Afet Tıbbı ve Yönetim İlkeleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Afet epidemiyolojisi nedir?

Afetlerin savunmasız nüfus üzerindeki etkisini azaltmak ve planlama sürecine yardımcı olması için veri ve bilgileri toplamak önemlidir. Afet epidemiyolojisi, yaşam tarzı, biyolojik anayasa ve afet ile ilgili olarak hastalığın insidansı ve dağılımı üzerine diğer sosyal belirleyiciler gibi faktörleri inceleyen bir disiplindir. Afet epidemiyolojisi, sağlık planlamacılarından, özel afetlerle ilişkili sağlık sorunlarını öngörme ve belirli risk altında olan grupları tanımlama olanağı tanır.

Türkiye’de Afet ve Acil Durum Düzenlemeleri nelerdir?

1999 yılında yaşanan Kocaeli ve Düzce depremleri sırasında meydana gelen çok önemli düzeydeki can ve mal kayıpları nedeniyle deprem riskini azaltmada ve depremle baş edebilmede hazırlıklı ve dirençli bir toplum yaratılması, bu amaca yönelik kurumsal alt yapının oluşturulması ve konuyla ilgili ARGE faaliyetlerinin önceliklerinin belirlenmesi amacıyla ilk kez 18 Ağustos 2011 tarih ve 28029 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı-2023 (UDSEP-2023)’ün gerçekleştirilmesinden 13 Kurum ve Kuruluş sorumludur. Eylemlerin gerçekleştirilmesinde her Kurum ve Kuruluş kendi iç dinamikleri ile çalışmalarını koordine etmektedir. Sorumlu Kuruluşlar için eylemlerin gerçekleştirilmesinde en önemli hususlardan birisi, eylemi gerçekleştirecekleri paydaşlarını belirlemeleridir. Afetlerde sağlık organizasyonunun güçlendirilmesiyle ilgili olarak Sağlık Bakanlığı çalışmalarını sürdürmektedir. 2015 yılında Hastane Afet Ve Acil Durum Planları (Hap) Uygulama Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik gereği Hastane Afet Ve Acil Durum Planı (Hap) Hazırlama Kılavuzu hazırlanmıştır. 2013 yılında İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları (İL-SAP) Uygulama Yönergesi yürürlüğe girmiş ve İl Sağlık Planları (İL-SAP) hazırlama kılavuzu hazırlanmıştır.

Kapsamlı yaklaşım nedir?

Kapsamlı yaklaşım, önleme, hazırlık, tepki ve kurtarma(geri kazanma) faaliyetlerini doğrusal olmayan ve etkileşimli bir sürecin parçası olarak görür. Acil durum yönetiminin bu dört yönü, genellikle PPRR olarak adlandırılır ve uygulamalar son derece etkili ve başarılı olmuştur. Kapsamlı yaklaşım, acil durum yönetimine olan gereksinimi tanıyan bir yaklaşımın temelini oluşturur:

• Önleme: Afet ve acil durum olaylarıyla mücadele hazırlığını sürdürürken afetleri engellemek ve hafifletmek.
• Hazırlık: Afet ve acil durum olaylarından halkı, varlıkları, altyapı ve kurumları korumak, bir afet olayına cevap vermek ve bunlardan kurtulmak için gerekli düzenlemeleri yapmak, eğitmek ve uygulamak.
• Yanıt: Bir afet ya da acil durum olayına hızlı ve kararlı bir şekilde tepki vermek ve acil sonuçlarını yönetmek.
• Geri Kazanma: Bir afet ya da acil durum olayından sonra mümkün olan en kısa sürede sosyal, ekonomik, fiziksel ve çevresel refahın geri kazanımı yoluyla ulusal ve topluluk hayatını normale döndürmek.

Afet tıbbı ile ilgili dalgalanmalar başlıca hangi özellikleri içerir?

Afet tıbbı ile ilgili dalgalanmalar başlıca şu özellikleri içerir:

• Halk sağlığı -Epidemiyolojik araştırmalar, diğer önlemler için artan kapasite dahil olmak üzere risk iletişimi ve kitle profilaksisi,
• Tesis bazlı kapasite artışı -Hastaları boşaltarak ve mevcut düz alanı (yani koridorları) kullanarak hastanelerin kapasitesini artırma,
• Toplum temelli kapasite artışı -(Yerel) veya dışsal (dışsal) model kullanarak yerelden bölgesel veya ulusal düzeyde sahnelenebilir.
• Dalgalanmayı tartışırken doğru terminolojiyi kullanmak da önemlidir:
• Kapasite artışı - olay, boyutu, süresi ve kaynakların tüketimi ve bozulması (yani, kaynaklara olan talebin büyük ölçüde artması)
• Kapasite artışı kapasitesi - Mevcut kaynaklar
• Kapasite artışı tepki kapasitesi – Dalgalanmayı karşılamak için kaynakları kullanma yeteneği
• Kapasite artışı yeteneği - Belirli sağlık talebi ihtiyaçlarını karşılama yeteneği. Genel olarak Kapasite artışı planlaması bir şehir veya bölgesel sağlık düzeyinde koordine edilmelidir, çünkü bir hastanenin aldığı önlemler bölgedeki diğer hastanelere önemli hasta akış etkileri oluşturabilir. Kapasite artışı şablonu, aşağıdaki unsurları hesaba katmalıdır:
  • Personel - mevcut personel ve eğitim seviyeleri
  • Malzeme - ekipman ve sarf malzemeleri
  • Yapı - hem fiziksel hem de yönetim yapılarını birleştirmek
  • Alan - kapasite artışı yönetiminde yeni alanların oluşturulması

Acil durum yönetim sistemleri neleri içerir?

Acil durum yönetim sistemleri aşağıdakileri içerebilir:

• İletişim,
• Halkın eğitimi,
• Acil durum operasyon merkezinin yönetimi,
• İrtibat,
• Bilgi yönetimi,
• Kamusal uyarıların hazırlanması ve yaygınlaştırılması,
• Kaynak yönetimi,
• Finansal yönetim,
• Planın belgelenmesi – Dokümantasyon planlama sürecinin ilk aşamasında başlamalı ve aşağıdakileri içermelidir:
  • Risk yönetimi çalışmasının sonuçları,
  • Ana plan,
  • İşlevsel ve tehdit odaklı planlar,
  • Çalışma usulleri.

Bir afetin tıbbi etkilerinin yönetimi hangi bileşenleri içerir?

Bir afetin tıbbi etkilerinin yönetimi üç önemli bileşeni içerir;

• Planlama ve organize etme yeteneği,
• Zor koşullar altında yüksek kalitede sağlık hizmeti sunma becerisi,
• Özgün bir eğitim ve bilgi birikimi.

Afetlerde tıbbi yanıtı zorlaştıran temel nedenler nelerdir?

Afetlerde, tıbbi yanıtı zorlaştıran temel nedenler şunlardır;

• Tıbbi afet planlarının olmayışı,
• İşlem ve protokollerin iyi anlaşılamaması,
• Beceri yetersizliği ve tecrübe eksikliği,
• Personellerin yeterli eğitime sahip olmaması.

Afet Tıbbı nedir?

Afetlere hazırlık döneminde uygun önlemler gerektiği gibi tespit edilip planlandığı takdirde afetlerle baş etmek ve başarılı olmak mümkündür. Afet ve acil durumların İnsan sağlığını tehdit etmesi nedeniyle “afet tıbbı” (disaster medicine/afet tıbbı) adı altında yeni bir kavram ve çalışma alanı oluşmuştur. Afetlerle teknik olarak başa çıkmak asla yeterli değildir. Özellikle insan hayatını kurtarmak ve gelecekte mümkün olabilecek en iyi yaşam kalitesini sağlamak için bir afet organizasyonuna ihtiyaç vardır. Bu organizasyon içerisinde afet tıbbı, afetlere karşı verilen mücadelede çok önemli bir unsurdur. Gunn, “Afet Tıbbı, önemli sağlık disiplinlerinin (örneğin; pediatri, epidemiyoloji, bulaşıcı hastalıklar, beslenme, halk sağlığı, acil tıp, sosyal tıp, toplum hekimliği, uluslararası sağlık vb.), afet yönetiminin diğer disiplinleri ile iş birliği içinde, afetten kaynaklanan sağlık problemlerinin önlenmesi, anında yanıtlanması ve rehabilitasyonu için birlikte çalışması ve uygulamalar yapmasıdır” diye tanımlamıştır.

Afet Şiddet Skalası hangi parametrelerden yararlanır?

Afetlerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için geliştirilen Afet Şiddet Skalası (DSS) yedi parametreden yararlanır. Bu parametreler şunlardır:

• Altyapı üzerindeki etkisi,
• Etki zamanı,
• Etki alanı yarıçapı,
• Kökenin nedeni,
• Yaralı sayısı,
• Devam eden yaralanmaların ortalama şiddeti,
• Kurtarma süresi.

Tıbbi Şiddet Endeksi nedir?

