Gastronomi Ve Medya Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kitle iletişimi tanımlayarak kısa anlatınız.

Kitle iletişimi, iletilerin bir ya da daha çok kitle iletişim aracı (gazete, radyo, televizyon, sinema, dergi, kitap vb.) aracılığıyla geniş ve bilinmeyen bir kitleye iletilmesi olarak tanımlanabilir. Genel iletişim sürecinin unsurları olan kaynak, ileti, alıcı/hedef, kanal ve geri besleme farklılıklar gösterse de kitle iletişiminin temel unsurlarıdır: İleti, kaynaktan hedef kişi ya da kişilere (kitleye), kanal aracılığıyla iletilir. Geri besleme yine bir araç/kanal tarafından gönderilir. İletileri taşıyan bu kanallar fiziksel (ses, hava vb.), teknik (telefon, telgraf) yada sosyal (okul, Tv vb.) araçlar olabilir. Genelde kanal iletişimin aktığı oluk; araç da kitle iletişim araçları anlamında kullanılmaktadır.

Gastronomi hakkında kısa bilgi veriniz.

Gastronomi; kültürel bir varlık olarak insanoğlunun, hayatta kalma ve açlığını doyurma ihtiyacını aşarak yediklerinden keyif ve haz almayı arttırmaya yönelik keşfettiği yemek hazırlama ve sunum (toplama, avlama, pişirme, servis etme vb.) teknikleri ve değişen beslenme alışkanlıklarıyla insanlık tarihinin ilk günlerinden günümüze şekillenmeye devam etmektedir. Bu noktada kitle iletişim faaliyeti olarak da değerlendirebilecek olan yemek yeme eylemi hem bir toplumsal bir ritüel olarak hem de bir iletişim faaliyeti olarak insanlık tarihi açısından önemli bir kültürel göstergedir. 

Kitle iletişimi,tarihsel bir süreç olarak ele alındığında kaç aşama olarak ortaya çıktığı görülmektedir?

Tarihsel bir süreç olarak ele alındığı zaman başlıca şu beş aşamanın evrimsel süreci kitle iletişimi olgusunu ortaya çıkarmıştır.
1. İşaretlerle iletişim / sözsüz iletişim,
2. Dilin gelişimi ve konuşarak iletişim / sözlü iletişim,
3. Yazının icadı ve yazılı iletişim,
4. Baskı makinesinin icadı ve basılı materyaller ile iletişim,
5. Kitle iletişim araçlarının gelişmesi ve kitle iletişimi.

Gazete terimi ilk olarak nasıl ortaya çıkmıştır?

İtalyanca asıllı bir terim olan gazete, sözcük anlamı olarak aslında belirli bir miktardaki paraya karşılık gelen bir isimdir. Eski Roma’da senato haberlerini halka bildirmek için çıkarılan Fogli Volanti adlı yazılı bir kağıdın satın alınabilmesi için piyasaya çıkarılan özel bir sikkeye “Gasseta”(gazete) adı verilmiştir.

Kitle iletişim araçları yayıncılık açından kaç çeşittir?Belirtiniz.

Kitle iletişim araçları yayıncılık açısından 4 çeşittir. Bunlar:
a. Biçim ve konuları bakımından çeşitlidir: Eğlence, bilgi, eğitim vb. nitelikli yayınlar olabilir.
b. Sunulan içerik açısından çeşitlidir: Haber, bilgi, yorum, fotoğraf, ses ve hareketli görüntü gibi farklı içerik türleri sunabilirler.
c. Kişi ve gruplar açısından çeşitlidir: Temsil ettikleri veya hitap ettikleri toplumsal gruplar açısından farklılıklara sahip olabilirler.
d. Coğrafi dağıtım açısından çeşitlidir: Yerel, bölgesel, ulusal veya uluslararası nitelikte yayın yapabilirler.

Yemek ve yemek yeme eylemi ne şekilde değerlendirilmektedir?

