aofsoru.com

Osmanlı Mutfağı Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İçecek Kültürü

1. Soru

Osmanlı devleti, içecek kültürünü hangi devletten
devralarak devam ettirmiştir?

Cevap

Osmanlılar devlet ve toplum hayatının birçok
alanında olduğu gibi, içecek konusunda da Selçuklulardan
ve daha önceki atalarından devraldıkları kültürü devam
ettirmişlerdir. Bunun yanı sıra fetihler sonucunda
kazanılan topraklardaki birikim bu kültüre yeni unsurlar
eklemiş; Batı’nın coğrafi keşifler ve sömürge hareketleri
neticesinde tanıyıp ticari yollarla Osmanlı ülkesine
soktukları müstemleke ürünleri içecek kültürünü
zenginleştirmiştir.


2. Soru

Osmanlılardaki belirli doğal içecekler nelerdir?

Cevap

Doğal içecekler su, süt ve ayrandan meydana
gelmektedir.


3. Soru

Osmanlılarda sıradan bir insanın bile en kolay temin
edebilmesi bakımından en ideal içecek hangisiydi?

Cevap

Osmanlılarda sıradan bir insanın en kolay temin
edebilmesi bakımından en ideal içecek kuşkusuz suydu.


4. Soru

Osmanlılarda içme suyunun tüketiciye kolayca
ulaştırılması için ne gibi faaliyetler yürütülmüştür?

Cevap

“içme suyu” olarak vurgulanan bu içeceği
tüketiciye kolaylıkla ulaştırabilmek amacıyla yeraltı ve
yerüstü sistemleri geliştirilmiş; bunun neticesinde suyun
sunulması ve tüketilmesi konusunda yerleşik bir kültür
oluşmuştur.


5. Soru

Ma-i Leziz nedir?

Cevap

İçimlik, tatlı ve belli özellikleri olan suya verilen
isimdir.


6. Soru

İçme suyunun kaynağından yerleşim yerlerine
ulaştırılması için ne gibi faaliyetler yürütülmüştür?

Cevap

İçme suyunun kaynağından yerleşim yerlerine
ulaştırılması için kuyular, sarnıçlar, suyolları, bentler ve
kemerler, çeşmeler ve sebiller inşa edilmiştir.


7. Soru

Çeşmelerin meydanlar, yol ağızları, cami ve kilise
duvarları, mektep yakınları, mezarlıklar, türbe girişleri ve
çarşı-pazar gibi sürekli insan trafiğine sahne olan
yerlerde inşa edilmiş olması ne anlama gelmektedir?

Cevap

Çeşmelerin meydanlar, yol ağızları, cami ve
kilise duvarları, mektep yakınları, mezarlıklar, türbe
girişleri ve çarşı-pazar gibi sürekli insan trafiğine sahne
olan yerlerde inşa edilmiş olması, toplumu her an nefis su
ile buluşturma anlayışının yansımasıdır.


8. Soru

Tiryaki kelimesinin kökeni nedir?

Cevap

Osmanlı döneminde zehirlenmelere ve bazı
hastalıklara karşı kullanılan bir cins macuna tiryak adı
verilmiş, bunu kullananlara da “tiryaki” denilmiştir.
Tiryaki, zamanla her türlü keyif verici madde tutkunlarını
niteleyen bir isim olmuştur.


9. Soru

Osmanlılarda mahalle çeşmesinden kesintisiz akan su
neyi ifade etmekteydi?

Cevap

Mahalle çeşmesinden kesintisiz akan su, Osmanlı
insanının tasavvuruna sonsuzluk imgesini nakşetmekteydi.


10. Soru

Türkler suların kaynak yerine ne demişlerdir?

Cevap

Türkler suların kaynak yerine “göze” demişlerdir.


11. Soru

Evliya Çelebi sağlıklı suyu belirleyebilmek için hangi
yöntemi tavsiye etmiştir?

Cevap

Evliya Çelebi, sağlıklı suyu belirlemek için ilginç
bir yöntem önermiştir. Bu yöntem suyu tartmaktan
ibarettir. Bunun için, incelenecek sulara pamuk batırılır,
ıslanan pamuklar kurutulduktan sonra tartılır, neticede en
hafif çeken pamuğun batırıldığı suyun “en hafif ” olduğu
ortaya çıkardı.


12. Soru

Osmanlarda İstanbul’ un en güzel suları hangi
sulardan meydana gelmekteydi?

Cevap

İstanbul’un en güzel suları Çamlıca, Kayışdağı,
Taşdelen, Karakulak, Sırmakeş, Çırçır, Kocataş,
Kanlıkavak ve Hamidiye suları idi.


13. Soru

Türk kültüründe renginden dolayı süt, yoğurt ve ayran
üçlüsü ne şekilde adlandırılmıştır?

Cevap

Türk kültüründe renginden dolayı süt, yoğurt ve
ayran üçlüsü “ağartı” olarak adlandırılmıştır.


14. Soru

Hayvansal gıdalar olan et, süt ve süt ürünleri Batı’da
ne zaman yaygınlaşmıştır?

Cevap

Hayvansal gıdalar olan et, süt ve süt ürünleri
Batı’da 16. yüzyıldaki reform hareketlerinden sonra
yaygınlaşmıştır.


15. Soru

Ayran sözcüğünün kökeni hangi sözcüktür?

Cevap

Ayran sözcüğünün kökeni “ayırmak” fiilidir.
Bununla birlikte sözcüğün, “beyazlaşan” anlamındaki
ağ(a)ran deyişiyle de yakın alakası vardır. “Ayran” sözü,
Orta Asya ve Anadolu Türk lehçelerinde gerek anlayış ve
gerek söyleniş bakımından en az ayrılık gösteren, eski bir
kelimedir. Osmanlı Anadolu’sunda ayrana, ak, akçakatık,
çalkama, gövertmeç, katık ve tutma gibi isimler de
verilmiştir.


16. Soru

Osmanlılarda ayran bilhassa hangi yemek ile
özdeşleşmiştir?

Cevap

Ayran bilhassa pilav ile özdeşleşmiştir.


17. Soru

Ayranın misafire ikramı sırasında gözetilen
hususlardan biri neydi?

Cevap

Ayranın misafire ikramı sırasında gözetilen
hususlardan birisi, konulduğu bardaktan veya tastan
taşarcasına köpüklü olmasıydı. Köpük, ayranın özentiyle
hazırlandığının ve dolayısıyla konuğa verilen değerin
göstergesiydi.


18. Soru

Gaspıralı İsmail ayranı nasıl nitelemiştir?

Cevap

Gaspıralı İsmail ayranı “Türk millî içkisi” olarak
nitelemiştir.


19. Soru

Osmanlılarda geleneksel içecekler hangi içeceklerden
oluşurdu?

Cevap

Geleneksel içecekler; şerbet, limonata, şurup,
şıra, boza, salep, hardaliye, ıhlamur çayı, ada çayından
meydana gelirdi.


20. Soru

Meşrubat sözcüğünün kökeni nedir?