Meydana gelen olayın “Bir afet mi?” yoksa “Bir acil durum mu?” olduğunu, diğer bir deyişle, toplam yerel tıbbi tedavi kapasitesinin, yaralı sayısı ve olayın şiddetiyle başa çıkmakta yeterli olup olmayacağı hususunda hızlı bir değerlendirme aracına ihtiyaç vardır. Afetlerin tıbbi olarak değerlendirilmesinde Tıbbi Şiddet Endeksi (MSI) kullanılmaktadır. Tıbbi Şiddet Endeksi yalnızca bir afetteki anlık durumu gözden geçirmek ya da değerlendirmek için değil aynı zamanda afetlere hazırlık aşamasında da mükemmel bir araç olarak hizmet eder. Her şehir, kasaba ya da acil sağlık hizmet bölgesi Tıbbi Şiddet Endeksini (MSI) kendi afet kırılma noktasını hesaplamak için kullanabilir ve olaydaki yaralıların sayısına dayanarak bir olayın ne zaman afete dönüşeceğini tespit edebilir.

Triyaj nedir?

Triyaj sözcüğü, ‘trier’ kelimesinden gelir ve bu da sıralama anlamına gelir. Hasta ve yaralıların yaşamlarını tehdit eden yaralanmalarına ve beklenen yarara göre sıralanması işlemi ve sürecidir. Triyajın amacı, çok sayıda yaralının olduğu bir yerde en kısa zamanda, eldeki kısıtlı olanaklarla en fazla yaşamı kurtarmaktır.

START nedir?

Triaj, müdahale ve nakil öncesinde, kazazedeler arasında öncelik belirleme işidir. Her kazazedeye, sağlık durumundaki aciliyete göre bir renk verilir. Dünyada bugün kullanılan en geçerli triyaj modeli, START (Simple Triage and Rapid Treatment) triyaj sistemidir. Yalnızca mekanik olarak yaralanan kişileri değil, aynı zamanda kimyasal ajanlardan etkilenen kişileri sınıflandırmak için de uygundur. START Triyaj sisteminde kullanılan değerlendirme kriterleri şunlardır:

• Solunum,
• Dolaşım,
• Bilinç durumu.

Triyaj kategorileri nelerdir?

Triyaj sisteminde 4 kategori vardır:

• T1 - Kırmızı : Hava yolu (A) tıkanması, solunum(B) ya da dolaşım bozukluğu (C) nedeniyle; ABC’si stabil olmayan yaralılardır. 1 saat(Altın Saat) içerisinde tedavi edilmedikleri takdirde yaralı hayatını kaybedebilir.
• T2 - Sarı : ABC’si stabil olan yaralılardır. 4-6 saat(Friedrich Süresi) içerisinde tedavi edilmedikleri takdirde ABC stabilitesi bozulacaktır ve T1 kategori hasta grubuna dönüşecektir.
• T3 - Yeşil : Hiçbir ABC tehdidi bulunmayan, hafif yaralanmalarla yürüyebilen ABC’si stabil yaralılardır. Bunlardan bazıları kurtarıcılara yardım etmekte değerlendirilebilir.
• T4 - Siyah : ABC’si mevcut olmayan ve eldeki koşullar altında tedavi edilmesi mümkün olmayan ABC stabil olmayan kurbanlardır. Ölü ya da ölü olarak kabul edilen yaralılardır. Afet zamanlarında, kişi tıbben ölmemiş bile olsa bu kategoriye alınabilir. Bu kategoriye girenlere sağlık hizmeti verilmez.

Rutherford Kuralı nedir?