Yemek ve yemek yeme eylemini;
a. tarihsel ve kültürel anlatıların içerisinde sembolik değerleri olan
b. yazılı ve görsel iletişim araçlarıyla paylaşılan
c. günlük hayatın anlamını biçimlendiren
d. kim olduğumuzu ifade etmemizi sağlayan
e. toplumların değişim ve dönüşümünü yansıtan bir iletişim aracı olarak değerlendirmek mümkündür.

Kitapları kısaca tanımlayınız.

Kitaplar; okumak/okutulmak amacıyla farklı konularda elle yazılmış ya da matbaada basılmış sayfaların, bir arada birleştirilmesi ile meydana gelen, ciltli veya ciltsiz eserlerdir. Kitlesel iletişim ve haberleşmede kullanılan en eski yayın organı kitaptır. Yazıyla birlikte ortaya çıkan ilk kitaplar elle çoğaltılıp, deri, çamur, mukavva gibi farklı materyaller üzerine yazılırken, matbaanın icadı ile ayrı ayrı harfleri yan yana getirebilen sayfa sisteminin geliştirilmesiyle basılması kolaylaşmıştır. Böylelikle maliyetli bir ürün olan kitap, matbaanın bulunmasıyla hem daha ucuza üretilebilmiş hem de daha hızlı ve çok sayıda üretilerek geniş kitlelere yaygınlaştırılması mümkün olmuştur.

Almanaklara örnekler veriniz.

Almanaklar da genellikle yılda bir ya da iki kez yayımlanırlar. Ülkeler, rekorlar, buluşlar gibi çeşitli konularda pratik bilgiler içerirler. Dünyada en bilinen örneği Guinness Rekorlar Kitabı’dır. Türkiye’de ise NTV yayınlarından çıkan yıl sonu almanakları bu türde klasikleşmiş yayınlar arasındadır.

Avrupa'da bugünkü anlamda ilk gazete ne zaman ve ne adla basılmıştır?

Avrupa’da bugünkü anlamda ilk gazete 1609’da Avis Relation Oder Zeitung adıyla Augusburg’da basılmıştır. 

Bülten kelimesini tanımlayınız.

Fransızca “bulletin” kelimesinden türetilen bülten terimi Türkçe sözlüklerde şu şekilde tanımlanmaktadır:
1. Halka bilgi vermek üzere, belli zamanlarda ya da zaman aralığında çıkarılan resmi duyuru,
2. Bir kuruluşun çalışmalarını ya da bilimsel araştırmaların özetini yayımlamak üzere çıkarılan süreli
yayın.

Türk Dil Kurumu güncel sözlükte de;
4. Özel veya resmi kurum, kuruluş veya yetkili kişilerce herhangi bir durumla ilgili olarak süreli veya süresiz yayımlanan duyuru,
5. Dergi olarak tanımlanır

İlk olarak ortaya çıkan online gazeteler hakkında kısaca bilgi veriniz.

1995 yılında A.B.D.’de ortaya çıkan online gazeteler arasında The Washington Post, Times, Mirror, Tribune gibi tanınmış gazeteler bulunmaktadır. A.B.D.’nin önde gelen bu gazetelerinin online (çevrimiçi) olarak okuyucuya ulaştırılması amacıyla Yeni Yüzyıl Yayım Ağı adıyla bir şirket kurularak, online gazete yayıncılığı kurumsal olarak da başlatılmıştır. Daha sonra da Der Spiegel, USA Today, China Business Journal gibi dünyaca tanınmış diğer gazeteler de online gazete yayıncılığına adım atmışlardır.

Türkiye'de kitle medyasının gelişimi kısaca anlatınız.

