Afet Yönetimi 1 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ülke ve bölge ölçeğinde zarar azaltma çalışmalarında genel yaklaşımları nelerdir?

1. Afet anında uygulanacak yasal mevzuat ile alan kullanım, yapı ve deprem yönetmeliklerinin gözden geçirilmeleri ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmeleri,
2. Afet tehlikesi ve riskinin makro ve mikro ölçekte yeniden belirlenmesi, geliştirilmesi ve tehlike haritalarının hazırlanması,
3. İhtiyaç duyulan bilimsel ve teknik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması,
4. Ülke için deprem kayıt şebekeleri ve afet erken uyarı ve kontrol sistemlerinin kurulması ve geliştirilmesi,
5. Afet zararlarının azaltılması konusunda ilgili her kesimi kapsayan geniş kapsamlı eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi,
6. Afet zararlarının azaltılması kavramının, kalkınmanın her aşamasına dahil edilmesi ve uygulamasının sağlanması,
7. Afetlere karşı önleyici ve zarar azaltıcı mühendislik tedbirlerinin geliştirilmesi ve uygulanması şeklinde sıralayabiliriz.

Sağlıklı ve afetlere dirençli, sürdürülebilir kentsel gelişim kriterlerini ve hem afet öncesi hem de afet sonrası yapılması gerekli zarar azaltma faaliyetlerini düzenleyen kanun ve yönetmelikler nelerdir?

Sağlıklı ve afetlere dirençli, sürdürülebilir kentsel gelişim kriterlerini ve hem afet öncesi hem de afet sonrası yapılması gerekli zarar azaltma faaliyetlerini düzenleyen kanun ve yönetmelikler;

1. İmar Kanunu,
2. Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik,
3. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik,
4. Yapı Denetim Kanunu,
5. Çevre Kanunu,
6. Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun,
7. Belediye Kanunu,
8. Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği,
9. Plansız Alanlar Tip İmar Yönetmeliği,
10. İl Özel İdaresi Kanunu,
11. Kıyı Kanunu,
12. Yapı Malzemeleri Yönetmeliği

Yerleşme alanlarında uygulanması gerekli başlıca zarar azaltma yaklaşımları nelerdir?

Yerleşme alanlarında uygulanması gerekli başlıca zarar azaltma yaklaşımları;

1. İdari Tedbirler
2. Ulusal Sismik Ağın Güçlendirilmesi
3. Makro ve Mikro Ölçekli Çalışmalar
4. Risk Analizlerinin Yapılması
5. Afet Sigortası Yaptırılması
6. Kentsel Dönüşüm Projeleri
7. İllegal Yapılaşmanın Önlenmesi
8. Binaların Güçlendirilmesi

Planlama çalışmaları zarar azaltma aşamasının en önemli ayağını oluşturmaktadır. Hazırlanacak planların başarısını etkileyen faktörler nelerdir?

Planlama çalışmaları zarar azaltma aşamasının en önemli ayağını oluşturmaktadır. Hazırlanacak planların başarısını etkileyen faktörler;

1. Planlamanın kapsamı,
2. Planlamanın geçerliliği,
3. Planlamanın uygulanabilirliği
4. Diğer faktörler

Yerleşim yerlerinde (kent ve kırsal alanlarda) binalara ait alt ve üst yapının fiziksel bileşenleri ile ilgili kamu yönetimlerinin ve kamu yöneticilerinin ulaşabilecekleri veriler nelerdir?

Yerleşim yerlerinde (kent ve kırsal alanlarda) binalara ait alt ve üst yapının fiziksel bileşenleri ile ilgili kamu yönetimlerinin ve kamu yöneticilerinin ulaşabilecekleri veriler;

1. Kentsel alt yapı durumu (su, kanalizasyon, drenaj, doğal gaz, haberleşme, elektrik, yangın suyu, vb.)
2. Binaların imar durumu (kat yükseklikleri, işlevler, yol genişlikleri)
3. Bina yoğunlukları (kişi/hektar)
4. Yerleşmedeki kritik binalar,
5. Bina işlevlerinin mekânsal dağılımı,
6. Binaların tarihsel niteliği,
7. Binaların yaşı ve yıpranmışlığı,
8. Arazi ve bina mülkiyeti.

Zarar azaltma bütçe havuzu oluşturulmasında başvurulabilecek yollar nelerdir?

Zarar azaltma bütçe havuzu oluşturulmasında başvurulabilecek yollar;

1. Afet sigortaları,
2. Kentsel dönüşüm çalışmaları,
3. Yasal ve yönetsel düzenlemeler,
4. Sivil toplum-özel sektör-kamu ortaklığı ile oluşturulan proje ve yatırımlar

Bir yerleşmenin sosyokültürel özelliklerinin belirlenmesinde dikkate alınan hususlar nelerdir?