1980’lerde Belfastlı bir cerrah olan William Rutherford bir afet olayındaki yaralı sayısının tahmin edilebilmesini sağlayan bir kural oluşturdu. Bu kural, insan kaynaklı afetlerde karşılaşılan yaralı sayısının muhtemel mevcut stres ve diğer duygusal faktörlerin bir sonucu olarak olayın başlangıç aşamasında gerçekte olduğundan daha fazla tahmin edilerek abartıldığı, doğa kaynaklı afetlerde ise tam tersine olayın başlangıcında gerçekte olduğundan daha az yaralı olduğunun düşünülmesi anlamına gelmektedir. Bunun temel sebebi, doğa kaynaklı afetlerde yaralıların sadece küçük bir yüzdesinin görgü tanıkları tarafından görülebilir olmasıdır. (Örn. Bir depremde) Bilinen belirli bir sayıda kişinin bulunduğu uçak kazaları ve feribot batması gibi acil durumlar bu kuralın istisnalarıdır. Rutherford kuralı ile taşınmaz nesnelerdeki ya da taşınır nesnelerdeki kapasiteler göz önünde bulundurularak, yaralanan insanların sayısını tahmin etmek için bir tablo geliştirilmiştir. Her şehir ya da yerleşim bölgesi, afet olaylarından önce bu tür tabloları hazırlayabilir; itfaiye, polis ve ambulans servislerinin acil çağrı merkezlerinde, santrallerinde, kriz yönetim merkezlerinde ve tüm bölgesel sağlık otoritelerinde bu gösterge tabloları kolaylıkla görülebilen yerlere asılabilir. Böylece, yaşanacak herhangi bir olayda, yaklaşık olarak yaralı sayısı ile hastaneye kaldırılacak yaralı sayısının tahmin edilebilmesine olanak tanınmış olur. (Eğer Tıbbi Şiddet Faktörü (S) biliniyorsa). Yukarıdaki tabloyu yaşanmış bir örnek ile açıklayalım. 1992’de Hollanda’nın, Amsterdam dışındaki Bijlmer yerleşim yerinde bir apartman kompleksine bir uçak düştü ve ilk değerlendirmelere göre zayiat sayısının 1000 kişi gibi yüksek rakam olabileceği tahmin edildi. Ancak ilk yarım saat içinde, kazaya karışan uçağın bir kargo uçağı olduğu ve kaza sonucu 40 tane dairenin harap olduğu bilgilerine erişildi. Apartman başına düşen kişi sayısı ile kargo uçağı mürettebatı da dahil olmak üzere toplam zayiat sayısının tahmini olarak yaklaşık 88 kişi olacağı, kazanın kendisi nedeniyle ve devamında ortaya çıkan yangının etkisi sonucunda bu sayının dörtte üçü( ¾) hemen öleceği, buna göre; tahmini ölü sayısı 66, yaralı sayısı ise 22 olurdu. Bu değerlendirme ışığında yapılan tahmin ile, olay sonucunda karşılaşılan rakamlar tabloda belirtilen rakamlara neredeyse çok yakındı.

Tıbbi tedavi zinciri kaça ayrılır?

Tıbbi tedavi zinciri aşağıdaki üç organizasyonel sistem veya evreye ayrılır:

• Olay yeri,
• Yaralıların tahliyesi ve civardaki hastaneler arasındaki dağılımı,
• Hastane.

Tıbbi Kurtarma Kapasitesi nedir?

Normal tıbbi standartlara göre saat başına tedavi edilebilen T1 ve T2 kategori yaralıların toplam sayısıdır. Acil sağlık hizmetleri istasyonlarında genellikle bir doktor ve/veya paramedik ile iki acil tıp teknisyeninden oluşan ekipler görev yapar. Her bir ambulans ekibinin, T1 ve T2 kategorisinde yer alan 12 adet yaralıyı yaklaşık 1 saatte tedavi edebileceği varsayılmaktadır. Arazi koşullarının zor olması, hava şartlarının kötü olması ve diğer anormal koşullar altında bu sayı 12’den daha az olacaktır. Çeşitli afet türleri nedeniyle T1+T2 T3 oranı bilinmekte olduğundan Tıbbi Kurtarma Kapasitesinin (MRC) tahmini kolayca yapılabilir. Bunun bir sonucu olarak, arz ve talepler de bilinmektedir. Kapasite, saat başına mevcut personel, ekipman ve kullanılan teknikler ile kaç yaralıya tedavi verilebilineceğine göre belirlenir. Tıbbi Kurtarma Kapasitesi, afet bölgesindeki mevcut eğitimli tıbbi profesyonellerin sayısına bağlıdır.

Tıbbi Taşıma Kapasitesini etkileyen durumlar nelerdir?

Tıbbi Taşıma Kapasitesini etkileyen durumlar şöyledir;

• Taşıma kapasitesi sürücülerle birlikte verilen ambulans sayısına bağlıdır ve tahliye kolaylığı, dağıtım planı ve olayın boyutundan etkilenir.
• Tipik bir ambulans ekibinin saatte 2 yaralıyı tahliye etmesi beklenebilir, ancak kötü koşullar bu durumu olumsuz etkiler.
• Taşıma kapasitesinde bölgedeki hastanelerin saatlik tedavi kapasitelerine ulaşabilmesi üzerine çalışmalıdır.

Afet ya da acil durumlarda gereken ambulans sayısının (X) hesaplanması için gereken unsurlar nelerdir?

Gereken ambulans sayısı (X) Tıbbi Tahliye kapasitesidir. Her bir ambulansın; her bir yaralıyı, belirli bir süre zarfında hastaneye nakletmesi ve geri dönmesi gerekmektedir. Afet ya da acil durumlarda gereken ambulans sayısının (X) hesaplanması için gereken unsurlar şunlardır;

• Hastaneye taşınması gereken yaralı sayısı (N),
• Afet bölgesi ile çevresindeki hastaneler arasındaki ortalama ambulans intikal süresi (t),
• Yaralıların tahliyesi için gereken toplam süre (T),
• Her ambulans başına bir seferde taşınabilen yaralı sayısı (n) Tıbbi Tahliye Kapasitesinde gereken ambulans sayısı (X),
• Hastanede tedavi gerektiren yaralı sayısı (N) ve ortalama ambulans seyir süresi (t) ile doğru orantılı,
• Tahliye için gereken toplam süre (T) ve her ambulans başına bir seferde taşınabilen yaralı sayısı(n) ile ters orantılıdır.