Türkiye’de kitle medyası incelenirken, ana hatlarıyla matbaanın 1729, gazetenin 1831, kamu yayıncılığı açısından radyonun 1927 ve televizyonun da 1968 yılında başladığı görülmektedir. Yazılı medya açısından ise, bugün Türkiye’de ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde yayın yapan toplam 6285 gazete ve dergi (yazılı basın) bulunmaktadır (BYEGM, 2016). Bununla birlikte, Basın ve Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü (2016) yazılı medya verilerine göre toplam 2527 gazetenin, 2293’ü yerel, 66’sı bölgesel ve 168’i de ulusal düzeyde yayınlanmaktadır. 3738 derginin ise, 1470’i yerel, 281’i bölgesel ve 2050’si de ulusal düzeyde yayın yapmaktadır.

Türk yazılı basınında ilk elektronik uygulaması hangi gazete tarafından gerçekleştirilmiştir.

Türk yazılı basınında ilk elektronik gazete uygulaması 1981’de Yeni Asır Gazetesi tarafından gerçekleştirilmiştir.

Geleneksel anlamda kitle iletim araçlarını sıralayınız.

Geleneksel anlamda kitle iletişim araçları;
• Yazılı (gazete, dergi, kitap vb.).
• Sözlü (radyo vb.).
• Görüntülüdür (televizyon, sinema vb.).

Türkiye sınırları içinde ilk Türkçe gazete ne zaman yayımlanmıştır?

Türkiye sınırları içinde yayımlanan ilk Türkçe gazete ise 11 Kasım 1831 tarihinde bir resmi gazete niteliğindeki
Takvim-i Vekayi’dir. 1840 yılına kadar da tek Türkçe gazete olarak yayımlanmaya devam etmiştir.

Gazetelerden beklenen toplumsal işlevleri sıralayınız.

Gazetelerden beklenen toplumsal işlevleri şöyle sıralamak mümkündür:
• Gazete, kamu ihtiyacını, kamu yararına uygun bir biçimde kamuoyuna ve yöneticilere duyuran basılı habercilik araçlarıdır. Haber verme, önemli bir kamusal hizmet aracıdır.
• Gazeteler aynı zamanda yöneticilerin kamu ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla aldıkları tedbirleri vatandaşlara zamanında ulaştırılmasını sağlarlar. Bu açıdan, yöneticiler için de yardımcı bir araç olarak kamusal bir hizmet görmektedir.
• Güncel sorunlara ilişkin kamusal tartışma platformudur. Bu tartışma süreci hem siyasal katılımı destekler hem de modern demokrasilerin önemli unsurlarından kamuoyunun oluşmasını sağlar.
• Toplumsal eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinde kullanılır.
• Aynı zamanda bireysel ve kitlesel hoş vakit geçirmeyi sağlayan eğlence aracıdır.
• Yaşadığınız ülkede ve tüm dünyada meydana gelen olayları okuyuculara aktarır. Bireylerin, yakın ve uzak çevrelerindeki toplum(ların) gündeminden haberdar olmalarını sağlayarak toplumsallaşmalarına aracılık eder.

Gastronomi temalı dergileri kısaca anlatınız.

Tematik dergi türleri içinde özellikle son yıllarda önemli bir yer edinmeye başlayan gastronomi dergileri de gelişen bir yayıncılık türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Gastronomi dergilerinde, yeme ve içme kültürü içinde değerlendirebileceğimiz; yemek tarifleri, dünya mutfakları, farklı lezzetler, sofra ve masa düzeni, restoran dekorasyonu, içki kültürü, yemekte görgü kuralları gibi çeşitli konularda bilgi ve haberlere yer verilmektedir. Dolayısıyla bu dergiler, yemek yapmaya ya da farklı mutfaklara meraklı sıradan kişilerden, amatör veya profesyonel aşçılara, gurmelerden restoran işletmecilerine kadar geniş bir okur kitlesine hitap etmektedir.

Türkiye'de gastronomi konulu ilk kitaplar nelerdir?Bunlar hakkında bilgi veriniz.