Cevap

Meşrubat, kulplu su kabı manasındaki maşrapa
ve temelde su içilen yer anlamında olup, sonradan huy,
mizaç, karakter, yaşayış tarzı ve gidilen yol gibi birçok
manalara teşmil edilmiş bulunan meşrep sözcükleri gibi,
şerbet de, “içmek” fiilinin Arapçadaki karşılığı olan
“şurb”un dilimize kazandırdığı kelimelerden birisidir.


21. Soru

Şerbetin tüketimi nasıl gerçekleştirilirdi?

Cevap

Kahve ve diğer içecekler gibi hem aile içerisinde
tüketilen, hem de misafire ikram edilen bir içecekti. Ana
yemeklerin yanında ve bilhassa hamur işlerinden sonra
daha fazla tüketilirdi.


22. Soru

Meyvelilerin dışında hangi şerbetler yaygındı?

Cevap

Meyvelerin dışında gelincik, gül gibi çiçeklerin
şerbeti de yaygındı. Hatta Isparta ve civarında gül
yetiştiriciliğinin yaygınlığı da buna bağlanmaktadır.


23. Soru

Hanımlara pratik yemek tariflerinin önerildiği 1907
tarihli Fahriye imzalı kitapta, çeşitli meyve ve çiçeklerden
yapılan kaç şerbet tarifi vermiştir?

Cevap

Hanımlara pratik yemek tariflerinin önerildiği
1907 tarihli Fahriye imzalı kitapta, çeşitli meyve ve
çiçeklerden yapılan 24 şerbet tarifi verilmiştir. Bunlar
menekşe, limonlu menekşe, portakal, turunç, vişne, çilek,
Frenk üzümü, ekşi nar, demirhindi, sübye, badem sübye,
keçiboynuzu, kuru üzüm, kızılcık, ağaç çileği, gül,
amberbaris, iğde çiçeği, yasemin, zambak, fulya, fil,
amber çiçeği şerbetleri ve limonatadır.


24. Soru

Varlık derecesine göre şerbetler neyden yapılırdı?

Cevap

Şerbet yapımında kullanılan malzeme, ailelerin
varlık derecesine göre değişmekteydi. Dar gelirliler sadece
bal veya şeker yardımıyla basit şerbet yaparken; zenginler
ve devlet büyüklerinin konaklarında limon, portakal, ağaç
kavunu, menekşe, gül, karabaş, dut, nergis, safran ve
ıhlamurdan hazırlanan şerbetler mutfak raflarını
doldurmaktaydı.


25. Soru

Osmanlı Sarayı’nda şerbet, 16. yüzyılın ilk
çeyreğinden itibaren nerede yapılmaya başlamıştır?

Cevap

Osmanlı Sarayı’nda şerbet, 16. yüzyılın ilk
çeyreğinde idarî bakımdan Matbah-ı Âmire’ye bağlı
olarak kurulan Helvahane’de hazırlanmaktaydı. Saray
halkının tatlı-ekşi yiyecekleri ve diğer içecekleri de burada
imal edilmekteydi.


26. Soru

Şerbet, sadece serinlemek ya da keyiflenmek amacıyla
tüketilen bir içecekmiydi?

Cevap

Şerbet, sadece serinlemek ya da keyiflenmek
amacıyla tüketilen bir içecek değil, aynı zamanda
yorgunluk, baş ağrısı, halsizlik gibi günlük hayatta sık
karşılaşılan rahatsızlıklarda içilen bir dogdu.


27. Soru

Limonata nedir?

Cevap

Limonata bir şerbet türüdür. 14. yüzyılda
Mısır’da serinlemek için limon suyuna bal karıştırılmak
suretiyle içildiği bilinmektedir.


28. Soru

Türk limonatasını Batı’daki benzerlerinden ayıran fark
nedir?

Cevap

Türk limonatasını Batı’daki benzerlerinden
ayıran fark, içerisine katılan naneden ileri gelir.


29. Soru

Son dönem yemek kitabı yazarı Fahriye’nin limonata
tarifi nasıldır?

Cevap

Son dönem yemek kitabı yazarı Fahriye’nin
limonata tarifi, sıkılan limonların suyuna şeker eklenip
yeterli derecede su ilavesiyle karıştırıldıktan sonra
süzülerek çekirdek ve posanın ayıklanmasından ibarettir.


30. Soru

Şurup nedir?

Cevap

Kaynaklarda şerbetle karıştırıldığı görülen şurup,
şerbet yapmak üzere hazırlanan koyu kıvamlı sıvıdır.
Meyvelerin, çiçeklerin ve çeşitli baharatların özsuyuyla
yapılan şurup, bu haliyle de tüketilmekle birlikte, asıl
ihtiyaç halinde sulandırılarak içilmesi için hazırlanan bir
içecekti.


31. Soru

Hadiye Fahriye 1924 yılında yayımladığı Tatlıcıbaşı
adlı kitabında kaç çeşit şurup bulunmaktaydı?

Cevap

Hadiye Fahriye 1924 yılında yayımladığı
Tatlıcıbaşı adlı kitapta 30 çeşit şurup tarifi anlatmıştır.
Bunlar limon şurubu, kaynamamış limon şurubu, kuru
limon şurubu, portakal şurubu, mandalina şurubu, turunç
şurubu, vişne şurubu, kaynamamış vişne şurubu, kuru
vişne şurubu, çilek şurubu, kaynamış çilek şurubu, kayısı
şurubu, kaynamamış kaysı şurubu, zerdali reçeli şurubu,
erik şurubu, kaynamamış erik şurubu, şeali şurubu,
kızılcık şurubu, ağaç çileği şurubu, Frenk üzümü şurubu,
kaynamamış Frenk üzümü şurubu, hünnap şurubu, gül
şurubu, yasemin şurubu, fulya şurubu, elma şurubu,
kaynamamış elma şurubu, armut şurubu, ayva şurubu,
menekşe şurubu, gelincik şurubudur.


32. Soru

Şıra nedir?

Cevap

Şıra, çeşitli meyvelerden çıkarılan sular için
kullanılan bir isim olmakla birlikte, özellikle üzüm
suyundan yapılan hafif ekşitilmiş içeceğe bu ad
verilmiştir. Anadolu’nun doğusunda ve batısında yaygın
olan şıra, elma, armut, üzüm, nar ve muşmula gibi
meyvelerin az veya çok ekşitilmesiyle meydana getirilirdi.


33. Soru

Boza nasıl elde edilir?

Cevap

Başta darı olmak üzere buğday, mısır, pirinç ve
arpadan mayalanma yoluyla elde edilmektedir.


34. Soru

Osmanlı sarayında boza nerede yapılır ve ne
zamanlarda tüketilirdi?

Cevap

Osmanlı Sarayı’nda boza Helvahanede
yapılmaktaydı. Kasım’dan başlayarak Nisan sonuna kadar
sıkça tüketilirdi.


35. Soru

Boza daha ziyade hangi bölgelerde yaygındı?

