Bankalarda Kredi Yönetimi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Günümüzde bireysel kredilerin kullanım amaçları nelerdir?

Günümüzde bireysel kredilerin kullanım amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:

• Carî tüketim harcamaları,
• Dayanıklı tüketim malı alımları,
• Otomobil alımları,
• Konut alımları.

Uygulanan para politikalarının bireysel kredi arz ve talebi üzerine etkileri ne şekilde olmaktadır?

Kredi kuruluşlarının arz ettikleri bireysel kredilerin miktarını etkileyen unsurların başında kredi maliyetleri gelmektedir. Kredi kuruluşları için kredi vermenin bir fırsat maliyeti vardır ve bu bankalar arası faiz oranı tarafından belirlenmektedir. Bankalar arası faiz oranı, büyük ölçüde para politikaları çerçevesinde belirlendiğinden kredi faiz oranları da maliyet yönü ile uygulanan para politikalarından etkilenmektedir. Diğer taraftan para politikaları bireysel kredi talebi üzerinde de etkilidir. Para otoriteleri tarafından uygulanacak politika faiz oranı artırımı gibi bir daraltıcı para politikası öncelikle kredi kuruluşları tarafından arz edilen bireysel kredi miktarını düşürecek ardından kredi talep eden bireylerin politika faiz oranlarında meydana gelen artırımları tepki vererek kredi taleplerinin azalmasına neden olacaktır.

Kredi kuruluşları, faiz oranlarındaki değişmelere karşın kendilerini korumak amacıyla hangi mortgage türünü kullanmaktadır?

Değişken oranlı mortgage kredisinde kredi faiz oranı, kredinin vadesi boyunca sözleşmede belirlenen sürelerde değiştirilmek suretiyle yeniden belirlenmektedir. Böyle bir uygulamanın yapılmasının nedeni faiz oranlarındaki değişmelere karşın kredi kuruluşlarının korunmasıdır.

Konut kredisi ile mortgage arasındaki temel farklılık nedir?

Son dönemde ülkemizde de yaygın olarak kullanılmaya başlayan mortgage sistemi aslında ipotek teminatına dayalı konut kredisi alacaklarının ikincil piyasalarda menkul kıymet olarak ihracı ile sermaye piyasalarından fon temin etme esasına dayalı konut finansman sistemi olarak tanımlanmaktadır. Mortgage, konut kredilerinden farklı olarak bir kredi değil, hukukî bir dokümandır. Bu nedenle konut kredisinin mortgage olarak adlandırılabilmesi için ikincil piyasalar aracılığı ile sermaye piyasalarından fonlama yapılıyor olması gerekmektedir.

Kredi kartı yoluyla verilen kredi hizmetinin sahip olduğu özellikler nelerdir?

Kredi kartı yoluyla sunulan kredi hizmetinin bir dizi özelliği vardır. Bu özellikleri aşağıda sıralanmıştır:

• Kredi kartı yoluyla sunulan kredi hizmeti gayri nakdi kredi olma özelliğine sahiptir. Kart hamiline tahsis edilen limit harcama yapılıncaya kadar gayri nakdi kredi niteliğindedir.
• Kredi kartı yoluyla sunulan kredi hizmeti nakdi kredi niteliğindedir. Kredi kartı sahibinin kartını kullanarak yaptığı harcama banka tarafından üye işyerlerine ödendiği anda nakdi krediye dönüşmektedir.
• Kredi kartı hizmetinin son özelliği ise döner kredi niteliğinde olmasıdır. Belirli bir limite kadar cari hesap ilişkisi şeklinde işleyen ve defalarca kullanılıp geri ödenen krediye döner kredi denmektedir.

Kredi kartlarının bankalara sağlamış olduğu faydalar nelerdir?

Kredi kartları bankalara önemli faydalar sağlamaktadır. Bankanın kullandırdığı her bir kredi kartı ile vadesiz tasarruf mevduatı miktarı artmaktadır. Kredi kartı faiz oranlarının diğer faiz oranlarına göre yüksek olması bankaya daha fazla faiz geliri sağlamaktadır. Bireyler kredi kartı kullanım bedeli olarak bankalara yıllık kart ücreti ödemektedir. Ayrıca üye işyerleri tarafından yapılan satışlardan da komisyon geliri elde edilmektedir.

Kredi kartlarının dünyanın her yerinde kullanılması hangi taraf aracılığı ile gerçekleşmektedir?

Günümüzde kredi kartlarının işleyişini genişletilmiş üç taraflı kredi kartı sistemi ile izah etmek mümkündür. Bu sisteme göre bankalar Visa, Mastercard ve AMEX gibi uluslararası kredi kartı şirketlerinin piyasaya arz ettikleri kredi kartlarını müşterilerine sunmaktadır. Böylelikle kredi kartları evrensel hale gelerek kart sahiplerine dünyanın her yerinde kullanım imkanı sağlamaktadır.

Mortgage sisteminin sağlamış olduğu faydalar nelerdir?

