Yangın ve Yangın Güvenliği Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yangın algılama ve uyarı sistemleri, dedektörlerinden aldığı yangın ikazını yorumlayarak siren,
söndürme sistemi, telefon hattı vs. gibi çıkışlarını
aktif hâle getirirler. Temel olarak üç işleve sahiptirler. Bunlar nelerdir?

Yangın algılama ve uyarı sistemleri, dedektörlerinden aldığı yangın ikazını yorumlayarak siren,
söndürme sistemi, telefon hattı vs. gibi çıkışlarını
aktif hâle getirirler. Temel olarak üç işleve sahiptirler:
• Bilgilendirme
• Yetkili mercilere yönlendirme
• Söndürme sistemini aktif duruma getirm

Yangın algılama ve uyarı sistemleri konvansiyonel ve adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bunlar nelerdir?

Yangın algılama ve uyarı sistemleri konvansiyonel ve adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
• Konvansiyonel Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Konvansiyonel yangın algılama ve uyarı sistemleri, kurulu bulunduğu binada çıkan yangının sadece bölge bilgisini verebilen, insanları sesli ve
ışıklı şekilde uyarabilen elektronik sistemlerdir.

Adreslenebilir Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Tamamen elektronik ve programlanabilir sistemler bütününden meydana gelen adreslenebilir yangın algılama ve uyarı
sistemleri, yangının adresini kesin olarak
bildirmesi esasına dayanmaktadır. Adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sisteminde
her yangın algılama dedektörünün bir adresi bulunmaktadır

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin temel bileşenleri üç başlıkta incelenebilir, bunlar nelerdir?

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin temel bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Giriş cihazları (Butonlar, Dedektörler)
• Kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller (Değerlendirme ünitesi)
• Çıkış cihazları (Sesli ve ışıklı uyarı cihazları)

Binalarda yangın alarm butonlarının kullanılmasının mecburi olduğu durumlar nasıl sıralanabilir?

Binalarda yangın alarm butonlarının kullanılmasının mecburi olduğu durumlar aşağıda belirtilmiştir [1]:
• Konutlar hariç, kat alanı 400 m2’den fazla olan iki kat ile dört kat arasındaki bütün binalar
• Konutlar hariç, kat sayısı dörtten fazla olan bütün binalar
• Konutlar dâhil bütün yüksek binalar

Dedektörler nasıl çalışır?

Dedektörler: Dedektörler yangın algılama sisteminin temel bileşenlerindendir. Bir mahalde oluşan yangını
algılar ve yangın algılama sistemine haber verirler. Genel olarak dedektörler; duman, ısı, alev gibi yangın
yan ürünlerinden birini veya birkaçını algılayarak çalışmaktadır. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan
dedektör çeşitleri algıladıkları duman, sıcaklık, alev ve gaz etkisine göre sınıflandırılabilmektedir.

Duman Etkisine Göre Dedektör Çeşitleri: En çok kullanılan yangın algılama elemanlarıdır. Optik duman, iyonize duman ve ışın tipi duman dedektörü olmak üzere 3 çeşidi vardır. Bunlar nelerdir ve nasıl çalışırlar?