Cevap

Boza daha ziyade Rumeli’de, Arnavutluk ve
Sırbistan bölgelerinde yaygındı. Anadolu’da en fazla
yaygın olduğu yerler ise Amasya, Bursa, Tosya, Ankara,
Erzurum ve Mardin’di.


36. Soru

Salep nedir?

Cevap

Salep, imparatorluğun birçok yerinde doğal olarak
yetişen bir orkide çeşidinin genç yumrularından elde edilen
toza ve bundan elde edilen sıcak içeceğe verilen addır.


37. Soru

Salep nasıl yapılır?

Cevap

Orchis, yumruları haşlandıktan sonra sertleşinceye
kadar güneşte kurutulur, daha sonra ezilerek toz haline
getirilir, bu toz süt ile pişirilerek salep hazırlanmış olur.


38. Soru

İbn-i Sina 11. yüzyılda kaleme aldığı El-Kânun fi’t-Tıbb
adlı kitabında uzunca anlattığı salebin faydaları nelerdir?

Cevap

İbn-i Sina 11. yüzyılda kaleme aldığı El-Kânun
fi’t-Tıbb adlı kitabında uzunca anlattığı salebi zihni açıcı,
sinir sistemini düzenleyici, öksürüğü söken, kabızlığı
gideren, cinsel gücü arttıran, felci geçiren bir drog olarak
tanıtmıştır.


39. Soru

Musilaj Nedir?

Cevap

Su ile temasında şişen maddeye verilen isimdir.


40. Soru

Salep, içecek olarak tüketilmesinden başka hangi
yiyeceklerde kullanılırdı?

Cevap

Salep, içecek olarak tüketilmesinden başka
kaymaklı dondurma, çevirme ve şerbet yapımında da
kullanılırdı.


41. Soru

Hardaliye nedir?

Cevap

Hardaliye, Kırklareli başta olmak üzere Rumeli
topraklarında yetişen özel bir üzümün olgunlaşmış taneleri
ile hardal tohumunun karıştırılması yoluyla elde edilen
lezzetli bir kış içeceği idi.


42. Soru

Müselles nedir?

Cevap

Üzüm şırasından ya da eski şaraplardan yapılan
bir içecekti.


43. Soru

Ihlamur çayı nedir?

Cevap

Latincesi tilia olan ağacın kurutulmuş yapraklarının
Çin çayı gibi kaynatılmasıyla elde edilen içecektir.


44. Soru

Ihlamur çayının faydaları nelerdir?

Cevap

İdrar arttırıcı, terletici ve göğsü yumuşatıcı
etkilerinin yanı sıra, bünyelerin soğuğa karşı direnç
sağlaması veya solunum yolu hastalıklarında
kullanılmıştır.


45. Soru

Ada çayı nedir?

Cevap

Latincesi salvia olan adaçayının S. oflicinalis
başta olmak üzere çeşitli türlerinden elde edilen içecektir.


46. Soru

Ada çayı Osmanlılarda nasıl değerlendirilmiştir?

Cevap

Osmanlı toplumunda adaçayının yaprakları
kurutulup sıcak içecek olarak tüketilirken, bitkinin farklı
türlerinin yetiştiği Anadolu’nun batı ve güney
kesimlerinde dokuma sektöründe doğal boyamacılıkta
kullanılmıştır.


47. Soru

Osmanlılarda modern içecekler nelerden
oluşmaktaydı?

Cevap

Osmanlılarda modern içecekler Kahve, çay,
kakao, gazoz gibi içeceklerden oluşmaktaydı.


48. Soru

Kahvenin tarihi hangi olaya dayandırılmaktadır?

Cevap

Etiyopyalı bir çobanın koyunlarının gece
uyuyamamasının nedenin kahve yaprakları olduğunu
keşfetmesine dayandırılmaktadır.


49. Soru

Kahve İstanbul’a ilk olarak nasıl gelmiştir?

Cevap

Osmanlıların Kızıldeniz’in iki yakasına hâkim
olmaları üzerine, Yemen ile Habeşistan’ın sahil
kesimlerindeki ambarlarda ve limanlarda bulunan tonlarca
kahve Müslüman tacirler eliyle İstanbul’a nakledildi.


50. Soru

Kahvenin Avrupa’ya tanıtılması ve taşınması nasıl
gerçekleşmiştir?

Cevap

Kahvenin Avrupa’ya tanıtılması ve taşınması da
Türkler aracılığıyla oldu. Avrupalılar kahveyi ilk önce
İstanbul ile diğer şehirlere giden diplomat ve seyyahların
yazılarından tanımışlardır.


51. Soru

Osmanlıların kahve içmeyi kendilerine özgü damak
tadıyla sentezlemesi hangi kimliği ortaya çıkarmıştır?

Cevap

Osmanlıların kahve içmeyi kendilerine özgü
damak tadıyla sentezlemesi “Türk kahvesi” kimliğini
ortaya çıkarmıştır.


52. Soru

Türk kahvesinin çekiciliğini belirleyen unsurlar
nelerdir?

Cevap

Türk kahvesinin çekiciliğini, tozun kavrulma
derecesi, pişirilen suyun özelliği, ateşin cinsi, pişirme süresi
ve cezvenin hangi metalden imal edildiği belirlemiştir.


53. Soru

Kahve bazı biyolojik ihtiyaçları karşılayan ve anlık
lezzet yaşatan bir içecek miydi?

Cevap

Kahve bazı biyolojik ihtiyaçları karşılayan ve
anlık lezzet yaşatan sıradan bir içecek olmayıp, toplumsal,
kültürel ve simgesel anlamlar içeren bir maddeydi.


54. Soru

Çay kelimesinin kökeni nedir ve farklı dillere nasıl
geçmiştir?

Cevap

Milattan yaklaşık üç bin yıl önce Çin’de
keşfedilen Camellia sinensis bitkisinin, Amoy
lehçesindeki söylenişi olan t’e (teheh), Avrupa dillerine
“thé”, “tea” ve “tee” şekillerinde geçerken, yönetici elitin
kullandığı Mandarin lehçesindeki ç’a (tcha) kullanımı
Japon, Hint, İran, Rus ve Türk dillerine yerleşmiştir.


55. Soru

İstanbul’da ve Anadolu’da çay kullanımına dair en
erken kayıtlar kime ve hangi zamana dayanmaktadır?

Cevap

stanbul’da ve Anadolu’da çay kullanımına dair
en erken kayıtlar Evliya Çelebi’de bulunmaktadır. Evliya,
1631 yılına ait İstanbul izlenimleri arasında, çayın
faydasından bahsetmiş, Gümrükhanede hizmetçiler
tarafından sunulan içecekler arasında Yemen kahvesi ile
salebin yanı sıra çayı da zikretmiştir.


56. Soru

18. yüzyılda saray mutfağındaki ürünler arasında
görülen çay hangi amaçla bulundurulmuştur?

Cevap

18. yüzyılda saray mutfağındaki ürünler arasında
görülen çay, şerbet yapımında içeceğin lezzetine çeşni
kazandırmak amacıyla bulundurulmuştur.