Bir yerleşmenin sosyokültürel özelliklerinin belirlenmesinde dikkate alınan hususlar;Sosyal etkileşim,

1. Sosyal kurumlar,
2. Kültürel özellikler (dil, din ve budunsal (etik) özellikler),
3. Davranışsal özellikler,
4. Sosyal dayanışma,
5. Sosyokültürel değişme şeklinde sıralanmaktadır.

Zarar azaltma sürecinde belirlenmesi gereken acil durum faaliyetleri nelerdir?

Zarar azaltma sürecinde belirlenmesi gereken acil durum faaliyetleri;

1. Ana tahliye (itfaiye, ambulans ve diğer acil durum araçlarının geçebileceği ve afetten etkilenen bölgelere erişebileceği) güzergâhlarının belirlenmesi,
2. İkincil (afetten etkilenen bölgelerde bulunanların tahliyesi, açık veya kapalı toplanma alanlarına ulaşımı ve bu bölgelere özellikle gönüllü ve sivil toplum kuruluşlarından ulaşabilecek yardımların diğer yardım ve erişim güzergahlarını engellemeden/ kapatmadan ulaşabilmesi için kullanılabilecek) güzergâhların belirlenmesi,
3. Gece yoğun kullanımda olan alanlara ulaşım olasılıklarının değerlendirilmesi,
4. Alternatif Tahliye Alanlarının belirlenmesi.

Yapı denetimi süreci ve aşamaları nelerdir?

Yapı denetimi süreci ve aşamaları;

1. Proje Aşaması
2. İnşaa Aşaması
3. Yapının Kullanıma Açılış Aşaması
4. Kullanım Sonrası Denetim Aşaması

Başarılı bir zarar azaltma planın hazırlanması için gereken kriterler nelerdir?

Başarılı bir zarar azaltma planın hazırlanması için gereken kriterler;

1. Zarar Azaltma Planı İçin Kapasite Oluşturma
2. Zarar Azaltma Planı Katılımcıları ve Paydaşları
3. Zarar Azaltma Planı İçin Misyon ve Vizyon Oluşturma
4. Zarar Azaltma Planı ve Stratejileri İçin Değerlendirme Ölçütü Oluşturma
5. Zarar Azaltma Planı İçin Kurumlar Arası Koordinasyon Oluşturma
6. Zarar Azaltma Planı İçin Kaynak Oluşturulması
7. Zarar Azaltma Plan Sürecinin Paylaşılması
8. Zarar Azaltma Plan Sürecinin Kayıt Altına Alınması ve Arşivlenmesi

Yapıların veya binaların afete güvenli hale getirilmesi için yapılacak zarar azaltma yaklaşımları nelerdir?

Yapıların veya binaların afete güvenli hale getirilmesi için yapılacak zarar azaltma yaklaşımları;

1. Yapısal Zarar Azaltma Yaklaşımları
2. Yapısal Olmayan Zarar Azaltma Yaklaşımları

Afet olaylarının insan yaşamı ve çevre üzerindeki can ve mal kaybı ile çevresel bozulma risklerini etkileyen faktörler nelerdir?

Afet olaylarının insan yaşamı ve çevre üzerindeki can ve mal kaybı ile çevresel bozulma risklerini etkileyen faktörler;

1. Tehlikenin kendisi,
2. Toplumun maruziyet (etkilenebilirlik) düzeyi
3. Toplumun dirençsizlik düzeyi

Zarar azaltma uygulamalarının önem kazandığı yeni stratejinin tartışıldığı uluslararası organizasyon ve çalışmaların ortak noktaları nelerdir?

Zarar azaltma uygulamalarının önem kazandığı yeni stratejinin tartışıldığı uluslararası organizasyon ve çalışmaların ortak noktaları;

1. Güçlü bir kurumsal yapı oluşturularak, afet risklerinin ve zararlarının azaltılmasının ulusal ve yerel öncelik haline getirilmesinin sağlanması.
2. Afet risklerinin tanımlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi yolu ile zarar azaltma çalışmalarının organize edilmesi.
3. Zarar azaltma anlayışının toplumsal düzeyde yerleşmesi için her düzeyde dirençlilik ve güvenlik kültürünün inşa edilmesi amaçlı eğitim, yenilik ve bilgi üretilmesi ve kullanılması.
4. Risk faktörlerinin arkasındaki nedenlerin azaltılması yolu ile zarar azaltma çalışmalarının temel prensibinin gerçekleştirilmesi.
5. Zarar azaltma uygulamalarının sürdürülebilir ve başarılı olması için afetlere her düzeyde etkin cevap verebilen kapasiteyi oluşturacak afet hazırlıklarının güçlendirilmesi.

Dirençsizlik faktörleri nelerdir?

