Gastronomi Ve Medya Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gastronomi'nin kelime anlamı nedir?

Gastronomi latin kökenli olup mide anlamına gelen ‘gastér’ ve kanun anlamına gelen ‘nómos’ kelimelerinden türemiştir.

Antik çağda tıbbın gastronomideki yeri nedir?

Mitolojide baharatın ilaç olarak kullanıldığı, tanrıların yemeklerinde özel bir tat ve şifa
olarak yer aldığı hatta bozulmamaya yol açtığından Mısır’da mumyalamada bile kullanıldığı bilinmektedir. 

İbni Sina tarafından 1013 yılında yazılan El Kanun El-Sağir fi’t Tıbb’tır kitabının ele aldığı konu nedir?

M.Ö. 1000’ li yıllarda İbni Sina tarafından 1013 yılında yazılan El Kanun El-Sağir fi’t Tıbb’tır (Küçük Tıp Kanunu) kitabında bitkilerin farklı şekillerde işlenerek şifa
sağladığı yöntemler anlatılmaktadır.

Osmanlı’da gül bitkisinin gastronomiye ve tıbba kattığı faydalar nelerdir?

Gül bitkisi ile yapılan tedaviler Osmanlı’da çok ünlüdür. Şerbetleri, tatlıları ve reçelleri ile saray mutfağını süsleyen bu bitkinin yapraklarından yapılan macunlar ve şuruplar ile çeşit çeşit hastalığa çare aranırdı. Ancak özelliği gereği soğuk bir bitki olan gülün her hastalığa çare olmadığı da bilinirdi. Çünkü bitki ve besinlerin soğuk ve sıcak mizaçlarının tedavi edecekleri hastalık ile uyuşması gerektiği hekimlerce bilinirdi.

Çatalhöyük’te yaşayanların yemek yapma alışkanlıkları nasıldır?

Çatalhöyük’te yaşayanların yiyeceklerini nasıl pişirdikleriyle alakalı fikirlerin varlığı artık bilinmektedir. Ateşte kızdırılan taşların, yiyeceğin ve haşlayacak olan suyun bulunduğu
ağaç kapların içine konularak pişirme işleminin yapıldığı kolaylıkla tahmin edilmektedir. Mayalanma işinin bu dönemlerde de yapıldığı, işlem için yabani bitki ve bitki tohumlarının kullanıldığı tespit edilmiştir.

Ortaçağ döneminde yeme içmenin din ile olan bağlantısı nelerdir?

Ortaçağ döneminde Dinî bakışın ifadesi, yaşam kuralları, yasaklar ve günahların resme
yansıtılışında aracı olan nesne hep yemek olmuştur. Dine karşı gelmenin ve saygılı olmanın kuralları anlatılırken yemeğin etkileyici gücünden faydalanılmıştır. Perhizler ve oruçlar insanın yaradan ile olan bir diyaloğunun vesikası olmuştur.  

Çatalhöyüğün kısaca coğrafik yerleşimi ve evlerin düzeni nasıldır?

Çatalhöyük oldukça sulak bir alanda kurulmuştu ve Çarşamba ırmağının kıyısındaydı.
Birbirine bitişik olan ev yapıları 1000 sene zarfında tekrar tekrar birbirinin üstüne, neredeyse aynı şekilde inşa edilmişti. Farklı evlerin içindeki
ocak, fırın, platform, saklama çukurları, mimari bölümler ve dekorasyonlar aynıydı ve tekrarlıyordu. Günlük hayatın yapısı böylece her yeniden yapımda tekrar belirtilmiş, tekrar vurgulanmış gibi oluyordu. Çatılar da birçok günlük iş için kullanılıyordu.

“GASTRONOMİ” kavramını literatüre girme dönemi ve sebepleri nelerdir?