Gastronomi konulu ilk kitaplardan söz etmek gerekirse; ilk Türk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhin (Aşçıların Sığınağı), İstanbul’da taşbaskısıyla (lito) 1844 yılında basılmışır. Kitabın yazarı Mehmet Kamil, II. Mahmut tarafından açılmış, Batılı anlamda ilk tıp fakültesi olan Mekteb-i Tıbbıye-i Adliye-i Şahane hocalarındandır. Mehmet Kamil 18. yüzyılda yazılmış olan Ağdiye Risalesi ve Yemek Risalesi adı verilen iki yazma eserden de yararlanarak Melceü’t-Tabbâhîn’i hazırlamıştır. Tanzimat’tan beş yıl sonra basılan eser bu konuda büyük bir açığı tamamlamış ve 1844-1888 yılları arasında baskısı 9 defa yenilenmiştir. Kitap Türabı
Efendi tarafından İngilizceye çevrilmiş, 1864 ve 1884 yıllarında Londra’da iki kez basılmıştır. Kitabın 1873 yılındaki baskısı da Mehmet Sıtkı tarafından Arapçaya çevrilerek 1886 yılında Kahire’de yayımlanmıştır.

Milli Mücadele döneminin ilk gazeteleri nelerdir?

Milli Mücadele döneminin ilk gazeteleri İrade-i Milliye (1919) ve Hakimiyet-i Milliye’dir (1920).

Temalarına göre yayınlanan dergi türlerini sıralayınız.

Temalarına göre yayınlanan belli başlı dergi türleri şunlardır:
a. Magazin dergileri,
b. Gezi, seyahat dergileri,
c. Sanat dergileri,
d. Moda dergileri,
e. Coğrafya, turizm dergileri,
f. Güncel siyaset/haber dergileri,
g. Ekonomi dergileri,
h. Mizah ve karikatür dergileri,
i. Edebiyat dergileri,
j. Yemek ve gastronomi dergileri,
k. Dekorasyon (ev ve yaşam) dergileri,
l. Televizyon dergileri,
m. Kadın dergileri,
n. Erkek dergileri,
o. Bebek ve çocuk dergileri.

İnternet üzerinden bağımsız olarak yayın yapan ilk haber sitesi nedir?

Bağımsız olarak yayın yapan ilk haber sitesi ise Nethaber.com olmuştur.

Günümüzdeki yemek kültürü dergileri nasıldır?

Günümüzdeki yemek kültürü dergilerinin çoğunun kendilerini iyi bir yemek dergisinin yanı sıra “kaliteli yaşam, gezi kültürü ve gurme rehberi” dergisi olarak da nitelendirdikleri görülmektedir.

Elektronik gazeteciliğin ilk denemeleri hangi ülkelerde görülmüştür?

Elektronik gazeteciliğin ilk denemeleri, 1960’lı yılların
başında öncelikle ABD ve Japonya’da başlamış, ardından Federal Almanya,İtalya, İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya, İngiltere ve Türkiye’de de uygulamaları görülmüştür.

Dergi ve magazin arasındaki fark nedir?

Türkçede magazin terimi daha çok genel okur kitlesine sahip, popüler konulara yönelik olan dergiler için kullanılmaktadır. Dergi ise, daha çok bilimsel süreli yayınlar için kullanılmaktadır.

Dergi yayımcılığının en önemli özelliği nedir?

Dergi yayımcılığının en önemli özelliği, sosyal hayatın farklı konularıyla (siyaset, sanat, kadın, teknoloji vb.) ve farklı tüketim ve ilgi alanlarıyla (moda, yemek, hobiler, spor vb.) ilgili tematik ve daha kapsamlı yayınlar yapılmasıdır.

Turkuvaz Medya Grubu'nun bünyesinde bulunan yemek derisinin adı nedir?