57. Soru

Çay kültürü ülkemize nereden girmiştir?

Cevap

Çay kültürü Türkiye’nin doğusuna Rusya ve İran
üzerinden girmiştir. Van ve Hakkâri bölgesindeki çok
koyu içme alışkanlığı İran’dan; Erzurum ve Kars’ta ise
semaver kullanımının yaygınlığı, çayın açık içilmesi ve
kıtlama usulüyle tatlandırılması gibi alışkanlıklar
Rusya’dan geçmiştir.


58. Soru

Çayın bugünkü anlamda tüketilmeye başlaması, hem
ticari bir meta hem de kültür olarak ülkeye daha fazla
girdiği dönem ne zamandır?

Cevap

Çayın bugünkü anlamda tüketilmeye başlaması,
hem ticari bir meta hem de kültür olarak ülkeye daha fazla
girdiği 19. yüzyıl ortalarındadır.


59. Soru

Çayın Osmanlı kadınına getirdiği en büyük yenilik nedir?

Cevap

Çayın Osmanlı kadınına getirdiği en büyük
yenilik çay partileridir.


60. Soru

Osmanlı döneminde çay tarımı hangi bölgelerde
yapılmıştır?

Cevap

Osmanlı döneminde Rize ve Artvin bölgelerinde
1870’lerden itibaren amatörce çay tarımı yapılmış, ancak
göçler ve savaşlar nedeniyle üretim geliştirilememiştir. II.
Abdülhamid döneminde İstanbul, Selanik ve Bursa’nın
yanı sıra bazı Anadolu şehirlerinde girişilen deneme
ekimlerinden sonuç alınamamıştır.


61. Soru

Kakao nedir ve anavatanı neresidir?

Cevap

Kakaonun anavatanı Meksika olup, Latince adı
theobrama cacao olan bir ağacın çekirdeklerinden elde
edilen bir üründür.


62. Soru

Çikolata Osmanlılarda hangi harpten sonra
yaygınlaşmıştır?

Cevap

Osmanlılar Kırım Harbinden sonra çikolatayı
tanımış fakat 19. yüzyılın sonlarında yaygınlaşmıştır.


63. Soru

Gazozun bileşenleri nelerdir?

Cevap

Gazozun bileşenleri meyve esansı, şeker ve
karbonik asittir.


64. Soru

Osmanlılarda ilk gazoz ne zaman ve nerede yapılmıştır?

Cevap

1890’ların başında ithal edilmesinin ardından
Niğdeli girişimci Mısırlıoğlu Aleksandr, Fransa’dan
makine getirerek, üç ortağıyla birlikte Karaköy’de gazoz
imaline ve satışına başladı.


65. Soru

Osmanlı Devleti’nde alkollü içeceklerin üretimi ve
tüketimi hangi esasa bağlanmıştır?

Cevap

Osmanlı Devleti’nde alkollü içeceklerin üretimi
ve tüketimi İslâm hukukuna göre birtakım esaslara
bağlanmıştı.


66. Soru

Osmanlı toplumu içerisinde içki üretilmesi, satılması
ve tüketilmesi yasaklanmıştı. Bunun sebebi neydi?

Cevap

Sarhoş olanların hareketlerini kontrol
edemedikleri, şeytanın içki vasıtasıyla insanlar arasına kin
ve nefret soktuğu, ibadet etmekten alıkoyduğu gibi
gerekçelerle İslam’ın esriklik verici şeyleri haram
kılmasından hareketle Osmanlı toplumu içerisinde içki
üretilmesi, satılması ve tüketilmesi yasaklanmıştı.


67. Soru

Osmanlılarda içki içme izni kimlere verilmiştir?

Cevap

Gayrimüslimlerin, kendi iskân birimleri ve
cemaat yapıları içerisinde, Müslümanları rahatsız
etmeyecek biçimde içki kullanmalarına izin verilmişti.


68. Soru

Osmanlılarda güvenlik güçleri yolda rastladıkları
sarhoşlara nasıl bir muamele gösterirdi?

Cevap

Güvenlik güçleri sokakta rastladıkları sarhoş
gayrimüslimlere müdahale etmezken, Müslüman bir
sarhoş görüldüğünde derhal tutuklanırdı.


69. Soru

İstanbul’da hangi tarihte içki tüketimi herkese
yasaklanıp bütün meyhaneler kapatılmıştır?

Cevap

1583 yılında İstanbul’da içki tüketimi herkese
yasaklanıp bütün meyhaneler kapatılmıştır. Bu tarihlerden
sonra kahve ve kahvehane konusundaki yasaklar ve
serbestliklerin benzeri içki ve meyhaneler konusunda da
yaşanmıştır.


70. Soru

Osmanlılar hangi durumlarda içki yasağını esnetip
kaldırıyordu?

Cevap

Üstün hizmetlerinden dolayı gayrimüslim bir
devlet görevlisine veya bazı yabancılara özel izne tabi
olarak içki tedarik etme ve içme hakkı verilmiştir.


71. Soru

Osmanlılarda hangi dönemden sonra içki satışı
ruhsata bağlanmıştır?

Cevap

Tanzimat’tan sonra içki satışı ruhsata bağlanmıştır.


72. Soru

Şarap nedir ve şarap sözcüğünün kökeni nedir?

Cevap

Şarap taze üzümden elde edilen fermente bir içki
iken rakı damıtma yoluyla yapılıp anasonla aromatize
edilen yüksek alkollü bir içkidir. Her ikisi de Arapça
kökenli olan bu kelimelerden şarap “şurb”dan; rakı ise,
terleten anlamındaki “araki” kökünden gelir.


73. Soru

Türk toplumu bira ile ne zaman tanışmıştır?

Cevap

M.Ö. 3000’lerde Sümerlerin kullanmış olmasından
hareketle tarihin en eski alkollü içeceği olarak bilinen biranın
Osmanlı topraklarına girişi çok yenidir. Türk toplumunun
birayı tanıması Kırım Savaşı (1853-1856) sırasında olmuştur.


74. Soru

19. yüzyılın sonlarına yaklaşıldıkça İstanbul’da
yaşayan Avrupalıların nüfusunun çoğalmasının etkisiyle,
alkollü içecek türlerine hangi içecekler dahil olmuştur?

Cevap

19. yüzyılın sonlarına yaklaşıldıkça İstanbul’da
yaşayan Avrupalıların nüfusunun çoğalmasının etkisiyle,
alkollü içecek türleri arasına konyak ve likör de girmiştir.


75. Soru

Osmanlılarda içki kullanımı ne zaman yaygınlaşmıştır?

Cevap

İmparatorluğun sonuna yaklaşıldıkça içki
kullanımı Müslümanlar arasında yaygınlaşmıştır.


76. Soru

İçimlik, tatlı ve belli özellikleri olan su, Osmanlı kaynaklarında ne şeklinde kaydedilmiştir?

