Portföy Yönetimi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim
Yatırım Araçları, Risk Ve Getiri Hesaplamaları
- Özet
- Sorularla Öğrenelim
Bu ünitenin temel amacı nedir?
Bu ünitede temel yatırım araçlarından olan hisse senedi ve tahviller daha kapsamlı olmak üzere, çeşitli finansal varlıklarla ilgili bilgilere yer verilecektir.
Risk nedir?
Belirli bir risk düzeyinde getirinin en yüksek ya da belirli bir getirinin en düşük riskle elde edilmesi istenir. Risk, yatırımdan beklenen getirinin elde edilememe olasılığını ifade eder.
Basit faiz yaklaşımıyla yıllık getiri nasıl hesaplanır?
Basit faiz yaklaşımıyla yıllık getiri, dönem getirisinin yıl içindeki dönem sayısıyla çarpılarak bulunmaktadır.
Bileşik faiz yaklaşımıyla yıllık getiri nasıl hesaplanır?
Bileşik faiz yaklaşımında ise dönem getirisi bir ile toplanıp, yıldaki dönem sayısı kadar üs alınarak ve bulunan değerden bir çıkarılarak hesaplanmaktadır.
Bileşik faiz yaklaşımıyla elde edilen getiri oranına ne denir?
Bileşik faiz yaklaşımı ile bulunan getiri oranına efektif getiri oranı da denir.
Risk ile beklenen getiri arasında nasıl bir ilişki vardır?
Risk, beklenen getirinin elde edilememesinden kaynaklanır ve beklenen getiri ile gerçekleşen getiri arasında farkın artmasına bağlı olarak artar.
Risk nasıl ölçülebilir?
Risk, varyans ya da varyansın karekökü olan standart sapmayla ölçülebilir. Varyans ya da standart sapma, her bir olası getirinin beklenen getiriden ne kadar farklılaştığını gösterir.
Riski hesaplamaktaki amaç nedir?
Yatırımlarda belirli bir risk düzeyinde getiriyi maksimize etmek amaçlanır. Eğer risk artıyorsa bu riski dengeleyecek getiri elde edilmelidir. Çeşitli finansal varlıklar, getiri ve risk özellikleri bir arada ele alınarak karşılaştırılmalıdır.
Geçmişe dayanarak finansal varlıkların beklenen getirisi nasıl hesaplanır?
Tarihi verilere dayalı olarak finansal varlığın beklenen getirisi; geçmiş dönemlerde elde edilen ortalama getiri ile, riski ise bu getirinin değişkenliği ile belirlenmektedir. Geçmiş dönemlere ait getirilerin ortalaması, aritmetik ya da geometrik ortalama alınarak belirlenebilir.
Hisse senetlerinin yatırımcılarına sağladığı haklar nelerdir?
Hisse senetlerinin yatırımcılarına sağladığı haklar aşağıda sıralanmıştır. a) Şirketin karından pay alma hakkı b) Yeni pay alma hakkı c) Tasfiye bakiyesine katılma hakkı d) Şirket yönetimine katılma hakkı e) Oy Hakkı f) Bilgi alma hakkı
Hisse senetlerinin türleri nelerdir?
a) Hamiline ve Nama Yazılı Hisse Senetleri b) Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri c) Bedelli ve Bedelsiz Hisse Senetleri d) Primli ve Primsiz Hisse Senetleri e) Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri
Hamiline ve Nama Yazılı Hisse Senetleri açıklayınız?
Senedin hamili kim ise, o kimsenin hak sahibi sayıldığı hisse senetleri hamiline yazılı hisse senetleridir. Hamiline yazılı hisseler teslimle devredilebilirken, nama yazılı hisse senetleri, esas sözleşmede aksine hüküm olmadıkça devredilebilir.
Piyasa Değeri kavramı nedir?
Hisse senedinin piyasadaki arz ve talep koşullarına bağlı olarak oluşan fiyatına piyasa fiyatı denir.
Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri nelerdir? Açıklayınız.
Esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa sahiplerine eşit haklar sağlayan hisse senetlerine adi hisse senetleri denir.
Bedelli ve Bedelsiz Hisse Senetlerini açıklayınız?
Kuruluş aşamasında ya da bedelli sermaye artırımına konu olan hisse senetlerine bedelli hisse senetleri denir.
Primli ve Primsiz Hisse Senetlerini açıklayınız?
Nominal değerle(hisse senedinin üzerinde yazılı değer)ihraç edilen hisse senetlerine primsiz, nominal değerinden yüksek bir bedelle ihraç edilen hisse senetlerine primli hisse senedi denir.
Kurucu ve İntifa Hisse Senetlerini açıklayınız?
Kurucu hisse senetleri, şirketin kuruluş hizmeti karşılığı olmak üzere, şirket kârından pay alma hakkı veren ve daima kurucuların adlarına yazılı olarak ihraç edilen, belirli bir sermaye payını temsil etmeyen ve şirketin yönetimine katılma hakkı vermeyen hisse senetleridir.
Nominal Değer kavramını açıklayınız?
Hisse senedinin üzerinde yazılı olan değeridir. Hisse senetlerinin nominal değerlerinin toplamı o şirketin esas sermaye(nominal sermaye) tutarını gösterir.
İhraç Değeri nedir? Açıklayınız?
Hisse senetlerinin şirket tarafından satışa sunulduğu değere ihraç değeri denir.
Borsa Değeri kavramını açıklayınız?
Hisse senetleri borsaya kayıtlı ise borsadaki arz ve talep koşullarına bağlı olarak oluşan fiyatına borsa değeri denir.
Defter değeri kavramını açıklayınız?
Hisse senedinin defter değeri, özsermayenin hisse senedi sayısına bölünmesiyle belirlenir. Defter değerine özsermaye değeri ya da muhasebe değeri de denir.
Tasfiye değeri nedir? Açıklayınız.
Likiditasyon değeri de denilen tasfiye değeri, işletmenin tüm varlıkları paraya dönüştürülüp borçları ödendikten sonra kalan değeri ifade eder.
İşleyen teşebbüs değerini açıklayınız?
İşletmenin, faliyetlerine devam eden bir kurum olarak devredilmesin halinde bulacağı değer o işletmenin işleyen teşebbüs değerini verir.
Geçek değer kavramını açıklayınız?
Bir hisse senedinin gerçek değeri, sahip olunan bilgilere dayalı olarak bulunan ve işletmenin olması gereken değeridir. Gerçek değer; şirketin varlıkları, karlılık durumu, dağıtılan kar payları, sermaye yapısı gibi çeşitli değişkenlere göre belirlenen değerdir.
SVFM nedir?
Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli’dir.
SVFM’nin sağladığı fayda nedir?
Burada yatırımlardan elde edilecek nakit akışlarını iskonto etmede kullanılacak iskonto oranını belirleme önemlidir. İskonto oranının belirlenmesinde bir menkul kıymetin riski ile getirisi arasındaki ilişkiyi gösteren Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli’nden (SVFM) faydalanmak mümkündür.
Tahvil nedir?
Tahvil, alacaklılık hakkı sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden, dönemsel getiri sağlayan, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan ve ibareleri aynı olan, uzun vadeli menkul kıymetlerdir. Genellikle uzun vadeli olmakla birlikte ülkelerin ekonomik koşullarına ve ihraç eden kurumun özelliklerine bağlı olarak tahvillerin vadeleri farklı olabilmektedir.
Tahvillerin sınıfları nelerdir?