Bir yaralı dağıtım planının hazırlanması için hangi verilere ihtiyaç vardır?

Bir yaralı dağıtım planının hazırlanması için bazı verilere ihtiyaç vardır:

• Afet bölgesinin yeri,
• Hastanelerin yeri,
• Hastanelerin spesifik tanı ve tedavi olanakları,
• En önemlisi de her hastanenin tedavi kapasitesi(HTC).

Hastane Tedavi Kapasitesini Etkileyen Faktörler nelerdir?

Hastane tedavi kapasitesi(HTC) mekanik yaralanmalar için pek çok faktörden etkilenmektedir. Böyle koşullar altındayken hastane personeli daha sıkı çalışmakta ve HTC’yi arttırmaktadır. Bununla birlikte, geçen zaman zarfında giderek personel yorulmakta ve sonunda yorgunluk da hastane tedavi kapasitesini düşürmektedir. Bazı afetler; patlamalar gibi, göreceli olarak daha ağır yaralanmalara neden olabilir ve HTC’yi engelleyebilir. Öte yandan, daha az yaralı içeren (sivil bozukluklar gibi) bu durumun tersine yol açabilir. Bir hastane afet prosedüründe alınması gereken önlemlerden biri, sonraki günlerde taburcu edilmesi beklenen hastaların derhal taburcu edilerek yatakların boşaltılmasıdır. Bir afet sonrasında yaralıların gözetiminin daha uzun süreceği, dolayısıyla HTC’nin azalacağı anlamına geliyor. Cerrah sofistike rekonstrüktif cerrahi yapmak yerine, verilen koşullar altında HTC’yi artıran basitleştirilmiş prosedürlerden faydalanmaya karar vermelidir. Bu artış aynı zamanda jinekologlar ve ürologlar gibi diğer “kesici” uzmanların yardımının bir sonucu olarak da olabilir.

Bir afet ya da acil durumda olay yerinde yürütülen tüm acil sağlık hizmet faaliyetlerinin amaçları nelerdir?

Acil durum ve afet yöneticileri ve/veya çalışanları açısından herhangi bir afet ya da acil durumda olay yerinde yürütülen tüm acil sağlık hizmet faaliyetlerinin amaçları şunlardır:

• Hasta veya yaralının yaşamını korumak,
• İleride olabilecek yaşam kayıplarını ya da ileri derece yaralanmaları önlemek,
• Kitlesel kazalarda ihtiyaçları belirleyerek eldeki kısıtlı kaynakların (personel, malzeme, ekipman vs.) verimli kullanılmasını sağlamak,
• Hasta veya yaralılara yapılacak acil müdahalenin, erken dönemde ve etkili yapılmasını sağlamak,
• Değerlendirilmesi yapılan hasta veya yaralıların nakil önceliklerini ve kurallarını tespit etmek,
• Uygun hastaneye uygun hasta veya yaralının naklini sağlamak,
• Gereksiz personel, araç ve malzeme kullanımını engellemek,
• Değerlendirme sürecinde elde edilen bilgiler doğrultusunda kayıt tutarak olay yerinde iyileştirme ve geliştirme çalışmaları yapmaktır.

Olay Yerine İlk Gelen Birimin Sorumlulukları nelerdir?

Olay yerine ulaşan ilk birim öncelikli olarak olay yerini değerlendirir ve gerekli tespitleri yapar. Aşağıda gösterilen “5 S” olarak bilinen uygulamaları kullanarak ilk olay mahallini kurmak ve bu bilgileri komuta kontrol merkezine göndermek ilk gelen birimin sorumluluğundadır. Olay yeri yönetimi için gereken yardımların tipi ve miktarı, olaydan etkilenen muhtemel hasta/yaralı sayısı ile yaralanmalarının ciddiyetine bağlı olarak en uygun yardım ve kaynakları talep eder. Olay yerinde yapılan ilk değerlendirmeyi müteakip telsiz üzerinden ilk rapor ile olay yerinin kısa ve öz sözlü bir fotoğrafını Komuta Kontrol Merkezine iletir. Durumun tespiti ve kaynakların tahsisi için en önemli unsurları içeren ilk rapor verilirken dikkat edilecek önemli noktalar şunlardır;

• Olayın yeri, konumu ve özellikleri,
• Olayın türü ve seviyesi,
• Herhangi bir tehlikenin mevcudiyeti,
• Yaralıların yaklaşık sayısı,
• Olay yerinde gereken yardımın tipi ve miktarı.