Cevap

İçimlik, tatlı ve belli özellikleri olan su, Osmanlı kaynaklarında "mâ-i leziz" şeklinde kaydedilmiştir.


77. Soru

Osmanlı'da içme suyunun kaynağından yerleşim yerlerine ulaştırılması için neler inşa edilmiştir?

Cevap

İçme suyunun kaynağından yerleşim yerlerine ulaştırılması için kuyular, sarnıçlar, suyolları, bentler ve kemerler, çeşmeler ve sebiller inşa edilmiştir.


78. Soru

Türkler suların kaynak yerine ne demişlerdir?

Cevap

Türkler suların kaynak yerine "göze" demişlerdir.


79. Soru

Tiryaki kelimesi nereden geliyor?

Cevap

Osmanlı döneminde zehirlenmelere ve bazı hastalıklara karşı kullanılan bir cins macuna tiryak adı verilmiş, bunu kullananlara da "tiryaki" denilmiştir. Tiryaki, zamanla her türlü keyif verici madde tutkunlarını niteleyen bir isim olmuştur.


80. Soru

Evliya Çelebi kimdir?

Cevap

17. yüzyılda yaşamış Türk seyyahıdır. İstanbul ve çevresinden başlayarak, elli yıl boyunca Osmanlı ülkesinin hemen tamamını gezmiş; izlenimlerini on ciltlik Seyahatname adlı eserde toplamıştır. Zaman zaman fantastik ve mübalağalı anlatıma kaçmış olsa da Evliya Çelebi’nin mahalli kültüre dair anlattıkları son derece önemlidir.


81. Soru

Evliya Çelebi'nin sağlıklı suyu belirlemek için önerdiği yöntem nedir?

Cevap

Evliya Çelebi, sağlıklı suyu belirlemek için ilginç bir yöntem önermiştir. Bu yöntem suyu tartmaktan ibarettir. Bunun için, incelenecek sulara pamuk batırılır, ıslanan pamuklar kurutulduktan sonra tartılır, neticede en hafif çeken pamuğun batırıldığı suyun "en hafif" olduğu ortaya çıkardı.


82. Soru

Osmanlı'da başkent İstanbul'un en güzel suları hangileriydi?

Cevap

İstanbul’un en güzel suları Çamlıca, Kayışdağı, Taşdelen, Karakulak, Sırmakeş, Çırçır, Kocataş, Kan- lıkavak ve Hamidiye suları idi.


83. Soru

İnegöl'den getirilen Çitli suyunun özelliği neydi?

Cevap

Hazmettirici ve birçok hastalığa karşı bünyeyi koruyucu özelliğe sahip Çitli suyu, "herkes alsın diye" sandığı 140, şişesi 3 kuruşa satılmaktaydı.


84. Soru

Türk kültüründe renginden dolayı süt, yoğurt ve ayran üçlüsü nasıl  adlandırılmıştır?

Cevap

Türk kültüründe renginden dolayı süt, yoğurt ve ayran üçlüsü "ağartı" olarak adlandırılmıştır.


85. Soru

"Su içmeyene süt ver" sözü hangi kaynakta geçmektedir?

Cevap

11. yüzyılda yaşamış olan Kaşgarlı Mahmud’un Divânü Lügat’it-Türk’ünde geçen, "Su içmeyene süt ver" atasözü, Ortaçağ Türklerinde bu maddenin önemini vurgulamaktadır.


86. Soru

Osmanlı döneminde İstanbulluların süt ihtiyacı nasıl sağlanmaktaydı?

Cevap

Osmanlı döneminde İstanbulluların süt ihtiyacı şehir içindeki üreticilerden veya Galata, Üsküdar, Silivri, Çatalca ve Beykoz gibi yakın kasaba ve şehirlerden sağlanmaktaydı.


87. Soru

Yayık nedir?

Cevap

Ayran evlerde belli ölçülerdeki tencere, bakraç veya hususi kaplarda yapılabildiği gibi kalabalık ailelerde bu iş için özel olarak geliştirilmiş yayık denilen ahşaptan mamul eşya kullanılmıştır.


88. Soru

Osmanlı Anadolu’sunda ayrana hangi isimler verilmiştir?

Cevap

Osmanlı Anadolu’sunda ayrana, ak, akçakatık, çalkama, gövertmeç, katık ve tutma gibi isimler de verilmiştir.


89. Soru

Gaspıralı İsmail kimdir?

Cevap

Kırım Tatarı eğitimci, gazeteci, yazar ve fikir adamıdır. Hayatını Osmanlı İmparatorluğu’nun ve İslam aleminin kalkınması için eğitim yoluyla mücadeleye vakfetmiş; modern eğitim kurumlarıyla ilgili düşüncesini usûl-i cedîd adıyla tarihe kazımıştır. Düşüncelerini Tercüman gazetesi yoluyla dünyaya duyuran düşünür, fikirlerini "Dilde, fikirde, işte birlik" sloganıyla formüle etmiştir.


90. Soru

Çevirme nedir?

Cevap

Şişe geçirilen tavuk veya kuzunun ateşte çevirilerek pişirilmesi için kullanıldığı gibi, bir çeşit şekerlemenin adıdır. Şekerleme pişerken macun kıvamına gelmesi ve kristalleşmesinin önlenmesi için sürekli bir yöne doğru çevrilmesi dolayısıyla bu ad verilmiştir.


91. Soru

Türkiye’yi gezen Batılı seyyahların eserlerinde en çok yer verdikleri iki ürün hangisidir?

Cevap

Türkiye’yi gezen Batılı seyyahların eserlerinde en çok yer verdikleri iki üründen birisi kahve, diğeri şerbettir.


92. Soru

Şerbete düşkünlüğü ile bilinen Fatih Sultan Mehmed'in sevdiği sübye nedir?

Cevap

Sübye denilen şerbet, badem, kavun çekirdeği, hıyar çekirdeği, kuru üzüm, pirinç ve abdülleziz gibi şeylerden yapılmaktaydı. Seçilen malzemenin dövüldükten sonra su ile karıştırılıp astardan süzülmesiyle elde edilen sıvıya şeker ve çiçek suyu katılmak suretiyle hazırlanırdı. Sübye sıcak olarak içilirdi.


93. Soru

Mahlep nedir?

Cevap

İdris ağacı denilen Prunus mahlebin hoş kokulu tohumudur. Dış kabuğu çıkarılan tohumun öğütülerek elde edilen tozu Doğu Akdeniz ülkelerinde çörek ve kurabiye gibi hamur işlerinde kullanılmıştır. Osmanlı Devleti’nde, 17. yüzyılda bal ve şekerle tatlandırılarak salep benzeri bir içecek yapılmıştır. İstanbul’da sokakta satılan bu içecek, Azerbaycan’da kahvehanelerde tüketilmekteydi.


94. Soru

Mırmırık nedir?

Cevap

Bozanın çok fazla mayalanmış olan türüne "mırmırık" denirdi. Mırmırık özellikle Ankara bölgesinde tutulmaktaydı. Bunun, içenlere sarhoşluk veren daha sert cinsi İstanbul’da içki yerine de kullanılmıştır.