• Devlet Tahvili- Özel Sektör Tahvili • Nama Yazılı-Hamiline Yazılı Tahviller • Güvenceli Tahvil-Güvencesiz Tahvil • Sabit Faizli-Değişken Faizli Tahviller • Endeksli Tahviller • Kara İştirakli Tahviller • Primli ve Başabaş Tahviller • İkramiyeli Tahviller • Kuponsuz Tahviller • Geri Çağrılabilir Tahvil
Tahville ilgili kaç farklı getiri oranından bahsedilir ve bunlar nelerdir?
Tahvil ile ilgili temelde beş farklı getiri oranından bahsedilebilir. Bunlar: • Nominal getiri oranı • Cari getiri oranı • Vadeye kadar getiri oranı • Geri çağırmaya kadar getiri oranı • Gerçekleşen getiri oranı
Nominal getiri oranını açıklayınız?
Nominal getiri oranı tahvilin üzerinde yazılı kupon faiz oranıdır.
Cari getiri oranı nedir?
Bir tahvilin cari getiri oranı yıllık kupon faiz tutarının, tahvilin cari piyasa fiyatına oranlanmasıyla elde edilen orandır.
Vadeye kadar getiri oranını açıklayınız?
Tahvilin gelecekte sağlayacağı tüm nakit akışlarının (anapara ve faiz ödemeleri) bugünkü değerini tahvilin piyasa fiyatına eşitleyen orana tahvilin vade getirisi denir.
Geri çağırmaya kadar getiri oranını açıklayınız?
Geri çağırma oranı geri çağrılma süresi dikkate alınarak ya vadeye kadar getiri oranı formülünden ya da ortalama getiri oranı formülünden faydalanılarak hesaplanabilir.
Gerçekleşen getiri oranını açıklayınız?
Tahvilin vade ya da geri çağırma tarihinden daha kısa bir süre ile elde tutulması durumunda elde edilecek getiriye gerçekleşen getiri oranı denir.
Tahvil yatırımın istenen getirinin özellikleri nelerdir?
Tahvil yatırımından istenen getiri, risksiz faiz oranı ve risk priminden oluşmaktadır. Genellikle hazine bonosu ya da devlet tahvilinin faiz oranı risksiz faiz oranı olarak ele alınır. Tahvillerle ilgili olarak başlıca risk türleri; faiz oranı riski, enflasyon riski, vade riski, ödenmeme riski, geri çağrılma riski ve likidite riskidir.
Tahvil seçiminde iki faktörün etkisini bir arada değerlendirmek için süre ölçütü hakkında bilgi veriniz?
Tahvillerin seçiminde, bu iki faktörün etkisini bir arada değerlendirmek için süre ölçütü kullanılmaktadır. Süre ile ilgili olarak şunlar söylenebilir: • Tahvilin süresi vadesinden daha kısadır. • Vadeleri aynı olan iki tahvilden beklenen getirisi yüksek olanın süresi daha kısadır. • Beklenen getirisi aynı olan iki tahvilden vadesi daha uzun olanın süresi de daha uzundur. • Bir defada geri ödenen tahvillerin vadesi süresine eşit olur.
Varant nedir?
Varant, elinde bulunduran kişiye dayanak varlığı ya da göstergeyi, önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğinde bir sermaye piyasası aracıdır.
Call ve put varant nedir?
Sahibine dayanak varlığı alma hakkı veren varanta call varant, satma hakkı veren varanta put varant denir.
Avrupa tipi varant nedir?
Sadece vade tarihinde kullanım hakkı veriyorsa Avrupa Tipi Varant olarak adlandırılır.
Amerika tipi varant nedir?
Vade içinde her zaman kullanım hakkı veriyorsa Amerika Tipi Varant olarak adlandırılır.
Hazine bonoları nedir?
Hazine bonoları devletin kısa vadeli kamu harcamalarını karşılamak üzere çıkarmış olduğu borçlanma senetleridir.
Hazine bonolarının özellikleri nelerdir?