Tıbbi Kurtarma Grup Süpervizörünün Görev ve Sorumlulukları nelerdir?

Tıbbi Şube Direktörü olayın erken başlangıç döneminde Tıbbi Kurtarma Grubunun konum ve görev pozisyonlarını kurar. Genellikle olay yerine ulaşan ilk ulaşan kaynaklar Tıbbi Kurtarma Grubuna atanır. Ek kaynaklar olay yerine ulaştıkça, diğer birimler ve alt pozisyon atamaları devam eder. Tıbbi Kurtarma Grubu içerisinde faaliyet gösteren personeller genellikle hastaların birincil bakım ve tedavilerini yaparlar ve daha sonra triyaj alanından yaralıların tedavi alanlarına taşınmasını koordine ederler. Tıbbi Kurtarma Grubu, yaralılar ve personeller için yüksek risk içeren tehlike bölgesi içerisindedir. Bu nedenle olay yeri güvenliğini sağlayacak uygun tedbirler alınmalı ve güvenli faaliyet uygulamaları yapılmalıdır. Mümkün olduğunca kritik hastalar kurtarılmalı, triyaj edilmeli ve stabil hastalar doğrudan tedavi alanına teslim edilmelidir. Daha kritik hastalara ulaşmak için bazen stabil hastaların öncelikle kurtarılması gerekebilir. Bunu yapabilmek için Triyaj Birim Lideri bu işi de yürütmek zorunda kalabilir. Tıbbi Kurtarma Grup Süpervizörü; Triaj Birim Lideri, Tedavi Birim Lideri ve Tıbbi Tedarik Koordinatörünü denetler ve Tıbbi Şube Direktörüne rapor verir. Tıbbi Tedarik Koordinatörü Tıbbi Tedarik Koordinatörü, Tıbbi Kurtarma Grup Süpervizörüne rapor verir. Tıbbi Tedarik Koordinatörü, Tıbbi Kurtarma Grubuna tayin edilen birimlerden tıbbi cihaz ve malzemelerin listesini alır, kontrolünü yapar ve kaydını tutar.

Kırmızı Tedavi Alan Liderinin görevleri nelerdir?

Kırmızı Tedavi Alanı içindeki hastaların tedavilerinin yapılmasından ve önceliklerin belirlenerek nakle hazır hale getirilmelerinden sorumludur. Sorumlulukları şunlardır:

• Tedavi alanına taşınan yaralıları kabul etmek ve tedavi etmek.
• Var olan İleri Yaşam desteği prosedürlerinin uygulanmasını sağlamak.
• Yaralıları nakil için ikincil triyaj yapmak.
• Tedavi/Tahliye İrtibat Koordinatörü yoluyla yaralıların naklini koordine etmek.
• Yapılan tedavilerin ve hasta bilgilerinin kaydedilmesini sağlamak.

Tıbbi İletişim Koordinatörünün görev ve sorumlulukları nelerdir?

Uygun hasta naklini sağlamak için hastane sevk koordinasyon birimi ile iletişim kurmak, sürdürmek ve mevcut hastanelerin uygun yatak durumlarını takip ederek nakil işlemlerini koordine etmekten sorumludur. Tıbbi İletişim Koordinatörü uygun hastane/sağlık tesisine uygun hasta naklini sağlar. Sorumlulukları şunlardır:

• Hastane sevk koordinasyon birimi ile iletişim kurmak.
• Hastanelerin/sağlık tesislerinin mevcut kullanılabilirlik ve kapasitelerine ilişkin mevcut durumlarını belirlemek ve takip ekmek.
• Tedavi/Tahliye İrtibat Koordinatöründen temel hasta bilgileri ve durumu hakkında bilgi almak.
• Hastane sevk koordinasyon birimi ile hasta/yaralıların nakledileceği yerleri koordine etmek.
• Tedavi/Tahliye İrtibat Koordinatöründen gelen taleplere dayalı olarak kara/hava Ambulans Koordinatörleri ile hasta nakil gereksinimleri ile ilgili iletişim kurmak.

Afet epidemiyolojisi nedir? Çalışma alanı nelerdir? 

Afet epidemiyolojisi, yaşam tarzı, biyolojik anayasa ve afet ile ilgili olarak hastalığın insidansı ve dağılımı üzerine diğer sosyal belirleyiciler gibi faktörleri inceleyen
bir disiplindir. Afet epidemiyolojisi, sağlık planlamacılarından, özel afetlerle ilişkili sağlık sorunlarını öngörme ve belirli risk altında olan grupları tanımlama olanağı tanır.