Gastronominin gündelik yaşama dair yeme içme alışkanlıkları ve yemek tariflerinden farklı olarak fizyolojik, antropolojik ve sosyolojik olarak da ele alınması gastronomi kavramının literatüre girmesinin en önemli etkenlerinden biridir. 1800’li yıllara denk
gelen dönemde gastronomi üzerine tartışmalar ve araştırmalar oldukça yoğunlaşmış ve farklı eserler ortaya konmuştur.

Yemeğin sosyo-kültürel yönü olduğu ne zaman ortaya çıkmıştır?

Yemeğin bir kültürü ve yaşamı ifade etmesi, statüye ilişkin sosyo-kültürel bir yönü olduğunu da göstermektedir. Tarih boyunca düğün, cenaze, aile
içi ve aile dışı toplanmalarda bir sosyolojik olay olarak karşımıza çıkan yemek, restoranlardaki artışla 1900’lerde sosyo-ekonomik bir hal almıştır. Dışarıda yemenin ilk başladığı bu tarihlerde restoranlar, hizmetleri ve fiyatları dolayısıyla da elit müşterileri
ve müşterilerinin beklentileriyle statüyü belirleyici bir hal almıştır.

Türkiye’de yemekle ilgili tarifleri kapsayan yayınlar ne zaman yayınlanmıştır?

Türkiye’de yemeğe ilişkin tarif ve mekan kavramından farklı kapsamlı yayınların başlangıcının ise 1900 sonlarına denk geldiği görülmektedir. Dışarıda yemek yemenin Türk yemeklerini yozlaştırdığı, yetişmiş ve geleneksel tarif bilen eleman eksikliği gibi konular bunlardan bazılarıdır. Cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de yemeğin din, toplum ve siyasete ilişkin yönüne değinen yazılarda yayınlanmıştır.

Komünikasyon kelimesinin kelime kökeni ve anlamı nedir?

Komünikasyon kelimesi Latince ‘comun’ kelimesinden türemiştir. Bu da ‘ortak’ anlamına gelmektedir.

İlk çağlarda iletişim ne şekilde sağlanmaktaydı?

İlk çağlarda mağaralara çizilen resimler, duman ve güvercinle haberleşme veya
haberciyle ulaştırılan mektup gibi iletişim biçimleriyle asgari düzeyde hayatı idame ettirme ve gelişmelerden haberdar olma amacıyla kurulan iletişim günümüzde yerini farklı işlevlere bırakmıştır.

Geçmişte ve günümüzde gazetenin anlamı nedir?

İlk olarak 19. Yüzyılda ortaya çıkan gazete yazılı ve görsel bir kitle iletişim aracı
olup, matbaanın bir ürünü olarak değerlendirilebilecektir. Siyasi, toplumsal ve kültürel gelişmeleri kitlelere ulaştıran gazeteler yerel, ulusal gazeteler olarak karşımıza çıkmaktadır. Gazete, detaylı bilgileri içinde barındırması, kitlelerce satın alma alışkanlığı
yaratması görsel ve yazılı medya ürünlerini barındırmasıyla oldukça yaygın olarak nitelendirilebilecektir. Ancak günümüzde gazetenin, Internet’in yaygınlaşması ve dijital
halinin de kitlelere hizmet verebilir durumda olmasıyla okuma oranı olan tirajlarında
düşüş olduğu görülmektedir.

Sinema tarihte ilk ne zaman ve kim taraftan çekilmiştir?

Lumiere kardeşlerin ilk filmi kaydetmeleriyle 1895 yılında ortaya çıkan
sinema görsel-işitsel bir kitle iletişim aracıdır. Sinemalarda da ilk olarak siyasi ve
toplumsal olayların filmlere aktarıldığından söz edilebilecektir. 

Sosyal medyanın hayatımıza giriş tarihi nedir?

Sosyal medya Internet ağlarının yaygınlaşması, evlere girmesi ve bireysel
kullanımda etkin ve interaktif bir kullanıma imkan vermesiyle 2000’lerden sonra ortaya
çıkan bir olgudur. Sosyal medya her bireyin herkesçe ulaşılabilir bir alanda kendine bir
alan yaratması işleviyle çağımızın en etkin kitle iletişim aracıdır.