Hazine bonoları 3 ay ve katları şeklinde ve hamiline yazılı olarak ihraç edilmekte olup, iskontolu olarak satılırlar. Hazine bonoları, likidite ve ödenmeme riski sıfır olarak kabul edilen finansal varlıklardır.
Finansman bonolarını açıklayınız?
Finansman bonoları şirketlerin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamak üzere çıkardıkları borçlanma araçlarıdır.
Ülkemizdeki finansal bonolarının özellikleri nelerdir?
Ülkemizde finansman bonoları da hazine bonoları gibi kısa vadeli, faiz kuponu taşımayan borçlanma araçlarından olup, vadesi 1 yılı aşmamaktadır.
Banka bonolarını açıklayınız?
Banka bonoları; bankaların borçlu sıfatıyla düzenleyip ihraç ettikleri menkul kıymetlerdir. Banka bonoları, ihraççı banka tarafından belirlenen vadeye uygun iskonto oranları ile iskonto edilerek satılırlar.
Altın, gümüş ve platin bonoları hakkında bilgi veriniz?
Ülkemizde ilgili mevzuatta altın, gümüş ve platin bonoları; İstanbul Altın Borsası üyesi bankalar ile kıymetli maden aracı kurumlarının belirli miktarda kıymetli maden cinsinden ihraç ederek iskontolu veya iskontosuz olarak sattıkları menkul kıymet olarak tanımlanmaktadır. Altın, gümüş ve platin bonolarının vadesi 60 günden az 1 yıldan fazla olamamaktadır.
Yabancı sermaye araçları ile ilgili mevzuatta altın, gümüş ve platin bonoları nasıl tanımlanır?
Yabancı sermaye piyasası araçları ile ilgili mevzuatta; çıkarıldıkları ülke borsalarında alım satım konusu olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’nca niteliği belirlenen menkul kıymetler ile hak ve alacakları temsil eden diğer kağıtlardır şeklinde tanımlanmaktadır.
Repo nedir?
Repo, menkul kıymetlerin belirli bir vade sonunda, belirli bir fiyattan geri alınmak üzere satıldığı, karşı tarafın da bu vadenin sonunda, parasını faiziyle birlikte geri almak üzere borç verdiği vadeli bir işlemdir.
Düz repo kavramını açıklayınız?
Satılan menkul kıymetlerin vade sonunda geri satın alınmasının taahhüt edildiği geri satın alma anlaşmasına düz repo denir.
Ters repo kavramını açıklayınız?
Satın alınan menkul kıymetlerin vade sonunda geri satılmasının taahhüt edildiği geri satın alma anlaşmasına ise ters repo denir.
Altının biline eski yatırım aracı olmasının sebebi nedir?
Altın bilinen en eski yatırım aracı altın olmuştur. Bunun temel nedeni kolaylıkla paraya dönüştürülebilmesi, dünyanın her yerinde kabul görmesi, değerini koruyabilmesidir.
Yatırım fonları açıklayınız?
Yatırım fonları halktan katılma belgeleri ile topladıkları paralar karşılığı, hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre yöneten mal varlıklarıdır.
GES ne demektedir?
Gelire Endeksli Senet (GES) olarak ifade edilmektedir.
GES ile oluşturulmuş yatırım aracının özelliği nedir?
Gelire Endeksli Senet (GES) ile getirisi Devlet gelirleriyle ilişkilendirilen bir yatırım aracı yaratılmış olmaktadır. Söz konusu senetlere uygulanacak asgari kupon ödeme garantisi sayesinde yatırımcının gelir payındaki değişimden olumsuz etkilenmesi önlenmiş olacaktır. GES’ler 3 yıl vadeli ve 3 ayda bir kupon ödemeli olarak cinsi ve 3 yıl vadeli 6 ayda bir kupon ödemeli USD cinsi ihraç edilmektedir.
Yatırım hangi amaçla yapılır
Yatırım, bugünkü varlık(servet) düzeyinden daha fazlasına sahip olmak, diğer bir ifade ile getiri elde etmek amacıyla yapılır.