Acil durum yönetim sistemlerinin önemli bileşenleri nelerdir?

Acil durum yönetim sistemleri aşağıdakileri içerebilir:
• İletişim
• Halkın eğitimi
• Acil durum operasyon merkezinin yönetimi
• İrtibat
• Bilgi Yönetimi
• Kamusal uyarıların hazırlanması ve yaygınlaştırılması
• Kaynak yönetimi
• Finansal yönetim

Afetlerde, tıbbi yanıtı zorlaştıran temel nedenler nelerdir?

Afetlerde, tıbbi yanıtı zorlaştıran temel nedenler şunlardır;
• Tıbbi afet planlarının olmayışı
• İşlem ve protokollerin iyi anlaşılamaması
• Beceri yetersizliği ve tecrübe eksikliği
• Personellerin yeterli eğitime sahip olmaması

Morbidite Oranı veya Morbidite Hızı ne demektir?

Morbidite Oranı veya Morbidite Hızı, istatistiksel bir ölçüm terimidir ve belirli bir nüfusta
belirli bir zaman dilimi içerisinde hastalığa tutulanların sayısı, hastalık nispetidir

Afetlerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için geliştirilen Afet Şiddet Skalası hangi parametreleri temel almaktadır?

Afetlerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için geliştirilen Afet Şiddet Skalası (DSS) yedi parametreden yararlanır. Bu parametreler şunlardır:
1. Altyapı üzerindeki etkisi
2. Etki zamanı
3. Etki alanı yarıçapı
4. Kökenin nedeni
5. Yaralı sayısı
6. Devam eden yaralanmaların ortalama şiddeti
7. Kurtarma süresi

Dünyada bugün kullanılan en geçerli triyaj modeli hangisidir? Hangi değerlendirme kriterlerini kullanır?

Dünyada bugün kullanılan en geçerli triyaj modeli, START(Simple Triage and Rapid Treatment) triyaj sistemidir. Yalnızca mekanik olarak yaralanan kişileri değil, aynı zamanda kimyasal ajanlardan etkilenen kişileri sınıflandırmak için de uygundur.
START Triyaj sisteminde kullanılan değerlendirme kriterleri şunlardır:
• Solunum
• Dolaşım
• Bilinç durumu

Triyaj sisteminde siyah renk hangi tür hastaları içermektedir? 

T4 - Siyah : ABC’si mevcut olmayan veeldeki koşullar altında tedavi edilmesi mümkün
olmayan ABC stabil olmayan kurbanlardır. Ölü ya da ölü olarak kabul edilen yaralılardır. Afet zamanlarında, kişi tıbben ölmemiş bile olsa bu kategoriye alınabilir. Bu kategoriye girenlere sağlık hizmeti verilmez.

Bir olayın acil durum ya da afet ayrımı Tıbbi Şiddet Endeksine göre nasıl yapılır?

Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI) 1’den küçük ise, olay bir acil durum olarak tanımlanır. 
Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI) 1’den büyük ise, olay bir afet olarak tanımlanır. 

Tıbbi Şiddet Faktörü nedir? Nasıl hesaplanır?

Tıbbi Şiddet Faktörü(S); T1 ve T2 triyaj kategorisi toplam yaralı sayısının, T3 triyaj kategorisinde sınıflandırılan toplam yaralı sayısına oranı ya da hastaneye yatırılması gereken yaralılar ile hastaneye yatırılması gerekmeyen yaralılar arasındaki orandır.

Tıbbi tedavi zinciri hangi evrelerden oluşur?

Tıbbi tedavi zinciri aşağıdaki üç organizasyonel sistem veya evreye ayrılır:
1. Olay yeri
2. Yaralıların tahliyesi ve civardaki hastaneler arasındaki dağılımı
3. Hastane

Her bir ambulans ekibi 1 saatte T1 ve T2 kategorisinde yer alan kaç hastayı tedavi edebilir?

Her bir ambulans ekibinin, T1 ve T2 kategorisinde yer alan 12 adet yaralıyı yaklaşık 1 saatte tedavi edebileceği varsayılmaktadır.

“Altın Saat” kavramı neyi ifade etmektedir?

“Altın Saat”, Baltimore’daki Maryland Tıp Merkezi Üniversitesi’ndeki MD, R Adams Cowley tarafından ilk kez tanımlandı. 1975’te yayınlanan makalede, “yaralanmadan sonraki ilk saat, kritik yaralı bir kişinin hayatta kalma şansını büyük oranda belirleyecektir.” ifade edilmiştir.