95. Soru

Musilaj nedir?

Cevap

Su ile temasında şişen maddedir. Boşaltım sistemi hastalıklarında etkisi bilinen salep, musilaj özelliğe sahip olduğu için kronik ishalleri kesmek için içilirdi.


96. Soru

Osmanlıların kahve ile tanışması nasıl olmuştur?

Cevap

Yavuz Sultan Selim (1512-1520) komutasındaki Türk ordularının Memlukları yenip Yemen’i de ele geçirmesi üzerine Osmanlılar kahveyi tanıdılar.


97. Soru

Avrupalılar kahveyi nasıl tanımışlardı?

Cevap

Avrupalılar kahveyi ilk önce İstanbul ile diğer şehirlere giden diplomat ve seyyahların yazılarından tanıdılar. Bazı egzotizm meraklıları kahveyi ülkelerine götürdüler. Öte yandan resmî görevlerle Avrupa’ya giden Osmanlı elçilerinin kahve alışkanlıkları, oradaki muhataplarını etkiledi. Örneğin, 1669’da Paris'e gönderilen Süleyman Ağa’nın kendi eliyle yaptığı kahve, Kral XIV. Louis'nin (1610-1643) ailesi de dahil olmak üzere Paris sosyetesini büyülemişti.


98. Soru

Osmanlı döneminde kahvehaneler ilk defa hangi padişah zamanında kapatılmıştır?

Cevap

Uzun süredir kahvenin aleyhindeki ve lehindeki tartışmalar sonucunda III. Murad (1574-1595) zamanında kahvehaneler hakkında hem toplum, hem de yönetim katından şikayetler yağmaya başlayınca kahve yasaklanırken, kahvehaneler de ilk defa kapatıldı. Aslında yasakların hedefi kahvehaneydi, kahve bir bakıma günah keçisiydi. Zira şikayetlerde kahveden ziyade kahvehanenin kötülükleri üzerinde durulmaktaydı. Örneğin, 1580’lerde Ankara’dan ve Karahisar’dan İstanbul’a ulaşan şikayetlerde kahvehanelerin türlü ahlâksızlıkların sergilendiği fesat yuvaları haline geldiği, çengi oynatıldığı, dedikodu yapıldığı, kısacası batakhaneye dönüştüğü öne sürülmüştü.


99. Soru

III. Murad, kahvehaneler ile ilgili koyduğu yasağı nasıl kaldırdı?

Cevap

Şeyhülislam Bostanzâde’nin kahvenin lehinde ve nazım şeklinde yazdığı 52 beyitlik fetvası üzerine III. Murad koyduğu yasağı geri kaldırdı. Kapatılanlarla beraber imparatorluk sathında çok sayıda yeni kahvehane açıldı.


100. Soru

Osmanlı Devleti 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan beri çay ihtiyacını nasıl karşılıyordu?

Cevap

Osmanlı Devleti 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan beri çay ihtiyacını, Çin ve Uzakdoğu’nun çaylarını harmanlayıp teneke kutular içerisinde gemilerle İstanbul’a getiren Rusya’dan karşılamaktaydı.


101. Soru

Kadızadeliler kimdir?

Cevap

Özellikle1630-1680 döneminde etkili olan vaizler sınıfıdır. Bunlar, dini meselelerin dışında siyasi ve sosyal konularla da ilgilenmişlerdir. Devletin gerilemesinin sebeplerini Hazret-i Muhammed zamanındaki İslam'dan uzaklaşmaya bağlayan Kadızadeliler, günlük hayatta İslami esaslarla çelişen ve çelişmeyen bütün yenilikleri reddetmişlerdir. Örneğin minarelerin yıkılmasını, yemeğin kaşıkla değil elle yenmesini, don giymek yerine peştamal takılmasını savunmuşlardır.


102. Soru

Bira, Osmanlı topraklarına ne zaman girmiştir?

Cevap

M.Ö. 3000'lerde Sümerlerin kullanmış olmasından hareketle tarihin en eski alkollü içeceği olarak bilinen biranın Osmanlı topraklarına girişi çok yenidir. Türk toplumunun birayı tanıması Kırım Savaşı (1853-1856) sırasında olmuştur. Bunda bahsedilen savaş sırasında müttefik subay ve erlerinin aileleriyle birlikte İstanbul’a yerleşmelerinin payı büyüktür.


103. Soru

Osmanlı İmparatorluğunda Müslümanlar arasında içki kullanımının yaygınlaşmasında rol oynayan etken nedir?

Cevap

İmparatorluğun sonuna yaklaşıldıkça içki kullanımı Müslümanlar arasında yaygınlaşmıştır. Bunda bazı Osmanlı aydınlarının batılılaşmayı, günlük hayatta onlar gibi yaşamak şeklinde algılamalarının rolü büyüktür.


104. Soru

Suyu kısaca anlatınız.

Cevap

Su, ilk insandan beri, öteki dünya inancına sahip toplumlarda, insanı maddi ve manevi kirinden arındırması yönüyle abıhayat sayılmıştır. Doğu ve Batı felsefelerinde ise varlıkların ilkesi sayılan dört maddeden birisinin de su olduğu kabul edilmiştir. Bedensel temizliğin başlıca aracı olan bu ilahî maddenin, bir Hindu’nun nehre girmesiyle, bir Hıristiyan’ın vaftiz edilmesiyle, bir Müslüman’ın abdest almasıyla kirlenen benliği günah duygusundan arındırdığına inanılmaktadır. Su, tüm canlılar gibi insanı da hayatta tutan en temel besin maddesidir.


105. Soru

Osmanlı kaynaklarında içimlik su nasıl tanımlanmıştır?

Cevap

Osmanlı kaynaklarında içimlik su, tatlı ve belli özellikleri olan su, Osmanlı kaynaklarında “mâ-i leziz” şeklinde tanmlanmıştır.


106. Soru

Osmanlılarda su temini nasıl olmuştur?

Cevap

Varlıklı olanlar evlerine su hatları çektirirken, buna imkânı
olmayanlar sakalar vasıtasıyla ücretli olarak ya da mahallenin ortak kullanımına sunulmuş çeşmelerden sularını temin etmişlerdir. 


107. Soru

Tiryaki kelimesi nereden gelmiştir?

Cevap

Osmanlı döneminde zehirlenmelere ve bazı hastalıklara karşı kullanılan bir cins macuna tiryak adı verilmiş, bunu kullananlara da “tiryaki” denilmiştir. Tiryaki, zamanla her türlü keyif verici madde tutkunlarını niteleyen bir isim
olmuştur.


108. Soru

Evliya Çelebi,sağlıklı suyu hangi yöntemle belirlemiştir?