Finansal varlıklardan ne tür getiri elde edilir?
Finansal varlıklardan elde edilecek dönemsel getiriyi faiz, kar payı gibi getiriler oluştururken, varlığın dönem başı fiyatı ile dönem sonu fiyatı arasındaki fark sermaye kazancını oluşturur. Eğer yatırım aracı pay senedi gibi ortaklık hakkı veren finansal varlık ise yatırımın dönemsel getirisi kar payı(temettü, dividant); yatırım aracı tahvil gibi alacaklılık hakkı veren bir finansal varlık ise faiz getirisi söz konusu olacaktır.
Risk nedir?
Risk, yatırımdan beklenen getirinin elde edilememe olasılığını ifade eder.
Piyasadan ?47'ye alınan bir pay senedi dönem sonunda ?52'ye satılımış ve dönem içinde ?5 kar payı ödemesi alınmış olsun. Yatırımcının getirisi nedir?
r=((52-47)+5)/47=%21,3
Bir yatırım aracının beklenen getirisinin ve riskinin belirlenmesinde kullanılan iki yaklaşım nedir?
Bir yatırım aracının beklenen getirisi ve riski olasılık dağılımıyla ya da tarihi verilerden hareketle belirlenebilir.
Olasılık dağılımı ile beklenen getiri nasıl belirlenir?
Finansal varlığın beklenen getirisi, farklı koşullarda beklenen getirilerin olasılıkları ele alınarak belirlenebilir. Olasılık dağılımı, varlıkla ilgili beklenen getirilerin sayısal olarak belirlenmesiyle oluşturulur. Örneğin %75 olasılıktan bahsediliyorsa o getirinin gerçekleşme olasılığının %75 olduğu; %100 olasılıktan bahsediliyorsa riskin sıfır olduğu, diğer bir ifade ile beklenen getirinin tam olarak gerçekleşeceği anlamına gelir. Yani farklı ekonomik koşulların olasılıkları ile bu koşullar altında menkul kıymetten beklenen getirilerin ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanır.
Finansal varlıklarda risk nasıl ölçülür?
Risk, varyans ya da varyansın karekökü olan standart sapmayla ölçülebilir. Varyans ya da standart sapma, her bir olası getirinin beklenen getiriden ne kadar farklılaştığını gösterir. Varyans ya da standart sapmanın düşük olması riskin düşük, yüksek olması riskin yüksek olduğunu ifade eder.
Çeşitli finansal varlıklar, getiri ve risk özellikleri bir arada ele alınarak karşılaştırma yapılırsa nasıl bir seçim yapılmalıdır?
-
Aynı beklenen değere sahip finansal varlıklardan en düşük standart sapmalı olanı (riski en düşük),
-
Aynı standart sapmaya sahip finansal varlıklardan en yüksek beklenen değere sahip olanı seçilmelidir.
Bir yatırımcı dönem sonunda yatırımından %35 getiri elde ettiğini hesaplamıştır. Eğer bu dönemde gerçekleşen enflasyon %24 ise yatırımcının reel getirisi ne olur?
RGO=(1,35/1,24)-1=%8,9
Pay senetleri nedir?
Sermaye piyasasının temel finansal araçlarından biri olan pay senetleri, anonim ortaklıklar ile, sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklıklarda ortaklık payını temsil eden menkul kıymetlerdir.
Tahvil nedir?
Tahvil, alacaklılık hakkı sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden, dönemsel getiri sağlayan, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan ve ibareleri aynı olan, uzun vadeli menkul kıymetlerdir. Tahviller ortaklık hakkı değil, şirketin aktifleri üzerinde alacak hakkı verirler. Tahvil sahibi, tahvil ihraç eden şirketin uzun vadeli alacaklısı olup vade bittiğinde şirketle ilişkisi sona ermektedir.
Tahvil vadesinin yatırımcı açısından önemi nedir?