Dirençsizlik faktörleri;

1.  Fiziksel Dirençsizlik: Yapıların doğru ve sağlam şekilde tasarlanmaması ve inşa edilmemesi, kontrolsüz arazi kullanım planlaması vb.
2. Çevresel Dirençsizlik: Zayıf çevresel yönetim, doğal kaynakların aşırı tüketimi, risk kontrolü yapabilen ekosistem hizmetlerinin zayıflaması, iklim değişimi vb.
3. Fakirlik ve eşitsizlik, marjinalleşme, cinsiyet, sosyal statü, engellilik ve yaş gibi faktörlere bağlı dışlanma ve ayrımcılık, psikolojik faktörler vb.
4. Sigortalanmamış illegal sektörler, etkilenebilir kırsal geçim kaynakları, tek bir sanayi üretim tipine bağlı olmak, iş ve hammadde zincirlerinin küreselleşmesi vb.

Yerleşme ölçeğinde zarar azaltma çalışmalarında özel yaklaşımlar nelerdir?

1. Afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesi, mümkünse önlenmesi veya büyük kayıplar doğurmaması için gereken önlemlerin alınması,
2. Toplumun afet tehlikesi ve riski konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve baş edebilme kapasitesinin geliştirilmesi,
3. Afet öncesi ve sonrasında uygulanan mevzuat ve kurumsal yapılanmanın geliştirilmesi,
4. Araştırma-geliştirme politika ve stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması olarak belirtebiliriz.

Afet risklerinin analizi bileşenleri nelerdir?

Afet risklerinin analizi bileşenleri;

1. Fiziksel çevre bileşenleri
2. Sosyokültürel çevre bileşenleri,
3. Yönetsel ve hukuksal bileşenler

Zarar azaltmanın bileşenlerinin uygulanabilmesi için gerekli araçlar nelerdir?

Zarar azaltmanın bileşenlerinin uygulanabilmesi için gerekli araçlar;

1. Sigorta
2. Mevzuat
3. Yapıların Denetimi
4. Veri Tabanı Oluşturulması

Zarar azaltmanın önemli bir bileşen olan yönetsel ve hukuksal bileşenler nelerdir?

Zarar azaltmanın önemli bir bileşen olan yönetsel ve hukuksal bileşenler;

1. Yönetsel yapılanma (merkezi ve yerel yöneticilerin takip etmesi ve bilmesi gerekli hiyerarşik ve eşgüdüm içerisinde çalışan sistem ve bu sisteme ait tüm alt sistemler, birimler ve gruplar)
2. Kanunlar ve yönetmelikler (hem yöneticileri hem özel sektörü hem de sivil toplumu yönlendiren, uyulması gereken mevzuat)
3. Olay komuta sistemi ve sorumluluklar (acil durum ve müdahale operasyonlarını yürütecek yönetici ve gruplar ile uymaları gerekli mevzuat)
4. Zarar azaltma faaliyetlerine yaygın katılım (özellikle yerel toplulukların, toplumun ve sivil toplum kuruluşlarının katılımını destekleyecek, yönlendirecek ve yürütecek teknik, idari ve hukuksal mekanizma ve araçlar)
5. Zarar azaltma faaliyetleri için yaygın eğitim (eğitimin toplum tabanlı olabilmesi ve yaygın bir biçimde eğitim, bilinçlendirme vb. faaliyetler yapılabilmesi için her türlü strateji ve yaklaşımın oluşturulması ve geliştirilmesi amaçlı yapılacak faaliyetler).

Tehlikelerin belirlenmesine yönelik “Coğrafi Bilgi Sistemi” veri tabanı grupları nelerdir?

Tehlikelerin belirlenmesine yönelik “Coğrafi Bilgi Sistemi” veri tabanı grupları;

1. Jeolojik Veri Tabanı: Jeolojik haritalama, neotektonik veriler, deprem kaynaklarının belirlenmesi (diri faylar) ve paleosismoloji, şiddet belirlemeye yönelik deprem senaryoları
2. Sismolojik veri tabanı: Ulusal Sismik Ağ
3. Jeodezik veri tabanı: Ulusal GPS Ağı
4. Fırtına ve Hidro-meteorolojik Veri Bankası

Zarar azaltma yöntemi olarak fiziksel planlamanın faydaları nelerdir?

Zarar azaltma yöntemi olarak fiziksel planlamanın faydaları;

1. Potansiyel riski azaltmak,
2. Afetlerin sonuçlarını hafifletmek,
3. İkincil tehlikelerin oluşumunu engellemek,
4. Afetlerin etkilerini (ve etki alanını) sınırlamak,
5. Müdahaleyi kolaylaştırmak,
6. Acil yardım aşamasında gerekli olan yaşamsal faaliyetleri ve bunların sürdürülebilirliğini düzenlemek,
7. İyileştirme aşamasında normal yaşama dönüşü hızlandırmak ve kolaylaştırmak.