Cevap

Evliya Çelebi, sağlıklı suyu belirlemek için ilginç bir yöntem önermiştir. Bu yöntem suyu tartmaktan ibarettir. Bunun için, incelenecek sulara pamuk batırılır, ıslanan pamuklar kurutulduktan sonra tartılır, neticede en hafif çeken pamuğun batırıldığı suyun “en hafif ” olduğu ortaya çıkardı. Evliya’nın bu yöntemle belirlediği ve İstanbul’da sarayın önündeki çeşmenin benzersiz suyundan bile hafif olduğunu saptadığı sulardan birisi, Diyarbakır’da keşfettiği Hemrevat suyuydu.


109. Soru

İstanbul'un en güzel suları hangileriydi?

Cevap

İstanbul’un en güzel suları Çamlıca, Kayışdağı, Taşdelen, Karakulak, Sırmakeş, Çırçır, Kocataş, Kanlıkavak ve Hamidiye suları idi.


110. Soru

Türk kültüründe süt renginden dolayı ne şekilde adlandırılmıştır?

Cevap

Türk kültüründe renginden dolayı süt, yoğurt ve ayran üçlüsü “ağartı” olarak adlandırılmış ve bu üçünden en az birisinin tüketilmesi hayatî derecede önemsenmiştir.


111. Soru

Kahvaltı adeti olmadan önce Türkler sütü nasıl tüketirlerdi?

Cevap

Türkler kahvaltı âdetiyle tanışmadan önce aile bireyleri, sofraya konulan kâse veya benzeri derin kaplar içerisindeki sütü kaşıklarla içmekte idiler.


112. Soru

Osmanlı döneminde İstanbul'un süt ihtiyacı nerelerden karşılanmaktaydı?

Cevap

Osmanlı döneminde İstanbul'un süt ihtiyacı şehir
içindeki üreticilerden veya Galata, Üsküdar, Silivri, Çatalca ve Beykoz gibi yakın kasaba ve şehirlerden sağlanmaktaydı.


113. Soru

Ayranı kısaca anlatınız.

Cevap

Hayvancılığa dayalı ekonominin sonucu olarak, tıpkı yoğurt gibi bir Türk buluşu olan ve dünyaya bu isimle yayılan ayran, en eski içeceklerdendir. Ayran evlerde belli ölçülerdeki
tencere, bakraç veya hususi kaplarda yapılabildiği gibi kalabalık ailelerde bu iş için özel olarak geliştirilmiş yayık denilen ahşaptan mamul eşya kullanılmıştır.


114. Soru

Osmanlı Anadolu'sunda ayrana ne gibi isimler verilmiştir?

Cevap

Osmanlı Anadolu’sunda ayrana, ak, akçakatık, çalkama,
gövertmeç, katık ve tutma gibi isimler de verilmiştir.


115. Soru

Gaspıralı İsmail,ayranı nasıl nitelendirmiştir?

Cevap

Gaspıralı, halis yoğurt ve halis su ile meydana getirilen ayranı hem abıhayat, hem de “Türk millî içkisi” olarak nitelemiştir.


116. Soru

Geleneksel içecekleri sıralayınız.

Cevap

Geleneksel içecekler; şerbet, limonata, şurup, şıra, boza, salep, hardaliye, ıhlamur çayı, ada çayı olarak listelenebilir.


117. Soru

Şerbet nasıl hazırlanmaktadır?

Cevap

Şerbet taze hazırlandığı gibi daha önceden yapılmış şurup, çevirme ve pestil gibi maddelerin ihtiyaç halinde sulandırılmasıyla da elde edilebilmekteydi.


118. Soru

Şerbet yapımında kullanılan çevirmeyi tanımlayınız.

Cevap

Çevirme: Şişe geçirilen tavuk veya kuzunun ateşte çevrilerek
pişirilmesi için kullanıldığı gibi, bir çeşit şekerlemenin adıdır. Şekerleme pişerken macun kıvamına gelmesi ve kristalleşmesinin önlenmesi için sürekli bir yöne doğru çevrilmesi dolayısıyla bu ad verilmiştir.


119. Soru

Şerbet yapımında kullanılan malzeme, ailenin varlık durumuna göre nasıl değişmekteydi.

Cevap

Şerbet yapımında kullanılan malzeme, ailelerin varlık derecesine göre değişmekteydi. Dar gelirliler sadece bal veya şeker yardımıyla basit şerbet yaparken; zenginler ve devlet
büyüklerinin konaklarında limon, portakal, ağaç kavunu, menekşe, gül, karabaş, dut, nergis, safran ve ıhlamurdan hazırlanan şerbetler mutfak raflarını doldurmaktaydı.


120. Soru

Osmanlı sarayında şerbet nerede ve kimler tarafından yapılırdı?

Cevap

Osmanlı Sarayı’nda şerbet, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde idarî bakımdan Matbah-ı Âmire’ye bağlı olarak kurulan Helvahane’de hazırlanmaktaydı.Bu işte çalışanlara şerbetçi
amirine ise şerbetçibaşı denirdi.


121. Soru

Evliya Çelebi sadece saraya mahsus hangi şerbetten bahsetmiştir?

Cevap

Evliya Çelebi, limon suyu, şeker ve su ile hazırlanan ve içerisine bazen akamber katılan şerbet türünün, sadece saraya mahsus olduğunu yazar.


122. Soru

Yemek yazarı Fahriye'nin limonata tarifi nasıldır?

Cevap

Yemek kitabı yazarı Fahriye’nin limonata tarifi, sıkılan limonların suyuna şeker eklenip yeterli derecede su
ilavesiyle karıştırıldıktan sonra süzülerek çekirdek ve posanın ayıklanmasından ibarettir. Fakat daha iyisi için, bergamot kabuğunun üzerindeki sarı tabakanın ince bir rende ile
kazınarak şekerle beraber porselen havanda dövülmesiyle elde edilen karışımın limonataya katılmasını önermiştir. Bergamot bulunmazsa bunun yerine limon kabuğunun en
üstündeki ince tabakanın şeker ve nane yaprağıyla dövülerek limonataya ilave edilmesini tavsiye etmiştir.


123. Soru

Şurup'u tanımayınız.

Cevap

Şurup;şerbet yapmak üzere hazırlanan koyu kıvamlı sıvıdır.


124. Soru

Hangi hastalıklara hangi şurupların iyi geldiğini yazınız.

Cevap

Hastalıklara iyi gelen başlıca şuruplar, müleyyin yani yumuşatıcı ve ishal yapıcı etkisi olan demirhindi şurubu, kuvvetlendirici oğulotu ve gelincik şurubu; kan tazeleyen şahtere ve nar şurubu; kanı rahatlatıcı Frenk üzümü şurubu; göğüs ağrılarına karşı Girit bademi şurubu; bal ile sirkeden yapılan iştah açıcı sirkencebin, kuvvetlendirici ve yumuşatıcı pelin ve kına şurubu, mide ağılarına karşı hindiba şurubu, terletici ıhlamur şurubu gibi sağaltıcı etkileri bilinen şuruplardır.


125. Soru

İstanbul seçkinlerinin ağızlarını tatlandıran şurup nedir?