Mortgage sisteminin tüketiciler başta olmak üzere kredi kuruluşları ve finansal piyasalara sağladığı faydalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:    

• Finansal piyasaların derinleşmesine ve büyümesine destek olmaktadır.
• Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının daha sağlıklı büyümesine yol açmaktadır.
• Gayrimenkul yatırım ortaklıkları mortgage sisteminin sağlayacağı kaynaklarla menkul kıymetleştirme veya sermaye artırımı yapmak suretiyle halka açılmakta ve büyümektedir.
• Mortgage sistemi ile konut sektörünün finansal sektörle bağlantısının kurulması, sektöre dair kayıt dışı gelirlerin kayıt altına alınmasını sağlamaktadır.
• İkincil piyasalar sayesinde mortgage kredisi kullanımına ayrılmış öz kaynakların verimli değerlendirilmesi sağlanmaktadır.
• İnşaat sektöründeki canlanma beraberinde iki yüzden fazla alt sektörün canlanmasına neden olmaktadır.
• Reel ekonomide oluşturduğu canlılık ekonomik kalkınma ve işsizliğin azaltılmasında önemli rol oynamaktadır.
• Mortgage sisteminin yapılarda standardizasyonu bir ön şart olarak sunması kaçak yapılaşmayı ve niteliksiz konut üretimini azaltmaktadır.

Geçmişten günümüze Türkiye’de bireysel kredi çeşitlerinin tutarlarında nasıl bir değişim gerçekleşmiştir?

2004 yılının başında bireysel krediler içerisinde en büyük pay taşıt kredilerine ait iken, son dönemlerde istikrarlı bir sürecin yaşanması bireylerin daha uzun vadeli yatırımlar yapmasına imkân tanıyarak vadesi diğer kredi tiplerine göre daha uzun olan konut kredi miktarının artmasına neden olmuştur.

2004 yılı Aralık ayı itibariyle elde edilen verilere göre Türkiye’de konut alımına yönelik çekilen kredi miktarının ? 2 milyar tutarında iken aynı dönemde taşıt alımı için kullanılan kredilerin ?3,9 milyar olduğunu göstermiştir. 2018 yılı Aralık ayı verilerine göre kullanılan konut kredisi miktarı ?188 milyar  olarak gerçekleşmiştir. Konut kredilerindeki bu artışa karşılık taşıt kredilerindeki artış oldukça düşük kalmış, kullanılan taşıt kredisi miktarı ?6,5 milyar olarak gerçekleşmiştir.

Kredi türleri içerisinde dikkate değer bir gelişme de taksitli ihtiyaç kredilerinde yaşanmıştır. 2004 yılı sonunda sadece ?5,5 milyar tutarında ihtiyaç kredisi kullandıran finansal kuruluşlar 2018 yılı sonu itibariyle ?204,7 milyar kadar taksitli ihtiyaç kredisi kullanımına aracılık etmişlerdir. Bireylerin dayanıklı tüketim malı, tatil ve eğitim gibi ihtiyaçlarını kredi ile finanse etmeye başladığını gösteren bu durum bireylerin ekonominin gidişatına dair beklentilerinde iyileşme olduğu ve böylece uzun vadeli kararlar ile gelecekteki gelirlerini şimdiden kullandıklarını göstermektedir.

Türkiye’de 2000’li yıllardan itibaren bireysel kredi miktarında yaşanan artışın nedenleri nelerdir?

2000’li yılların başından itibaren ekonomide yaşanan iyileşme ve nominal faiz oranlarındaki düşüş kullanılan kredi miktarında genel bir artış yaşanmasına neden olmuştur. Bununla birlikte enflasyonun düşmesi ve Türk Lirasının güçlenmesi bireylerin kredi talebini artırmıştır. Bankacılık sektöründe artan rekabet ve uluslararası finansal piyasalardaki genişleme bireysel kredi miktarındaki artışa sebep olan diğer faktörlerdir.

Bireysel kredi ile ticari kredi arasındaki temel farklılık nedir?

Bireysel kredi kullanan bireyler, bu ihtiyaçlarını karşılamak ve refahlarını artırmak için gelecekte elde etmeyi planladıkları geliri kullanmaktadırlar. Bu tip krediler ticari amaçlar haricinde kullandırılmaktadır. Zira ticarî kredilerde amaç ticarî işlemleri ya da üretim hacmini artırarak firmanın büyümesine ve kârın artırılmasına olanak sağlamak iken, bireysel kredilerde temel amaç tüketicinin ihtiyaçlarını karşılamak ve refah seviyesini yükseltmektir.

Bireysel kredi veren kurum ve kuruluşlar nelerdir?

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ticari bankaların bireysel kredilere yönelmeleri, bu kuruluşların bireysel kredilerde önemli bir pay elde etmesine neden olmuştur. Ticari bankaların yanı sıra bireysel kredi verme yetkisi olan diğer finansal kuruluşlar:

• Taksitli satış finansman şirketleri,
• Kredi birlikleri,
• Tasarruf ve kredi kurumları,
• Tüketici finansman şirketleri ve
• Tasarruf bankaları ve sigorta şirketleridir

Bireysel krediler verilme şekillerine göre nasıl sınıflandırılmaktadır?