Sofra dergisi, grubun yeme ve içme kültürü kategorisindeki tek dergidir. Turkuvaz Medya Grubu tarafından aylık olarak hazırlanan Sofra Dergisi de yemek tariflerinin yanında ara ara gurmelerin görüşlerine yer vermekte ve gurmeler ile röportajlar yayınlamaktadır.

Türk yazılı basını içerisinde dergiciliğin ilk oluşumunu anlatınız.

Türk yazılı basını içerisinde dergiciliğin yaklaşık 120 yıllık bir geçmişi vardır. İlk Türkçe derginin 1849-1851 yılları arasında çıkarılan Vakayı-i Tıbbiye olduğu ve 28 sayı çıktığı bilinmektedir. Bunu Mecmua-i Fünun (1862-1867); Mir’at (1862-1864); Mecmua-i İber-i İntibah (1864); Ceride-i Askeriye (1865-1866); Mecmua-i İbretnüma; Takvim-i Ticaret (1866-1873); Ayine-i Vatan (1867); Tuhfet-ül Tıb (1867) ve Cüzdan (1873) dergileri takip etmiştir.

Türk basın tarihinden tematik dergilerden mizah dergilerini anlatınız.

Mizah dergileri: Mizah yayıncılığı, ilk siyasi mizah dergisi olarak 1870’de yayın hayatına başlayan ve kadrosunda Namık Kemal, Ebuziya Tevfik, Ali Bey gibi önemli isimleri barındıran Diyojen’le başlamaktadır. Diyojen’in ardından bugüne kadar yayınlanmış binlerce dergi, gazete ve karikatür Türk mizahın önemli örneklerini oluşturur. Bunlardan; Akbaba, Markopaşa, Karakedi, Taş, Dolmuş Gırgır, Fırt, Ustura, Leman, Penguen ve Uykusuz en önemli mizah dergileri arasındadır. Türkiye’de mizah dergiciliğinin bugünkü popülerliğini kazanmasında karikatürist Oğuz Aral’ın
rolü büyüktür. Gırgır dergisinin kurucusu ve yöneticisi Aral, derginin yayınlandığı tarihte tirajını 500 binin üzerine çıkarmayı başararak, dünyanın üçüncü büyük mizah dergisi haline getirmiştir. Özellikle gençler arasında büyük bir okuyucu kitlesine sahip olan Gırgır’la birlikte mizah dergilerinin sayısı büyük bir hızla artmıştır. 2012 verilerine göre Türkiye’de en çok satılan mizah yayınları arasında Uykusuz ve 2017 yılında yayınlarına son veren Penguen dergisi bulunmaktadır.

Türkiye'de ilk yemek kültürünü yansıtan dergidir?

Türkiye’de doğrudan yemek dergisi olarak kabul edilmese de dönemin yemek kültüründeki değişimi yansıtması açısından bu dergilerin öncüsü
diyebileceğimiz Aile dergisi 1947 yılında Yapı Kredi Bankası tarafından yayınlanmaya başlanmıştır. Farklı konularla çok zengin bir içeriğe sahip olan derginin beslenmeye ayırdığı sayfalarda, döneminin siyasi atmosferini de yansıtacak şekilde, Amerikan yaşam tarzının benimsendiği yazılarla Amerikan beslenme kültürü aktarılmaktadır.

Yemek kültürü yazarlığı açısından "ideal" bir tarifte bulunması gereken unsurları sıralayınız.

Yemek kültürü yazarlığı açısından “ideal” bir tarifte bulunması gereken unsurları şöyle sıralamak mümkündür: Yemeğin; nerede, ne amaçla (bayram, kutlama, kıtlık vb.) ne zaman (yemeğin hangi toplumsal olaylara eşlik ettiği), nasıl (kullanılan malzemeler, aletler, pişirme teknikleri), kim(ler) tarafından yapıldığı ve kimlerle paylaşıldığı gibi bilgileri de aktarması yerinde olacaktır.