Bir yaralı dağıtım planının hazırlanması için gerekli veriler nelerdir?

Bir yaralı dağıtım planının hazırlanması için bazı verilere ihtiyaç vardır:
• Afet bölgesinin yeri,
• Hastanelerin yeri,
• Hastanelerin spesifik tanı ve tedavi olanakları,
• En önemlisi de her hastanenin tedavi kapasitesi(HTC),

Hastane Tedavi Kapasitesi bilimsel araştırmalarda % kaç olarak bulunmuştur?

Yapılan bilimsel araştırmalar, HTC’nin (Hastane Tedavi Kapasitesi) yaklaşık % 3, yani saatte 100 yatak başına 3 yaralı olduğunu göstermiştir

Afet koşullarında, sağlık görevlilerin en fazla kaç saat etkili bir biçimde çalışabileceği varsayılır?

Afet koşullarında, sağlık görevlilerin en fazla 8 saat etkili bir biçimde çalışabileceği varsayılır.

Hastane tedavi kapasitesini azaltan faktörler nelerdir?

HTC’yi (Hastane Tedavi Kapasitesini) Azaltan Faktörler:

• Lojistik sorunlar ve personelin yorgunluğu
• Nispeten daha ciddi kurbanlar
• Daha az uzmanın bulunması
• Kayıplar ve hastaların denetimi
• Bilinmeyen ve tanıdık olmayan lezyonlar

Bir olay yerine varıldığnda ilk rapor verilirken dikkat edilecek önemli noktalar nelerdir?

Durumun tespiti ve kaynakların tahsisi için en önemli unsurları içeren ilk rapor verilirken dikkat edilecek önemli noktalar şunlardır;
• Olayın yeri, konumu ve özellikleri,
• Olayın türü ve seviyesi,
• Herhangi bir tehlikenin mevcudiyeti,
• Yaralıların yaklaşık sayısı,
• Olay yerinde gereken yardımın tipi ve miktarı

Tıbbi Şube Direktörünün sorumlulukları nelerdir?

Tıbbi Şube Direktörünün Sorumlulukları:

• Acil öncelikleri, hedeeri ve stratejileri belirleyerek bir plan başlatır.
• Görevlilerin ve vatandaşların can güvenliğini sağlar.
• Olay yönetimi için taktik hedeeri belirler ve onaylar.
• Olay yerinde ihtiyaç duyulan Tıbbi Olay Komuta Organizasyon yapısını kurar ve uygular.
• Gereken kaynakları olay yerine konuşlandırır ve bu kaynaklarla olayı etkin bir şekilde yönetir.
• Kurum içi ve kurumlar arası koordinasyonu sağlar.
• Medyaya bilgi/haber verme konusunda yetkilidir.
• Bir Olay Yönetim Merkezi kurar ve atanan kaynakların faaliyetlerini koordine eder.

Tıbbi tedavi zincirinde Kırmızı Tedavi Alan Liderinin sorumlulukları nelerdir?

Kırmızı Tedavi Alan Lideri
Kırmızı Tedavi Alanı içindeki hastaların tedavilerinin yapılmasından ve önceliklerin belirlenerek nakle hazır hale getirilmelerinden sorumludur. Sorumlulukları şunlardır:
• Tedavi alanına taşınan yaralıları kabul etmek ve tedavi etmek.
• Var olan İleri Yaşam desteği prosedürlerinin uygulanmasını sağlamak.
• Yaralıları nakil için ikincil triyaj yapmak.
• Tedavi/Tahliye İrtibat Koordinatörü yoluyla yaralıların naklini koordine etmek.
• Yapılan tedavilerin ve hasta bilgilerinin kaydedilmesini sağlamak.

Tahliye Grup Süpervizörünün sorumlulukları nelerdir?

Tahliye Grup Süpervizörünün Sorumlulukları

• Bölgesindeki hastaneler ile iletişim kurar ve kapasitelerinin listesini tutar.
• Tıbbi Kurtarma Grup Süpervizörü ile koordineli olarak yeterli büyüklükte ve kolayca görünebilir.
• Ambulans Yükleme Alanı kurar.
• Bir Ambulans Konuşlanma Alanı belirler.
• İhtiyaç olan ek kaynakları belirler ve talep eder.
• İletişim
• Tıbbi Kurtarma Grup Süpervizörü ile koordineli olarak hastaların naklini gerektiği gibi yönlendirmek.
• Gerekli olduğunda hava ve kara ambulansı talep eder.
• Hava ambulans ile yaralı naklini koordine eder.
• Gerektiğinde bir hava ambulansı için heliport oluşturur.
• Yaralıların tedavi ve takip kayıtlarını tutar ve muhafaza eder.