Bireysel krediler verilme şekillerine göre ise ikiye ayrılmaktadır:

• İlk gruptaki krediler doğrudan nakit olarak verilen tüketici kredileridir. Bir mal veya hizmet alımına bağlı kalmaksızın verilen bu kredi tipine en iyi örnek taksitli ihtiyaç kredileridir.
• İkinci grupta ise tüketicinin bir mal veya hizmet alımını finanse etmek amacı ile verilen krediler bulunmaktadır ki, otomobil kredileri ya da konut kredileri bu kredi sınıflandırmasında bulunmaktadır.  

Bireysel kredilerin vade yapısını ve miktarını etkileyen faktörler nelerdir?

Bireysel kredilerin vade yapıları, miktarı ve geri ödeme koşulları birçok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Piyasa koşulları, yasal düzenlemeler ve bankaların pazarlama politikaları bu faktörlerden bazılarıdır. Ayrıca bireyin yaşı, eğitim durumu, gelir düzeyi, medeni durumu ve bunun gibi kişisel özellikler de bireye verilen kredi miktarını ve geri ödeme koşullarını etkilemektedir. Ülke ekonomilerinin gelişmişliğine ve istikrarına, finansal sistemin derinliğine ve müşterinin elverişliliğine bağlı olarak bireysel kredilerin vadeleri elli yıla kadar çıkabilmektedir.

Bireysel kredi nedir?

Bireysel krediler, birey tarafından bir mal ya da hizmetin satın alınmasına bağlı olarak ya da herhangi bir satın alım işlemi olmaksızın, belirli şartlar dâhilinde geri ödenmek üzere tüketicilere verilen kredi şeklinde tanımlanmaktadır.

Nakit ödemeksizin bir hizmet alımının gerçekleşmesine imkân veren kartlar ilk olarak hangi sektörde kullanılmıştır?

Günümüzde ödeme aracı olarak sıça kullanılan kredi kartları 19. yüzyılın sonlarına doğru Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1894 yılında Hotel Credit Letter Company tarafından çıkartılan kartlar turizm sektöründe kullanılmıştır ve böylece nakit ödemeksizin bir hizmet alımının gerçekleşmesine imkân vermiştir.

Kredi kartı sisteminin işleyişinde hangi taraflar bulunmaktadır?

Bu sistemin işleyişinde temel olarak beş taraf bulunmaktadır. Bunlar;

• Kart sahibi (Kredi kartını kullanmaya yetkili kişi),
• Lisans alarak kredi kartı çıkaran kredi kuruluşu (X Bankası),
• Lisans veren kredi kartı organizasyon şirketi (Visa, v.b.),
• Mal ve hizmet satan üye işyeri ile sözleşme imzalayan diğer kredi kuruluşları (Y Bank),
• Üye işyeri (Sisteme üye olan bir banka ile üye işyeri imzalayan ve başka bir banka tarafından verilen kredi kartı sahibinin kartını kendi işyerinde kabul eden iş yerleridir, D firması). 

Bireysel kredi arz ve talebi üzerinde etkili olan faktörler nelerdir?

Kredi kuruluşlarının vermiş oldukları kredi miktarı ve bireylerin talep ettikleri kredi miktarı bir takım makro ve mikro ekonomik faktörlerden etkilenmektedir. Bu faktörler genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hükümetlerin uygulamış oldukları para politikaları,
• Sektörde yaşanan rekabet,
• Kredi kuruluşlarının ve bireylerin ileriye yönelik beklentileri,
• Cari dönemdeki ekonomik şartlar.

Bireysel kredilerde yaşanan artışların getireceği olumsuzluklar nelerdir?

Bireysel kredilerde yaşanan artış, bazı olumsuzluklara neden olmaktadır. Bunlardan birincisi, bireysel krediler tüketicilerin tüketim hırsını artırmak suretiyle malî olanaklarının üzerinde harcama yapmaya ve borç altına girmelerine sebep olmaktadır. Ayrıca bireylerin gelecekteki tasarruflarını bugünden harcamaları sonucu gelecekteki likiditeleri ile finansal yatırım yapma yeteneğini azaltmaktadır.

Kredi kartlarının üye işyerlerine sağlamış olduğu faydalar nelerdir?

Kredi kartları üye işyerlerine de bir dizi fayda sağlamaktadır. İlk olarak kredi kartı bireylere sunduğu promosyonlar ve taksitli satış seçenekleri ile üye işyerlerinin satışlarını artırma şansı tanımaktadır. Ayrıca taksitli satışlarda kullanımı ile alacakların tahsilinde işyerine kolaylık sağlamakta, borcunu ödemeyen müşterilerden borcu tahsil için açılan davaların yükünden kurtarmaktadır. Sahte para alımı ya da alışverişlerde hesap hatası yapma ihtimalini de ortadan kaldırmaktadır.