırlanması,
• Nihai metnin hazırlanması.

Muhasebe standartlarının özellikleri nasıl olmalıdır? 

Muhasebe standartlarının özellikleri aşağıdaki gibi olmalıdır:
• Muhasebe standartları uygun ve anlamlı muhasebe bilgileri üretmelidir.
• Muhasebe standartları mali pozisyon ve performansa ilişkin ihtiyatlı ve gerçekçi ölçümler üretmelidir.
• Muhasebe standartları, mali pozisyon ve performansa ilişkin güvenilir ölçümler üretmelidir.
• Muhasebe standartları, sadece sağlam bir teorik temele sahip olmakla kalmamalı, aynı zamanda pratikte işler mahiyet taşımalıdır.
• Muhasebe standartları, ele alınan konu ile ilgili olarak aşırı derecede karmaşık olmamalıdır.
• Muhasebe standartları, benzer veya ilgili kalemler için yeterince kesin olmalıdır.
• Muhasebe standartları tutarlı uygulamayı sağlamak için yeterince kesin olmalıdır.
• Tercihen, muhasebe standartları, alternatif muamele şekillerine izin vermemelidir. Alternatif muamele şekillerine müsaade edildiğinde veya muhasebe ilkelerinin uygulanmasında hüküm vermek gerekli olduğunda, dengeli açıklamalar talep edilmelidir.
• Açıklamalar, bir işletmenin mali pozisyonu ve performansına, riske açıklık derecelerine ve risk yönetim faaliyetlerine ilişkin bir değerlendirme için yeterince kapsamlı olmalıdır.
• Muhasebe standartları, sadece en ileri mali piyasalarda değil, aynı zamanda gelişmekte olan piyasalarda uygulanabilir olmalıdır.

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu'nun temel görevi nedir? 

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK), 15 Aralık 1999 tarihinde kurulmuştur. TMSK’nın temel görevi, 2002 ve sonraki yıllara ait Faaliyet Raporları’nda, “denetlenmiş finansal tabloların sunumunda finansal tabloların ihtiyaca uygun, gerçek, güvenilir, dengeli, karşılaştırılabilir ve anlaşılabilir nitelikte olmaları için ulusal muhasebe ilkelerinin gelişmesi ve benimsenmesini sağlayacak ve kamu yararı için uygulanacak ulusal muhasebe standartlarını saptamak ve yayınlamak” olarak belirtilmiştir.

Muhasebe standardı ne demektir? 

Muhasebe standardı kavramını, ulusal ve uluslararası standart olarak iki şekilde sınıflamak mümkündür. Ulusal muhasebe standartları, bir sistem içerisinde belirli bir ülke için olup, bu tur standartlar uygulandıkları ülkelerdeki kurum ve işletmelerde muhasebe birliğini sağlamakta ve bu standartlar çerçevesinde söz konusu kurum ve işletmeler ilgili yerlere hesap vermektedirler. Uluslararası muhasebe standardı ise finansal bilginin ilgili finansal tablo kullanıcılarına iletilmesinde birden çok alternatif sunan, uluslararası bazda raporlamaya olanak veren, işletmelere kendilerine uygun olan en iyi politikaları seçme imkânı sunan bir kavram olarak ifade edilmektedir. Başka bir ifadeyle uluslararası muhasebe standardı, ayrı ayrı muhasebe standardı olan çeşitli ülkelerde etkinlik gösteren çok uluslu işletmelerin dönem sonu finansal durum tablolarının (bilançolarının) ayrıca değerleme ve sunumlarında belirli ölçüde bir birlik sağlamak amacıyla hazırlanan, yazılı kurallardan oluşan bir metindir. 

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun kuruluş amacı nedir? 

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), Kamu Gözetimi alanında uluslararası gelişmelerin gereği olarak yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca öngörülen bağımsız denetim alanını düzenlemek üzere 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 2 Kasım 2011 tarihinde kurulmuştur.
Başbakanlıkla ilişkili, idari özerkliğe sahip bir Üst Kurul’dur. KGK’nın temel amacı, yatırımcıların çıkarlarını ve denetim raporlarının doğru ve bağımsız olarak hazırlanmasına ilişkin kamu yararını korumak ile doğru, güvenilir ve karşılaştırılabilir finansal bilginin sunumunu sağlamaktır. Bu doğrultuda başta borsa şirketleri, bankalar, sigorta şirketleri olmak üzere belirlenen büyük ölçekli şirketlerin denetimlerini gözetmek ve izlemek için kurulmuştur.

Uluslararası muhasebe standartlarının sağladığı faydalar nelerdir? 