Tahvil vadesinin yatırımcı açısından önemi, vade uzadıkça faiz ve anapara geri ödemesinde karşılaşılacak riskle, piyasa faiz oranlarının değişmesinden kaynaklanan değer değişim riskinin artmasından kaynaklanır.
5 yıl vadeli ?100.000 nominal değerle ihraç edilmiş kuponsuz bir tahvil vadesine 4 yıl kala satın alınmak istenirse fiyatı ne olur? (faiz oranı:%24)
P=100.000/(1+0,24)^4
= ?42.297
Gerçekleşen getiri oranını tanımlayınız.
Tahvilin vade ya da geri çağırma tarihinden daha kısa bir süre ile elde tutulması durumunda elde edilecek getiriye gerçekleşen getiri oranı denir. Bu durumda vadeye kadar gerçekleşen getiri ve ortalama gerçekleşen getiri oranları iki farklı eşitlik yarıdımıyla hesaplanır.
tahvillerde fiyat hareketlerini açıklamada kullanılan süre (duration) kavramı nedir?
Yatırımın sağladığı nakit akışlarını zaman ile ağırlıklandırarak bugüne indirgeme ilkesine dayanan süre, yatırımın efektif vadesini gösterir. Vade, tahvilin sadece dönem sonlarındaki ödemelerini dikkate alırken süre, bütün ödemeleri zamanları ile birlikte dikkate alır. Süre, faiz ve anapara geri ödeme zamanlarının bir çeşit ağırlıklı ortalamasıdır. Gerçekte yatırımcının tahvile yatırdığı nakdin tamamı vade sonuna kadar bağlı kalmamaktadır. Her devre alınan faiz gelirleri ile yatırılan paranın bir bölümü geri alınmaktadır. Dolayısıyla yatırımcı için tahvilin efektif vadesi, nominal vadesinden daha kısa olmaktadır.
Pay senedi ile dönüştürülebilir tahvil ile değiştirilebilir tahvil arasındaki fark nedir?
Pay senedi ile dönüştürülebilir tahvil sahibine, bir süre sabit faiz gelirinden yararlanma ve isterse belirli bir süre sonra tahvili ihraççı şirketin pay senediyle değiştirme hakkı verirler. Değiştirilebilir tahvil ise, ihraç eden şirketin pay senetleri yanısıra diğer şirketlerin pay senetleri ile değiştirilebilme hakkını veren tahvillerdir.
Varant nedir?
Varant, elinde bulunduran kişiye dayanak varlığı ya da göstergeyi, önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğinde bir sermaye piyasası aracıdır.
Hazine bonosu ile finansman bonosu arasındaki fark nedir?
Hazine bonoları devletin kısa vadeli kamu harcamalarını karşılamak üzere çıkarmış olduğu borçlanma senetleridir. Finansman bonoları ise şirketlerin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamak üzere çıkardıkları borçlanma araçlarıdır.
Repo ve ters repo nedir?
Repo, menkul kıymetlerin belirli bir vade sonunda, belirli bir fiyattan geri alınmak üzere satıldığı, karşı tarafın da bu vadenin sonunda, parasını faiziyle birlikte geri almak üzere borç verdiği vadeli bir işlemdir. Satılan menkul kıymetlerin vade sonunda geri satın alınmasının taahhüt edildiği geri satın alma anlaşmasına “düz repo”, satın alınan menkul kıymetlerin vade sonunda geri satılmasının taahhüt edildiği geri satın alma anlaşmasına ise “ters repo” denir.
Yatırım fonları ne tür finansal araçlardır?
Yatırım fonları halktan katılma belgeleri ile topladıkları paralar karşılığı, pay senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre yöneten mal varlıklarıdır. Katılma belgesi, belge sahibinin kurucuya karşı sahip olduğu hakları taşıyan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren kıymetli evrak niteliğinde bir senettir.