Günümüzde gastronomi olgusu ne yönde değişmiştir?

Günümüzde kazandığı bakış açısı itibariyle gastronomi olgusu, çeşit çeşit kitap ve dergi yayınlarına içerik sağlarken aynı zamanda televizyon ve radyo programlarının da izlenilen ve sevilen unsurları haline gelmiştir. İnsanların bilgi ve deneyim
dağarcığındaki gastronomi ve gastronomiyle ilgili paylaşımlar artık birçok kişi tarafından merakla takip edilmektedir.

Televizyon yayınlarında gastronomi ne şekilde gösterilmektedir?

Görsel ve işitsel bir kitle iletişim aracı olan televizyon, gastronominin ağırlıklı olarak tarif ve eğlence kısmıyla ilgilenmeyi tercih etmektedirler. Televizyon yayınının ulaşım hızı, sayısı ve hedef kitlesi basılı yayınlara göre daha geniş olduğundan gastronominin ilgi çekebilecek tüm yönleri televizyon programlarına içerik sağlamaktadır. İzleyenlere kesintisiz bir iletişim için gastronominin magazinsel veya sadece ilgiyi yüksek tutacak içeriğe sahip yönü bu yayınları cazip kılmaktadır. Yemek programlarında ünlülerin kullanımı, yayınların sohbet ve eğlence içerikli olması bu anlamda değerlendirilebilecektir.

Fotağrafçılık ve gastronomiarasındaki ilişki neye dayanmaktadır?

Yemek fotoğrafçılığı, üzerinde photoshop yapılan bir yemek resminden ziyade yemeği tüm gerçekçiliği, porsiyonu, renkleri, süslemesi ve sunumuyla yansıtabilen bir sanat olarak değerlendirilebilecektir. Fotoğrafçılığın özellikle de yemek fotoğrafçılığının bir sanat olarak görülebileceği fikri ise yemeğin bir sanat eseri gibi yansıtılması
gereğinden ileri gelmektedir. Yemek fotoğrafçılığı aslında her zaman yediğimiz basit bir kuru fasulye pilav ikilisini bir teşhir, reklam ve motivasyon aracı olarak alıcıya sunmaktadır. Bu bağlamda yemeğin en güzel sunum halini, ışığın kalitesini, yemek üzerinde dikkat çekilecek noktaları vurgulamak son derece önem kazanmaktadır

Radyoda yemek üzerine olan yayınlar neyi hedeflemektedir?

Radyo yayınları, gastronomiye ilişkin bir yemeğin tarifinden öte o yemeğin hikayesi, tarihi kısacası diğer yönergeleri ile dinleyenin karşısında olmayı hedeflemektedir. Ayrıca günümüzde radyonun televizyon ve Internet’le rekabet edebilmek için farklı program ve işlevler edinmesi de gastronomiye yönelik yayınları arttırdığı gibi yemek temalı program ve radyoları da ortaya çıkarmıştır.

Gastronominin diğer bilimlerle ilişkisi ne düzeydedir?

Gastronomi farklı alanlara ilişkin izler taşımaktadır. Gastronomi; fizikten, kimyadan ayrı tutulamayacağı gibi sosyoloji ve ekonominin değişken ritimlerine de ayak uydurmaktadır. Gastronomi yazarının da gastronomiyi besleyen disiplinleri anlayabilme ve çözümleyebilme yetisine sahip olabilmesi gerekmektedir. Örneğin baharatın ölçüsü yanlış verilirse yemeğin geldiği coğrafyaya ters düşmesi gibi bir durum ortaya çıkabilecektir. Çünkü o coğrafyada bu yemeği yiyen insanların baharatın verdiği enerjiyle ısınmaya dolayısıyla yaşama tutunmaya ihtiyaçları olacaktır.