Duman Etkisine Göre Dedektör Çeşitleri: En çok kullanılan yangın algılama elemanlarıdır. Optik duman, iyonize duman ve ışın tipi duman dedektörü olmak üzere 3 çeşidi vardır [5].
• Optik duman dedektörü: Optik duman dedektörleri IR (infrared-kızılötesi) ışık saçma prensibiyle
çalışan bir fotoelektrik duman hücresine sahiptir. Fotoelektrik hücrede alıcı ve verici olmak üzere
iki önemli bileşen bulunur. Normal çalışma durumunda, IR Led vericinin saçtığı kızılötesi ışıklar
foto diyot alıcı üzerine düşmez. Ancak yangın durumunda IR ışınları hücre içinde biriken partiküllere çarpıp alıcının üzerine düşer. Dedektör bulunduğu ortamda yangın olduğunu bu şekilde tespit
edip yangın alarm santraline sinyal gönderir.
• İyonize duman dedektörü: İyonize duman dedektörü içerisinde sürekli radyoaktif ışıma olan ve duman
girişine izin veren bir hücre bulunmaktadır. İçerisine giren dumanın etkisi ile bu hücredeki referans
akım ve gerilim değerlerinin değişimine bağlı olarak algılama yapar. Dumanın dışında iyonlaşan birçok etkiyi de (deodorant, yemek kokuları vb.) algılama riski vardır. Bunun yanı sıra içeriğinde radyoaktif madde bulunması dolayısıyla çok fazla tercih edilmeyen bir dedektör çeşididir.
• Işın tipi duman dedektörü: Modüle edilmiş ışın yayınlayan bir verici ve bunu algılayacak şekilde
ayarlanan bir alıcıdan oluşur. Işına giren duman, alıcıya giden kızılötesi ışık miktarının azalmasına
neden olur ve cihaz alarm durumuna geçer. Tavan seviyesinin hemen altına monte edilir ve menzili
100 metreye kadar ulaşabilir. Işın tipi duman dedektörünün montaj ve bakımı çok zordur ve tavan
yüksekliği 11 metreden fazla olan saraylar, tarihî yapılar, büyük fuarlar tiyatro ve sinema salonları,
basketbol sahaları, depolar, hangarlar gibi yüksek tavanlı mahallerde kullanılır.

Sıcaklık dedektörlerinin çalışma prensibi nedir?

Sıcaklık Etkisine Göre Dedektör Çeşitleri: Sıcaklık dedektörlerinin çalışma prensibi ortam değişimindeki sıcaklığın algılanıp yorumlanması şeklindedir. Sıcaklık dedektörleri bulunduğu ortamdaki
sıcaklığı içindeki termistörler aracılığıyla algılamaktadırlar.

Anons sistemlerinin kurulması zorunu olan durumlar nelerdir?

Anons sistemlerinin
kurulması zorunu olan durumlar aşağıda verilmiştir:
• Binadaki yatak sayısı 200’den fazla olan
otel, motel ve yatakhanelerde
• Yapı inşaat alanı 5000 m2’den büyük olan
veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan
topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde vb. binalarda
• Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen bütün binalarda

Yangın söndürücü sistem seçilirken olası yangınlar hakkında ne kadar iyi bir tahmin
yapılabilirse, o derece etkili bir yangın söndürücü sistemi seçimi yapılabilir. Bu amaçla yangın söndürücü seçiminde durum tespitlerinin iyi bir şekilde yapılması gerekir, bu durumlar nelerdir?

Yangın sınıfı; olası yangın durumunda yanabilir malzemelerin (yakıt) ne tür olduğu
• Potansiyel yangın büyüklüğü; olası yangında yanabilir malzemelerin miktarı, mekân
içindeki dağılımı, bu maddelerin ısı yükleri,
yayılma eğilimi ve şiddeti
• Yangın anında söndürücüden beklenen etkinlik düzeyi
• Yanan malzeme ile söndürücü madde arasında olabilecek kimyasal reaksiyonların yaratabileceği tehlikeler
• Kullanılacak söndürücü için kullanım kolaylığının gerekli olup olmadığı

• Söndürücünün kullanımı sırasında getireceği risklerin varlığı
• Özel personel ihtiyacı
• Çevre şartları (özel hava hareketlerinin varlığı vb.)
• Söndürücünün kullanımı sırasında özel önlemlerin (koruyucu ekipmanlar vb.) gerekliliği

Bakımı iyi yapılan yağmurlama sistemleri son derece güvenilir olup, can ve mal güvenliğinin korunmasında oldukça etkilidirler. Amerikan NFPA kuruluşunun kayıtlarına göre, incelenen 80 binin üzerinde yangın olayında yağmurlama sistemlerinin %96.2’lik bir yüzdeyle yangınları söndürdüğü görülmüştür. Ayrıca, incelenen her on olayın altısında yağmurlama sistemlerinin herhangi bir insan müdahalesi olmadan yangınları kontrol altına aldığı tespit edilmiştir.
BYKHY’e göre hangi özellikleri taşıyan tüm binalarda otomatik yağmurlama sistemi kurulması
zorunludur?

• Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalar
• Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlar
• Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklar ve 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklar
• Birden fazla katlı bir bina içerisindeki yatılan oda sayısı 100’ü veya yatak sayısı 200’ü geçen oteller,
yurtlar, pansiyonlar, misafirhaneler ve yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla olan bütün yataklı tesisler
• Toplam alanı 2000 m2’nin üzerinde olan katlı mağazalar, alışveriş, ticaret ve eğlence yerleri
• Toplam alanı 1000 m2’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılar

Yağmurlama sistemlerinin tasarımında izlenmesi gereken adımlar nelerdir?

Yağmurlama sistemlerinin tasarımında izlenmesi gereken adımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir [12]:
• Korunacak alanın tehlike sınıfının belirlenmesi
• Tek bir yağmurlama zonu olarak korunabilecek en fazla kat alanının belirlenmesi
• Bir yağmurlama başlığı tarafından korunacak en fazla alanın belirlenmesi
• Sistem tipinin seçilmesi
• Su ihtiyacının belirlenmesi
• Yağmurlama başlıkları arasındaki mesafelerin belirlenmesi
• Yağmurlama başlıklarının duvardan olan
mesafelerin belirlenmesi
• Düşey engeller ve yağmurlama başlıkları
arasındaki mesafelerin belirlenmesi

Kuru Borulu Yağmurlama Sistemlerinin çalışma şekli nasıldır?

Kuru Borulu Yağmurlama Sistemleri: Kuru borulu yağmurlama sistemlerinde boru şebekesi su yerine su kaynağı ve boru şebekesi arasındaki valfi kapalı tutacak düzeyde basınçlı hava ya da nitrojen gazı ile doldurulur. Hava basıncı şebeke girişine yerleştirilen bir araç ile otomatik olarak kontrol
edilir. Yangından açığa çıkan ısı herhangi bir yağmurlama başlığını aktif duruma getirdiğinde, boru şebekesindeki basınç hızla düşer ve bu basınç azalması kuru boru şebekesi girişindeki valfin açılmasına neden olur. Böylece borular su ile dolar ve su açık bulunan yağmurlama başlıklarından yangın mahalline boşalır.

Köpük sistemlerinin iki tipi vardır bunlar nelerdir?

Köpük sistemlerinin iki tipi vardır:
• Düşük genişleme oranına sahip köpüklerin kullanıldığı sistemler: Bu tiplerde köpüğün genişleme
oranı bire yirmiden azdır ve köpük yüksek oranda su içerir. Düşük genişleme oranına sahip köpüklerin kullanıldığı söndürme sistemleri genellikle parlayabilen ve yanabilen sıvıların bulunduğu
ve depolandığı mahallerde tercih edilirler. Bu sistemler oluşan köpüğü sıvının yüzeyine boşaltarak
soğutma etkisine ve yüzeyin köpük örtüsü ile kaplanarak yangını söndürme etkisine sahiptirler.
Köpük örtüsü sıvının buharlaşmasını bir süre önleyerek tehlikeyi engeller

• Orta ve yüksek genişleme oranına sahip sistemler: Genişleme oranı bire yirmi ile bire bin
arasında değişir. Bu sistemlerde kullanılan
köpüklerde su oranı azdır ve köpük bağıl
olarak hafiftir. Yüksek genişleme oranına sahip köpüklerin kullanıldığı sistemler genellikle kullanıldıkları alanın köpük ile doldurularak ortamdaki havanın yerini köpüğün
alması ve böylece yangının devam etmesi
için gerekli oksijenin ortamdan atılması istenilen yerlerde örneğin bodrum katları ve
ambarlar gibi mahallerde kullanılırlar [16].

Yangın hidrantlarının çalışma şekli nasıldır?

Yangınlara dışarıdan müdahale edebilmek amacıyla yapıların etrafına yerleştirilen ve itfaiyenin
bağlantı yapması için bırakılan ağızlara yangın hidrantı denir. Yangın anında, itfaiye araçlarına bu hidrantlardan su ikmali yapılır veya hortum serilerek doğrudan hidrantlar vasıtasıyla yangına müdahale edilir. Hidrant sistemleri merkezi su besleme sistemlerine (şehir suyu şebekesine) veya büyük işletmelerde yangın pompası ile su depolarına bağlanır

Gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılacak en etkili gaz seçimi hangi etkenlere göre değişkenlik göstermektedir?

Gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılacak
en etkili gaz seçimi aşağıdaki etkenlere göre değişkenlik göstermektedir:
• Uygulama yapılacak alan ( alanın sızdırmazlığı vs.)
• Uygulamanın şekli
• Kullanım amacı
• Gaz silindirleri ile korunan alan arasındaki
mesafe
• Yatırım maliyeti
• Bakım maliyeti
• Yeniden dolum maliyeti
• Lokal bulunabilirlik
• Çevreci olma niteliği vb

Kuru Borulu Yağmurlama Sistemlerinin çalışma prensibi nedir?

Kuru Borulu Yağmurlama Sistemleri: Kuru
borulu yağmurlama sistemlerinde boru şebekesi su yerine su kaynağı ve boru şebekesi arasındaki valfi kapalı tutacak düzeyde
basınçlı hava ya da nitrojen gazı ile doldurulur. Hava basıncı şebeke girişine yerleştirilen bir araç ile otomatik olarak kontrol
edilir. Yangından açığa çıkan ısı herhangi
bir yağmurlama başlığını aktif duruma getirdiğinde, boru şebekesindeki basınç hızla
düşer ve bu basınç azalması kuru boru şebekesi girişindeki valfin açılmasına neden
olur. Böylece borular su ile dolar ve su açık
bulunan yağmurlama başlıklarından yangın
mahalline boşalır. Islak borulu sistemlerinin
kullanılamadığı düşük sıcaklıktaki mahallerde kullanılabilen kuru borulu yağmurlama sistemlerinin girişindeki valf kısmı ısıtılan mahallere konulmalıdır.

Karbondioksit Gazlı Söndürme Sistemlerinin özellikleri nelerdir?

• Söndürme işlemini; oksijen seviyesini yanma sınırlanın
altına çekerek ve soğutma yaparak gerçekleştirir.
• Renksiz ve kokusuzdur.
• Temizlik gerektirmez.
• Kullanıcı bulunan mekânlarda kullanılmaması
gerekmektedir.
• Lokal söndürme amaçlı kullanılmaktadır.
• Sistemin tasarımı NFPA 12 standardına göre yapılmaktadır

FM 200 Gazlı Söndürme Sistemlerinin özellikleri nelerdir?

• Söndürme işlemi; ısıyı soğurarak fiziksel söndürme yapar.
• Sistem tasarımı TS EN 15004-5 standardına göre
yapılmaktadır.
• Renksiz ve kokusuzdur.
• Boşaltım sonrası atık bırakmaz, temizlik gerektirmez.
• Ozona zarar vermez.
• Atmosferde geri dönüşüm süresi 33 senedir.
• Kullanıcı bulunan mekânlarda güvenle kullanılır.

İnert Gazlı Söndürme Sistemlerinin özellikleri nelerdir?

• Söndürme işlemini oksijen seviyesini yanma sınırlarının
altına indirerek söndürme yapar.
• Sistemin tasarımını TS EN 15004-7, 8, 9, 10 standartlarına
göre yapılmaktadır.
• Bu sistemde 4 çeşit gaz vardır. Bu gazlardan Argon gazı
doğada kendiliğinden oluşan ve soluduğumuz hava
içerisinde bulunduğundan ozon tabakasını inceltici etkisi
olmayıp, küresel ısınmaya katkı sağlamaz.
• Atmosferde geri dönüşüm süresi yoktur.
• Renksiz ve kokusuzdur.
• Boşaltım sonrası atık bırakmaz, temizlik gerektirmez.
• Kullanıcı bulunan mekânlarda güvenle kullanılır.

NOVEC 1230 Gazlı Söndürme Sistemlerinin özellikleri nelerdir?

• Söndürme işlemi; ısıyı soğurarak fiziksel söndürme yapar.
• Tüm yangın çeşitlerini söndürmekte etkilidir.
• Sistemin tasarımı TS EN 15004-2 standardına göre
yapılmaktadır.
• Renksiz ve kokusuzdur.
• Boşaltım sonrası atık bırakmaz, temizlik gerektirmez.
• Ozona zarar vermez.
• Kullanıcı bulunan mekânlarda güvenle kullanılır.
• Atmosferik ömrü 5 gündür.