Cevap

İstanbul seçkinlerin ağızlarını tatlandıran reybâs özel bir şurup türüydü.


126. Soru

Şıra'yı tanımlayınız.

Cevap

Şıra, çeşitli meyvelerden çıkarılan sular için kullanılan bir isim olmakla birlikte, özellikle üzüm suyundan yapılan hafif ekşitilmiş içeceğe bu ad verilmiştir.


127. Soru

Boza'nın tarihçesini genel olarak anlatınız.

Cevap

Kullanımı milattan önce 6 binlere uzanan boza Asya, Mezopotamya, Mısır ve Anadolu’da kurulan medeniyetlerde içile gelmiş, Balkanlara ve Avrupa’ya kadar yayılmış en yaygın içeceklerden birisidir. Kaşgarlı Mahmud, Karahanlıların akdarıdan boza elde ettiklerini ve içeceğe buxsum adını verdiklerini yazmıştır. Selçuklu Türklerinde ise bekni adıyla bilinmekteydi. Hacı Bektaş-ı Velî’nin Balkanlardaki çağdaşı Sarı Saltuk Dede’nin bozacılar esnafının pîri olması, bu içeceğin Rumeli topraklarına Osmanlılardan önce girdiğini göstermektedir.


128. Soru

Boza hangi tahıllardan yapılmaktadır?

Cevap

Başta darı olmak üzere buğday, mısır, pirinç ve arpadan mayalanma yoluyla elde edilen boza yapımında Osmanlılar darıyı tercih etmişlerdir.


129. Soru

Seyyar bozacılar nasıl satış yaparlardı?

Cevap

Seyyar bozacılar ellerinde iki güğüm boza, bellerinde birer bardaklık ve tarçın kutusu, bardak yıkamak için su ibriği taşırlardı. Çoğunlukla fener de bulundururlardı. Bozacılar müşteri cezbetmek için ürünlerini öven manzumeler söylerlerdi.


130. Soru

İbn-i Sina salep'i nasıl tanıtmıştır?

Cevap

İbn-i Sina 11. yüzyılda kaleme aldığı El-Kânun fi’t-Tıbb
adlı kitabında uzunca anlattığı salebi zihni açıcı, sinir sistemini düzenleyici, öksürüğü söken, kabızlığı gideren, cinsel gücü arttıran, felci geçiren bir drog olarak tanıtmıştır.


131. Soru

Hardaliye yapılışını söyleyiniz.

Cevap

Taze şıra ve dövülmüş hardal, musluklu bir fıçıya veya küpe konarak sıkıca kapatılır ve bu şekilde üç hafta serin bir yerde bekletilirdi.


132. Soru

En çok aranan müselles hangisiydi?

Cevap

En çok aranılan  müselles Gelibolu müsellesiydi.


133. Soru

Ihlamur çayının kullanım yerleri nerelerdir?

Cevap

Ihlamur çayı; İdrar arttırıcı, terletici ve göğsü yumuşatıcı etkilerinin yanı sıra, bünyelerin soğuğa karşı direnç sağlaması veya solunum yolu hastalıklarında kullanıldığı gibi Tanzimat’tan sonra başlayan kahvaltı kültüründe bazı ailelerin bu öğünde tercih ettikleri içecek olmuştur. 


134. Soru

Adaçayı bitkisinin Türkçedeki karşılığı nedir?

Cevap

Adaçayı bitkisinin Türkçedeki karşılığı “diş otu”dur.


135. Soru

Modern içecekleri sıralayınız.

Cevap

Kahve, çay, kakao, gazoz gibi içecekler modern içecekler arasında sayılabilir.


136. Soru

Kahvenin rivayete göre hikayesini söyleyiniz.

Cevap

Rivayete göre, Etiyopya’da Kaudi adlı bir çoban, gütmekte olduğu keçilerinin bazı geceler çok hareketli olduklarını, uyuyamadıklarını fark edince bunun sebebini anlamak için kafa yormaya başlamış, işin içinden çıkamayınca konuyu bölgenin tanınmış bilginlerinden birisine açmıştır. Bilge kişi hayvanlardaki değişikliğin, yedikleri otlarla ilgili olabileceğini belirtmiş, otlar üzerinde yapılan inceleme neticesinde keçileri bu duruma düşüren yaprakların kahveye ait olduğu tespit edilmiştir. Çobanın görüştüğü kişinin Şaziliye tarikatı şeyhi olduğunu belirten rivayete göre, kahve Şeyh Şazilî ve müritleri için vazgeçilmez bir tutku olmuş; ayıltıcı etkisinden dolayı geceleri daha çok ibadet etmek amacıyla sufiler kahveyi bolca tüketmeye başlamışlardır.


137. Soru

Türk kahvesi kimliği nasıl ortaya çıkmıştır.

Cevap

Osmanlıların kahve içmeyi kendilerine özgü damak tadıyla sentezlemesi “Türk kahvesi” kimliğini ortaya çıkarmıştır.


138. Soru

Osmanlılarda çay başlangıçta hangi amaçla kullanılmıştır?

Cevap

Osmanlılarda çay başlangıçta çeşitli hastalıkları sağaltmak ya da bünyeleri hastalık mikroplarından korumak düşüncesiyle çok az bir kesim tarafından şifalı bitki olarak tüketilmiştir. Halk hekimliğinde kalp ve damar rahatsızlıkları, felç, sara ve ürolojik sorunlara şifa amacıyla hazırlanan macunların temel bileşenlerinden birisi çaydı. 18. yüzyılda saray mutfağındaki ürünler arasında görülen çay, şerbet yapımında içeceğin lezzetine çeşni kazandırmak amacıyla bulundurulmuştur.


139. Soru

Osmanlı döneminde ilk çay tarımı nerede ve ne zaman yapılmıştır?

Cevap

Osmanlı döneminde Rize ve Artvin bölgelerinde 1870’lerden itibaren amatörce çay tarımı yapılmış, ancak göçler ve savaşlar nedeniyle üretim geliştirilememiştir. II. Abdülhamid döneminde İstanbul, Selanik ve Bursa’nın yanı sıra bazı Anadolu şehirlerinde girişilen deneme ekimlerinden sonuç alınamamıştır. Ancak bu dönemdeki resmî ve özel
tecrübelerin sağladığı birikim, Cumhuriyet dönemindeki çay politikasının hareket noktası olmuştur.


140. Soru

Osmanlılar da gazoz yapılışının tarifi nasıldır?

Cevap

Osmanlılardagazozun yapılışını şöyle tarif etmiştir:
Gaz makinesinin içerisine 6 gram limontuzu ile 12 gram karbonat ve yarım kıyye (640 gram) su konulup iki saat bekletildikten sonra sifon adı verilen şişe kaldırılır. Beş altı saat geçtikten sonra servis yapılır.


141. Soru

Şarap ve rakı nasıl bir içkidir?

Cevap

Şarap taze üzümden elde edilen fermente bir içki iken rakı damıtma yoluyla yapılıp anasonla aromatize edilen yüksek alkollü bir içkidir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email