Uluslararası muhasebe standartlarının, sağladığı çeşitli faydalar söz konusudur. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:
• Ulusal muhasebe standartları oluşturulması için çaba harcanmasının önlenmesi, böylece düşük maliyetle finansal raporlama ve muhasebe standartları temin edilmesi,
• Muhasebe problemleri konusunda ulusal bakış açısından ziyade küresel bakış açısına sahip olunması,
• Uluslararası şirketlerde uyum maliyetlerinin azalması,
• Farklı ülkelerde faaliyette bulunsalar bile işletmeler arasında karşılaştırma yapabilme olanağının bulunması böylece şeffaflık probleminin azaltılması,
• Uluslararası para ve sermaye piyasalarında kolaylıkla veri karşılaştırması yapılabilmesi,
• Yüksek kaliteli muhasebe standartları ve uygulamalarının geniş alana yayılması,
• Sınır ötesi finansman ve ticaret ile menkul kıymet borsalarına kayıtlı şirket sayısındaki artış,
• İşletmelerin, uluslararası şirketlerin yabancı piyasalara girişini arttırma,
• İşletmelerin uluslararası piyasalarda tüketicilerce tanınma oranının yükseltmesi ve
• Farklı bir ülkede ekonomik faaliyette bulunulmasının siyasi maliyetlerinin azaltılması.

Enron skandalı nedir? 

Enron skandalı, Ekim 2001’de bir Amerikan enerji şirketi olan Enron ve denetçisi Arthur Andersen’in iflasını ifade eder. Bir enerji şirketi olarak 1985 yılında kurulan ve internet teknolojisindeki gelişmeleri gayet iyi yakalayarak 1990’ların sonunda en gözde şirketlerden birisi haline gelen Enron, 1999 yılı başında 20 ABD Doları civarında olan hisse senedi fiyatlarını 2000 yılında 90,75 ABD Doları’na kadar yükseltmeyi başarmıştı. Enron’un çok “sağlıklı kârlar” elde ettiğini düşünen yatırımcılar bu şirketin piyasa değerini yükseltmekte hiç tereddüt etmiyorlardı. Enron da yayınladığı, dünyanın en büyük beş denetleme şirketlerinden birisi olan Arthur Andersen’in denetiminden geçen muhasebe raporlarında şişkin kârlar göstererek yatırımcılara güven veriyordu. Ancak 2001 yılında, Enron’un enerji piyasasından çok büyük zararlar elde ettiği ve bu zararları çeşitli finansal türev araçları kullanarak ve muhasebe hilelerine başvurarak kapattığı ortaya çıktı. Enron, sermayesinin muhasebeleştirdiğinden çok daha az olduğunu itiraf etmek zorunda kaldı. Bunun sonucunda 2000 yılında 90,75 ABD Doları düzeyinde olan hisse senedi fiyatları Kasım 2001’de 1 ABD Doları’nın altına düştü. Böylece, Enron’un en değerli yedi Amerikan şirketinden biri olması nedeniyle o tarihe kadar ABD tarihindeki en büyük iflas gerçekleşmiş oldu.

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu nedir ve ne zaman kurulmuştur? 

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), Kamu Gözetimi alanında uluslararası gelişmelerin gereği olarak yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca öngörülen bağımsız denetim alanını düzenlemek üzere 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 2 Kasım 2011 tarihinde kurulmuştur.

Muhasebenin fonksiyonları nelerdir? 

Muhasebe, fonksiyonları göz önünde tutularak, “mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleyerek rapor verme ve sonuçları yorumlama bilim ve san’atır.” şeklinde tanımlanmıştır. Tanımda geçen muhasebe fonksiyonları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kaydetme,
• Sınıflandırma,
• Rapor etme ve
• Yorumlama.

Norwalk anlaşması nedir ve bu anlaşma ile nasıl kararlar alınmıştır? 

Eylül 2002’de standart geliştirilmesi ve uygulaması konusunda o zaman kadar birbirlerinden ayrı olarak çalışan Muhasebe Standartları Kurulu (Financial Accounting Standards Board-FASB) ile Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (International Accounting Standards Board-IASB), Amerikan Uluslararası Muhasebe Standartları (USGAAP) ile Uluslararası Muhasebe Standartları (IFRS) arasındaki farklılıkları giderme konusunda anlaşmaya varmışlardır. Norwalk Anlaşması olarak da bilinen bu anlaşmada bu amaca ulaşılabilmesi aşağıdaki konulara öncelik verilmesi kararlaştırılmıştır: 

• US GAAP ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın (UFRS, Uluslararası Muhasebe Standartları–UMS’ler-dahil) her biri arasındaki farklılıkları ortadan kaldırmayı amaçlayan bir kısa vadeli bir projeye başlamak,
• US GAAP ve UFRS arasında 1 Ocak 2005 tarihinde var olacak farklılıkları da FASB ve IASB’ın kurulları tarafından eş zamanlı ancak ayrı ayrı sürdürülecek projelerle her iki standardın gelecek çalışma programlarını koordine ederek ortadan kaldırmak,
• FASB ve IASB’ın halihazırda sürdürdüğü projeleri tamamlamak, ve
• Her birinin yorumlayıcı kurullarını faaliyetlerini koordine etmeleri için teşvik etmek.

Norwalk Anlaşması, UFRS’nin küresel standart haline gelmesi bakımından Avrupa Muhasebe Federasyonu’nun UFRS’yi uygulama kararı alışının ardından gerçekleşen ikinci büyük adım olmuştur.